Πλούτος: H Ελβετία εξετάζει να φορολογήσει τους σούπερ πλούσιους

Ο μεγιστάνας ακινήτων Tord Kolstad εγκατέλειψε τη Νορβηγία πριν από δύο χρόνια, για να αποφύγει την αύξηση του φόρου περιουσίας στην πατρίδα του. Αλλά ο κίνδυνος τον «ακολούθησε» νότια.

Η Ελβετία, η νέα πατρίδα του Kolstad, βρίσκεται στη μέση μιας έντονης συζήτησης σχετικά με τους φόρους κληρονομιάς για τους υπερπλούσιους.

Ιταλία: Η Μελόνι τα βάζει με τους πλούσιους ξένους διπλασιάζοντας τους φόρους

Η πρόταση – να λαμβάνεται το ήμισυ κάθε μεταβιβαζόμενου πλούτου άνω των 50 εκατομμυρίων φράγκων (59 εκατομμυρίων δολαρίων) – έχει προκαλέσει δημόσιες προειδοποιήσεις από πολυεκατομμυριούχους και δισεκατομμυριούχους που κατέχουν επιχειρήσεις ότι θα πάνε αλλού.

Παρόμοιες συζητήσεις διεξάγονται σε όλο τον κόσμο, καθώς οι κυβερνήσεις εξετάζουν τρόπους να αποσπάσουν περισσότερα από τους πλουσιότερους για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των τεράστιων ελλειμμάτων και στη χρηματοδότηση των δημόσιων υπηρεσιών. Και εκεί, οι αξιωματούχοι έχουν ενημερωθεί ότι τέτοια μέτρα θα οδηγήσουν σε έξοδο των πλουσίων και σε απώλεια επενδύσεων.

Σύμφωνα με το σύστημα άμεσης δημοκρατίας της Ελβετίας, η πρόταση θα τεθεί σε εθνική ψηφοφορία, η οποία αναμένεται σε περίπου δύο χρόνια. Αλλά ακόμη και η προβολή μιας τέτοιας ιδέας τροφοδοτεί την αίσθηση ότι η ταυτότητα της χώρας διαβρώνεται σταδιακά.

Μετά τις ανησυχίες για τη σταθερότητα της χρηματοπιστωτικής βιομηχανίας της μετά την κατάρρευση της Credit Suisse, και τις ρωγμές στην πολυδιαφημισμένη ουδετερότητά της, η πρόταση για την κληρονομιά αποτελεί απειλή για τη φήμη της ως έθνος με χαμηλή φορολογία και φιλικό προς τις επιχειρήσεις.

Η Ελβετία είναι από καιρό γνωστή ως θεματοφύλακας των πλουσίων του κόσμου. Ακόμα και μετά το τέλος του αυστηρού ελβετικού τραπεζικού απορρήτου, έχει διατηρήσει τη φήμη της ιδιωτικής τραπεζικής. Φιλοξενεί την UBS Group AG, τον μεγαλύτερο διαχειριστή πλούτου στον κόσμο, και τα αλπικά θέρετρα όπως το Σεντ Μόριτζ και το Γκστάαντ είναι γνωστά ως παιδικές χαρές για τους υπερπλούσιους.

«Ήταν μια πολύ ριζοσπαστική πρόταση και φυσικά πιστεύω ότι θα είχε αρνητικό αντίκτυπο σε πολλούς ιδιοκτήτες επιχειρήσεων», δήλωσε ο Kolstad σε συνέντευξή του. “Παρόλο που είμαι πολύ ευτυχισμένος στην Ελβετία, θα πρέπει να το ξανασκεφτώ αν αυτό περάσει”.

Ο Kolstad ήταν ένας από τους δεκάδες πλούσιους Νορβηγούς που μετακόμισαν στις Άλπεις, αφού η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Νορβηγίας διπλασίασε ουσιαστικά τους συντελεστές φορολόγησης του πλούτου στην ανώτατη κατηγορία.

Η Ελβετία φιλοξενεί σήμερα 22 από τους 500 πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, σύμφωνα με τον δείκτη δισεκατομμυριούχων του Bloomberg.

Δημοψήφισμα

Η Isabel Martínez, ανώτερη οικονομολόγος στο KOF ETH της Ζυρίχης, εκτιμά ότι υπάρχουν περίπου 2.500 φορολογούμενοι με περιουσία άνω των 50 εκατομμυρίων φράγκων, που αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 0,1% του συνόλου των φορολογουμένων. Αυτοί συνεισφέρουν περίπου 5-7 δισεκατομμύρια φράγκα ετησίως στα κρατικά ταμεία, περίπου το 6% των εσόδων από εισφορές εισοδήματος, κερδών και κεφαλαιακών κερδών.

Η Ελβετία δεν έχει επί του παρόντος φόρο κληρονομιάς σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Ορισμένα καντόνια -όπως ονομάζονται τα κρατίδια- επιβάλλουν εισφορές, αν και οι σύζυγοι και τα παιδιά απαλλάσσονται στις περισσότερες περιπτώσεις. Όπου οι κατιόντες φορολογούνται, οι συντελεστές δεν υπερβαίνουν το 3,5%, μετά από ένα πενταψήφιο ή εξαψήφιο αφορολόγητο ποσό.
Αν και οποιαδήποτε αλλαγή στον φόρο κληρονομιάς απέχει πολύ -αν συμβεί καν- έχει γίνει καυτό θέμα. Διάφορες πλούσιες προσωπικότητες έχουν εμφανιστεί τακτικά στα τοπικά μέσα ενημέρωσης καταγγέλλοντας την πρόταση, διατηρώντας τη διαμάχη στη δημοσιότητα.

Πίσω από όλη αυτή τη φασαρία βρίσκεται η νεανική πτέρυγα των Σοσιαλδημοκρατών – το Juso. Για να χρηματοδοτήσουν τα μέτρα για το κλίμα, συγκέντρωσαν αρκετές υπογραφές – περισσότερες από 100.000 – ώστε να διεξαχθεί εθνική ψηφοφορία για τον υψηλότερο φόρο κληρονομιάς.

“Η πλουσιότερη τάξη επωφελείται από το οικονομικό σύστημα που προκάλεσε την κλιματική κρίση”, δήλωσε η πρόεδρος του Juso, Mirjam Hostetmann. “Θα πρέπει να πληρώνουν περισσότερα για την καταπολέμηση των συνεπειών, όχι πάντα η κοινωνία στο σύνολό της”.

Το ελβετικό κοινοβούλιο θα συζητήσει την πρόταση και θα αποφασίσει σχετικά με τη σύστασή του, καθώς και μια πιθανή αντιπρόταση. Η κυβέρνηση αντιτίθεται στο μέτρο.

Απώλεια εσόδων

Εκτός από το επιχείρημα ότι οι υπερπλούσιοι απλώς θα φύγουν, ορισμένοι βλέπουν και οικονομικό κόστος. Προειδοποιούν ότι ο προτεινόμενος φόρος είναι τόσο υψηλός που οι κληρονόμοι των επιχειρήσεων θα πρέπει να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία για να τον πληρώσουν. Αυτό θα απειλούσε τις θέσεις εργασίας, ιδίως αν ο αγοραστής ήταν ένας ξένος αγοραστής που είναι λιγότερο πιθανό να διατηρήσει την παραγωγή στην ακριβή Ελβετία.

Εν τω μεταξύ, ακόμη και η προοπτική ενός υψηλότερου φόρου ωθεί ορισμένους να προγραμματίσουν εκ των προτέρων, σύμφωνα με τον Stefan Legge, επικεφαλής της φορολογικής και εμπορικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του St. Gallen.

“Οι άνθρωποι με σοβαρό πλούτο δεν θα τον πληρώσουν ποτέ”, δήλωσε. “Απλώς θα μετακινηθούν”.

Προειδοποιεί επίσης ότι ο φόρος θα μπορούσε να είναι αντιπαραγωγικός. Η απώλεια εσόδων από την αποχώρηση των πλούσιων κατοίκων θα πρέπει να αντισταθμιστεί με αυξήσεις φόρων για τους υπόλοιπους.

Σύμφωνα με έρευνα του Ιουνίου από την ελεγκτική εταιρεία PwC, τα δύο τρίτα των επηρεαζόμενων ιδιοκτητών επιχειρήσεων δήλωσαν ότι εξέταζαν το ενδεχόμενο προληπτικής μεταβίβασης των περιουσιακών τους στοιχείων σε άλλα μέλη της οικογένειας. Περισσότεροι από τους μισούς δήλωσαν ότι σκέφτηκαν να μετακομίσουν στο εξωτερικό.

Η γειτονική Ιταλία μπορεί να είναι μια επιλογή. Για να προσελκύσει κεφάλαια, εισήγαγε το 2017 έναν κατ’ αποκοπήν φόρο 100.000 ευρώ για τους υπερπλούσιους ιδιώτες που αποκτούν κατοικία.

Η κληρονομιά εκεί φορολογείται με 4% για τους συζύγους και τα παιδιά. Σε διεθνές επίπεδο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προβλέπεται να προσελκύσουν τους περισσότερους παγκόσμιους εκατομμυριούχους φέτος, ακολουθούμενα από τις ΗΠΑ και τη Σιγκαπούρη, σύμφωνα με έκθεση της Henley & Partners.

Παγκόσμιος φόρος

Η στόχευση των πλουσίων δεν συμβαίνει μόνο στην Ελβετία. Το Ηνωμένο Βασίλειο τερματίζει τις φορολογικές ελαφρύνσεις για τους κατοίκους που δεν κατοικούν στο εξωτερικό, κυρίως τους υψηλόμισθους, και η Ισπανία εισήγαγε προσωρινή εισφορά πλούτου για να πληρώσει για κοινωνικά προγράμματα κατά τη διάρκεια της μετα-πανδημικής αύξησης του πληθωρισμού.

Η Βραζιλία, η οποία ασκεί φέτος την προεδρία της Ομάδας των 20, έχει προτείνει έναν παγκόσμιο ελάχιστο φόρο για τους πλουσιότερους, αλλά οι κυβερνήσεις έχουν διχαστεί ως προς την ιδέα, με τις ΗΠΑ να είναι μεταξύ εκείνων που αντιτίθενται.

Στην Ελβετία, ακόμη και οι Juso συμφωνούν ότι η πρότασή τους είναι μακρινή. Αλλά έχουν κάνει τον κόσμο να μιλάει γι’ αυτό και για το πώς οι κυβερνήσεις μπορούν να συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται καθώς το κόστος αυξάνεται και οι πληθυσμοί γερνούν.

Αν κάποιοι το βλέπουν αυτό ως κάτι καλό, για άλλους, υπάρχουν ήδη επιπτώσεις στη φήμη τους.

«Η πρωτοβουλία βλάπτει τη φήμη της Ελβετίας ως συνετής, μελετημένη και φιλική προς τις επιχειρήσεις χώρα», δήλωσε ο Tito Tettamanti, Ελβετός επιχειρηματίας και επενδυτής. “Έχουμε χάσει ένα κομμάτι της αξιοπιστίας μας”.