Διακοποδάνεια: Γιατί οι άνθρωποι χρεώνονται για να ταξιδέψουν

Πολλοί Έλληνες θυμούνται τα λεγόμενα διακοποδάνεια με μια «νοσταλγία» τρόμου,  χαρακτηριστικό μιας εποχής ασυδοσίας και σπατάλης που τελικά χρεοκόπησε την ελληνική οικονομία, μεταθέτοντας το χρέος στο μέλλον.

Θα περίμενε κανείς, ότι τέτοια παθήματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν μαθήματα για άλλους, αλλά μάλλον όχι. Όπως έλεγε ο Γερμανός φιλόσοφος Χέγκελ: «Το μόνο που μαθαίνουμε από την ιστορία είναι ότι δεν μαθαίνουμε τίποτα από την ιστορία».

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2023 από τον ιστότοπο χρηματοοικονομικών WalletHub, το 25% των Αμερικανών λέει ότι αξίζει να χρεωθεί για να κάνει καλές διακοπές. Η πλειονότητα χρεώνει τα έξοδα ταξιδιού στην πιστωτική κάρτα, με το 20% των ερωτηθέντων να λέει ότι θα προτιμούσε να παραλείψει μια πληρωμή πιστωτικής κάρτας και να ρίξει τα χρήματα στις διακοπές.

ΗΠΑ: Για ποιο λόγο παίρνουν «διακοποδάνεια» οι Αμερικανοί

Η Ελίζαμπεθ Κουρίντ-Χάλκετ συγγραφέας και καθηγήτρια δημόσιας πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια ανέφερε στο CNN ότι η τρέχουσα τάση για τα ταξίδια να γίνονται από «προαιρετικά» σε «προτεραιότητα»,  ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στη δεκαετία του 2000 και εκτινάχθηκε μετά την πανδημία.

«Δεν θα μπορούσαμε να το προβλέψουμε, ο τρόπος με τον οποίο η πανδημία επηρέασε διαφορετικές γενιές με διαφορετικούς τρόπους, αλλά η ιδέα ότι οι φίλοι μας έχουν σημασία, η ζωή έχει σημασία, πόσο σημαντική είναι η καλή ζωή, αυτό οδήγησε σε μια αλλαγή ως προς το πώς ξοδεύουν οι άνθρωποι τα χρήματά τους.

«Όταν είσαι νέος, δεν έχεις χρήματα για να πας κάπου αλλού, αλλά μπορείς να πεις: «Θα το σκεφτώ αργότερα και θα ζήσω την καλύτερη ζωή μου αυτή τη στιγμή».

Το φαινόμενο «τοστ με αβοκάντο»

Η Κουρίντ-Χάλκετ αναφέρθηκε σε αυτό που αποκαλείται φαινόμενο «τοστ με αβοκάντο». Αναφέρεται σε μια συνέντευξη του 2017 με τον Αυστραλό μεγιστάνα ακινήτων Τιμ Γκάρνερ, στην οποία φαινόταν να υπονοεί ότι οι millennials δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά μεγάλες αγορές όπως προκαταβολές για κατοικίες επειδή ξόδευαν όλο το διαθέσιμο εισόδημά τους σε τοστ με αβοκάντο.

Τα σχόλια του Γκάρνερ έγιναν viral και τροφοδότησαν πολλά memes, πολλά από τα οποία προέβαλαν το επιχείρημα ότι οι τιμές των κατοικιών είχαν ανέβει πολύ ενώ οι μισθοί παρέμεναν στάσιμοι, πράγμα που ήταν ο πραγματικός λόγος που οι νέοι δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά να αγοράσουν σπίτια – όχι οι παραγγελίες τους για brunch.

«Η κοινωνική κινητικότητα είναι τόσο απρόσιτη και κάτι πρέπει να προσφέρει ικανοποίηση», λέει η Κουρίντ-Χάλκετ. Η νοοτροπία είναι: «Δεν μπορώ να αγοράσω σπίτι, δεν είμαι σίγουρος ότι μπορώ να αντέξω οικονομικά το πανεπιστήμιο ή το μεταπτυχιακό, οπότε μπορεί κάλλιστα να πάω στην Ισπανία με ένα σακίδιο. Είναι μόλις μια μικρή τρύπα στο χρέος που δημιουργείται για άλλα πράγματα.»

Ο Άλεξ Κινγκ, ιδρυτής της ιστοσελίδας προσωπικών οικονομικών Generation Money, χρησιμοποιεί μια άλλη λέξη για αυτό το φαινόμενο: «καταστροφή».

«Αισθάνονται σαν να τους χρωστάνε κάτι και η γενιά τους έχει αντιμετωπιστεί άδικα», λέει στο CNN. «Νομίζουν ότι (το χρέος πιστωτικών καρτών) δεν είναι τόσο επικίνδυνο όσο είναι πραγματικά. Δεν τους νοιάζει τόσο πολύ να χρεωθούν».

Ο Κινγκ προσθέτει ότι τα social media έχουν αλλάξει τον τρόπο που πολλοί άνθρωποι σκέφτονται για τα ταξίδια. Οι ψηφιακοί νομάδες, οι influencers και οι δημιουργοί περιεχομένου κάνουν να φαίνεται ότι τα συνεχή ταξίδια είναι κάτι για όλους.

 «Αγοράστε τώρα, πληρώστε αργότερα»

Ενώ μερικοί άνθρωποι μπορεί απλώς να χρεώσουν μια ακριβή πτήση σε μια πιστωτική κάρτα και να την εξοφλήσουν αργότερα, άλλοι μπορεί να εγγραφούν σε προγράμματα δόσεων μέσω εφαρμογών όπως το Klarna, το Uplift και το Affirm.

Αυτές οι υπηρεσίες «αγοράστε τώρα, πληρώστε αργότερα» γίνονται δεκτές από μια σειρά αεροπορικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των United, American και Delta, αλλά ο Κινγκ πιστεύει ότι μπορεί να είναι ληστρικές.

«Υπάρχουν άνθρωποι που χρεώνονται απερίσκεπτα, αλλά αρχίζουν να το διαχειρίζονται με τον καιρό καθώς το εισόδημά τους αρχίζει να αυξάνεται. Αν είναι λίγο πιο αυστηροί για το πώς το ελέγχουν, μπορεί να είναι εντάξει. Αλλά υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων που εθίζεται στο να χρωστάει. Το αντιλαμβάνονται όταν αρχίζουν να σκέφτονται να αγοράσουν σπίτι. Δεν είναι μόνο το εισόδημά σας που μετράει – είναι και τα χρέη σας».