Λίβανος: Σε καθεστώς επιβίωσης η οικονομία της χώρας – Επάρκεια τροφίμων για πέντε μήνες

Εάν οι τρέχουσες εντάσεις εκφυλιστούν σε πόλεμο, ο Λίβανος θα πρέπει να φοβάται κυρίως ένα ανεξέλεγκτο πληθωριστικό κύμα και όχι μια περαιτέρω υποτίμηση της λιβανικής λίρας έναντι του δολαρίου καθώς οι καταναλωτές θα βρεθούν αντιμέτωποι με το χάος και τις εξαιρετικά ασταθείς τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών, αναφέρεται σε σημείωμα του γραφείου οικονομικών και εμπορικών υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στη Βηρυτό.

Σε κάθε περίπτωση, η οικονομία της Χώρας των Κέδρων λειτουργεί ήδη σε καθεστώς επιβίωσης από το ξέσπασμα της πολυδιάστατης κρίσης τον Οκτώβριο του 2019.

Στο μεταξύ, ενώ οι αρχικές εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών προέβλεπαν ανάπτυξη μεταξύ 1 και 1,5%, αυτή έχει μειωθεί, με αποτέλεσμα την απώλεια τουλάχιστον μισού ποσοστού ήδη τους τελευταίους μήνες του 2023.

Το 2024, η πτώση αυτή συνεχίστηκε, όπως αποδεικνύεται από τη θερινή περίοδο -μέχρι τον Ιούλιο- κατά την οποία τα έσοδα από τον τουρισμό μειώθηκαν έως και 20% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Λίβανος: Τι είδαν τα στελέχη του ΔΝΤ στην Βηρυτό

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη αυτά τα δεδομένα, είναι ενδεχομένως λάθος να αναφερόμαστε στον όρο ανάπτυξη στο πλαίσιο μιας οικονομίας μετρητών χρημάτων, όπου το ισοζύγιο πληρωμών είναι αναγκαστικά στρεβλό.

Ακόμη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υπηρεσιακή κυβέρνηση της χώρας μπορεί να διαδραματίσει από μικρό έως ανύπαρκτο ρόλο στον έλεγχο του υπερβολικού πληθωρισμού, την αποτροπή της κερδοσκοπίας και τις ελλείψεις πολλών κατηγοριών προϊόντων, που μπορεί να παρουσιαστούν κατά τη διάρκεια ενός ενδεχόμενου πολέμου.

Η δολαριοποίηση των τιμών

Οι οικονομικοί αναλυτές διατυπώνουν αντικρουόμενες απόψεις για το κατά πόσο η δολαριοποίηση της οικονομίας έχει ή δεν έχει προστατεύσει από την άνοδο των τιμών. Η επιτόπια εμπειρία δεν μας αφήνει περιθώρια παρά να συμφωνήσουμε με τη δεύτερη εκδοχή.

Η πραγματικότητα είναι ότι η δολαριοποίηση των τιμών κατέστησε την «χειραγώγησή» τους ευκολότερη και πιο δύσκολα αντιληπτή από τους πολίτες.

Οι προμηθευτές προϊόντων (τρόφιμα, ποτά, φάρμακα, ανταλλακτικά κοκε) και υπηρεσιών (λ.χ. ιδιοκτήτες γεννητριών) χειραγωγούν τις τιμές εν αγνοία των καταναλωτών, οι οποίοι δεν το αντιλαμβάνονται, ιδίως όσο οι τιμές εμφανίζονται σε δολάρια, με αποτέλεσμα να φαίνονται ασήμαντες (ενώ φυσικά δεν είναι).

Πολύς λόγος γίνεται το τρέχον διάστημα για τα αυξημένα κόστη των πτήσεων και μεταφορών στο Λίβανο εν μέσω συνεχόμενης έντασης. Ωστόσο, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτό οφείλεται στα αυξημένα κόστη που επιβάλλουν οι ασφαλιστικές εταιρίες, καθώς τα ασφάλιστρα ανεβάζουν πολύ το κόστος πτήσεων και αποστολών στον Λίβανο.

Οι επιθέσεις έχουν αφήσει ολόκληρη την περιοχή να κρατάει την αναπνοή της υπό τον φόβο της κλιμάκωσης της κατάστασης σε έναν πλήρη πόλεμο μεταξύ του  Ιράν και των συμμάχων του και του Ισραήλ

Με τη σειρά τους, επομένως, οι αεροπορικές εταιρίες ακυρώνουν τις πτήσεις τους προς τον Λίβανο μετά από αυξημένες πιέσεις και ανησυχίες για την ασφάλεια από τους ασφαλιστές τους.

Σύμφωνα με πηγές του οικονομικού τύπου, τα ασφάλιστρα για τον πολεμικό κίνδυνο και την πολιτική βία αυξήθηκαν σημαντικά μετά το ισραηλινό χτύπημα που σκότωσε το ανώτερο στέλεχος της Χεζμπολλά, Fouad Shukur, στα νότια προάστια της Βηρυτού στις 30 Ιουλίου και την επακόλουθη δολοφονία του επικεφαλής της Χαμάς Ismail Haniyeh στο Ιράν.

Οι επιθέσεις έχουν αφήσει ολόκληρη την περιοχή να κρατάει την αναπνοή της υπό τον φόβο της κλιμάκωσης της κατάστασης σε έναν πλήρη πόλεμο μεταξύ του  Ιράν και των συμμάχων του και του Ισραήλ.

Το ποσοστό

Σύμφωνα με στοιχεία που διαθέτει η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών του Λιβάνου (ACAL), δεν υπάρχει τρόπος καθορισμού ενός συγκεκριμένου ποσοστού, διότι οι τιμές των καλύψεων του πολεμικού κινδύνου και της πολιτικής βίας αλλάζουν καθημερινά.

Επί παραδείγματι, σύμφωνα με εκτιμήσεις της εταιρίας του κλάδου Commercial Insurance, της οποίας τα πακέτα ασφαλίστρων πωλούνται εν μέρει μέσω της εφαρμογής Comin για κινητά τηλέφωνα, τα ασφάλιστρα μπορεί να έχουν αυξηθεί τουλάχιστον τρεις φορές σε σχέση με την αρχική τους τιμή εν μέσω των συνεχιζόμενων αβεβαιοτήτων στη χώρα.

Για τις ασφαλιστικές εταιρείες, ο Λίβανος βρίσκεται ήδη σε πόλεμο. Η αύξηση της τιμής των ασφαλίστρων, σε συνδυασμό με την απροθυμία ορισμένων ασφαλιστικών εταιρειών να παρέχουν αυτού του είδους τις καλύψεις στον Λίβανο, είχε σημαντικό αντίκτυπο και στις διεθνείς ναυτιλιακές δραστηριότητες και την αεροπορική κίνηση.

Εν κατακλείδι, οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες ακυρώνουν τις πτήσεις τους προς τον Λίβανο μετά από αυξημένες πιέσεις των ασφαλιστών τους – οι οποίοι διαφορετικά δεν θα παρείχαν κάλυψη σε περίπτωση ζημιών που σχετίζονται με τον πόλεμο, ή θα έφταναν ακόμη και στο σημείο να ακυρώσουν το ασφαλιστήριο συμβόλαιό τους.

Η άλλη πτυχή του ζητήματος

Σε μια άλλη πτυχή του ζητήματος, όταν ο κύριος ασφαλιστής της εκάστοτε αεροπορικής εταιρίας είναι απρόθυμος να παράσχει την ζητούμενη κάλυψη, οι αεροπορικές εταιρείες αναγκάζονται ή ενίοτε αποφασίζουν να στραφούν σε εναλλακτικές ασφαλιστικές εταιρείες, οι οποίες καταλήγουν να επιβάλλουν εξαιρετικά υψηλά ασφάλιστρα και αυτό το επιπλέον κόστος μετακυλίεται, με τη σειρά του στους πελάτες, οι οποίοι αναγκάζονται να πληρώνουν υψηλότερες από τις συνηθισμένες τιμές για πτήσεις, λ.χ. από και προς τον Λίβανο.

Επιπροσθέτως, οι ανωτέρω αλλαγές είχαν σημαντικό αντίκτυπο στις εμπορευματικές μεταφορές, με τις ναυτιλιακές εταιρείες να αγωνίζονται να βρουν κάλυψη για την πολεμική βία ή να πρέπει να πληρώνουν όλο και υψηλότερα ασφάλιστρα για την ασφάλιση των εμπορευματοκιβωτίων τους από και προς τη χώρα, σύμφωνα με τις προαναφερόμενες πηγές (ΑCAL, Commercial Insurance).

Αν προστεθεί το κόστος μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, το οποίο από μόνο του έχει γίνει πολύ υψηλό λόγω των συνεχών εντάσεων στην περιοχή, αυτό στη συνέχεια αντανακλάται στην τιμή των αγαθών που φτάνουν στη χώρα, καθιστώντας τα προϊόντα και τα εμπορεύματα ακριβότερα από ό,τι ήταν προηγουμένως.

Μία από τις μεγαλύτερες ασφαλιστικές εταιρείες του Λιβάνου δεν θα καλύπτει πλέον τους πολεμικούς κινδύνους

Κατά τη διάρκεια έκτακτης συνάντησης με διάφορους εκπροσώπους συνδικάτων στις 31 Ιουλίου, ο υπηρεσιακός Υπουργός Οικονομίας Amin Salam απέδωσε την άνοδο των τιμών στην αγορά, ακριβώς στην αύξηση των ασφαλίστρων για την παράδοση παραγγελιών στον Λίβανο (αν και δεν βλέπουμε πώς αυτό επηρεάζει τις τιμές και των εγχωρίων παραγόμενων προϊόντων, των οποίων οι τιμές έχουν τριπλασιαστεί σε πολλές περιπτώσεις, λ.χ. φρούτα και λαχανικά).

Σύμφωνα με πληροφορίες, τέλος, του κλαδικού τύπου, μία από τις μεγαλύτερες ασφαλιστικές εταιρείες του Λιβάνου (της οποίας η επωνυμία δεν αναφέρθηκε) δεν θα καλύπτει πλέον τους πολεμικούς κινδύνους ούτε θα τους συμπεριλαμβάνει στις γραμμές των νέων ασφαλιστηρίων συμβολαίων ζωής. Ωστόσο, οι πελάτες που είχαν ήδη αγοράσει προηγούμενα συμβόλαια πριν από τις αλλαγές, θα συνεχίσουν να καλύπτονται.

Επάρκεια προϊόντων διατροφής για πέντε μήνες

Ο υπηρεσιακός Υπουργός Οικονομίας και Εμπορίου της χώρας δήλωσε ότι ο Λίβανος διαθέτει επαρκή αποθέματα τροφίμων για να καλύψει τις ανάγκες της χώρας για πέντε μήνες και ότι τα διάφορα σωματεία που ασχολούνται με την επισιτιστική ασφάλεια και το στρατηγικό απόθεμα αγαθών και πρώτων υλών, επιβεβαίωσαν ότι τα τρέχοντα αποθέματα των τελευταίων  επαρκούν για τρεις μήνες.

Αυτό είναι επιπλέον του φορτίου που αναμένεται να φθάσει στο λιμάνι της Βηρυτού το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, το οποίο εγγυάται τις βασικές ανάγκες για άλλους δύο μήνες.

Ο κ. Salam τόνισε ότι ο σημερινός πόλεμος αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την κυβέρνηση, η οποία πρέπει να εγγυηθεί την επισιτιστική ασφάλεια και να διασφαλίσει τον εφοδιασμό του Λιβάνου με τρόφιμα και πρώτες ύλες, δεδομένου ότι η χώρα εξαρτάται από τις εισαγωγές για περισσότερο από το 90% των αναγκών της.

To Υπουργείο Οικονομίας φαίνεται να βάλλεται κατά των καιροσκόπων εμπόρων, που εκμεταλλεύονται τους φόβους των ανθρώπων για τον κίνδυνο έλλειψης τροφίμων.

Το κόστος του σχεδίου έκτακτης ανάγκης για τον Λίβανο

Ο υπηρεσιακός Υπουργός Περιβάλλοντος της χώρας, κ. Nasser Yassine δήλωσε ότι ο Λίβανος χρειάζεται 100 εκατ. δολάρια ΗΠΑ το μήνα, προκειμένου να μπορεί να εφαρμόσει το σχέδιο έκτακτης ανάγκης, που καταρτίστηκε σε περίπτωση πολέμου.

Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του στον οικονομικό τύπο, η κυβέρνηση είχε καταρτίσει ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο σε συντονισμό με διεθνείς οργανισμούς για τη βελτίωση της ετοιμότητας και την ανάπτυξη ενδεχόμενων σεναρίων, λαμβάνοντας υπόψη και την αντίστοιχη δοκιμασία του 2006.

Η έμφαση, -εύλογα- δίνεται στους βασικούς τομείς: κέντρα διαμονής, επισιτιστική ασφάλεια για περισσότερο από 5 μήνες, σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την υγεία με νοσοκομεία και εξασφάλιση καυσίμων για ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα. Εντούτοις, ο Υπουργός παραδέχτηκε ότι η χρηματοδότηση που έχει ληφθεί έως σήμερα, δεν έχει ξεπεράσει τα 25 εκατ. δολάρια και έχει χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τους εκτοπισμένους στο νότιο Λίβανο.

Τέλος, σημειώνεται πως η οικονομία του Λιβάνου έχει δολαριοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό ενώ έχει μετατραπεί σχεδόν πλήρως σε οικονομία μετρητών χρημάτων, καθώς ο δείκτης δολαριοποίησης των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα αυξήθηκε από 95,37% τον Ιούνιο του 2023 σε 99,23% τον Ιούνιο του 2024.