Ρωσία: Πώς παρακάμπτει τις κυρώσεις για μετρητά – Τα όπλα, οι τράπεζες και ο χρυσός

Περίπου 2,3 δισ. δολάρια σε χαρτονομίσματα δολαρίων και ευρώ έχουν αποσταλεί στη Ρωσία από τον Μάρτιο του 2022 που οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ απαγόρευσαν την εξαγωγή τους, σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του Reuters  που επικαλείται στοιχεία από Τελωνείο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία στα οποία είχε πρόσβαση το ειδησεογραφικό πρακτορείο και δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα η Μόσχα είχε βρει τρόπο να παρακάμψει τις κυρώσεις που απαγορεύουν την εισαγωγή μετρητών.

Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ απείλησε τον Δεκέμβριο με κυρώσεις τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που βοηθούν τη Ρωσία να παρακάμψει την απαγόρευση και έχει επιβάλει κυρώσεις σε εταιρείες από τρίτες χώρες καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023 και 2024.

Τα τελωνειακά αρχεία καλύπτουν την περίοδο από τον Μάρτιο του 2022 έως τον Δεκέμβριο του 2023 και το Reuters δεν μπόρεσε να έχει πρόσβαση σε πιο πρόσφατα στοιχεία.

Ρωσία: Αψηφά τις κυρώσεις, γίνεται χώρα υψηλού εισοδήματος

Η προέλευση των μετρητών

Τα τελωνειακά στοιχεία, τα οποία ελήφθησαν από  εμπορικό προμηθευτή που καταγράφει και συγκεντρώνει τις πληροφορίες, δείχνουν ότι τα μετρητά μεταφέρθηκαν στη Ρωσία από χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Τουρκία, οι οποίες δεν έχουν επιβάλει περιορισμούς στο εμπόριο με τη Ρωσία. Η χώρα προέλευσης για περισσότερο από το ήμισυ του συνολικού ποσού δεν αναφερόταν στα αρχεία.

Για τους ιδιώτες, το δολάριο εξακολουθεί να είναι ένα αξιόπιστο νόμισμα

Σύμφωνα με τον Dmitry Polevoy, επικεφαλής επενδύσεων της Astra Asset Management στη Ρωσία εξηγεί ότι πολλοί Ρώσοι εξακολουθούν να θέλουν μετρητά σε ξένο νόμισμα για ταξίδια στο εξωτερικό, καθώς και για μικρές εισαγωγές και εγχώριες αποταμιεύσεις. «Για τους ιδιώτες, το δολάριο εξακολουθεί να είναι ένα αξιόπιστο νόμισμα», δήλωσε στο Reuters.

Περιορισμένες εκροές

Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας μετά την εισβολή στην Ουκρανία περιόρισε γρήγορα τις αναλήψεις μετρητών σε ξένο νόμισμα από ιδιώτες σε μια προσπάθεια να στηρίξει το εξασθενημένο ρούβλι.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, μόλις 98 εκατ. δολάρια σε χαρτονομίσματα δολαρίων και ευρώ έφυγαν από τη Ρωσία μεταξύ Φεβρουαρίου 2022 και τέλους 2023.

Η Ρωσία άρχισε να χαρακτηρίζει το δολάριο και το ευρώ ως «τοξικά» το 2022, καθώς οι σαρωτικές κυρώσεις περιόρισαν την πρόσβασή της στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, παρεμποδίζοντας τις πληρωμές και το εμπόριο. Περίπου 300 δισ. δολάρια από τα συναλλαγματικά αποθέματα της Τράπεζας της Ρωσίας στην Ευρώπη έχουν παγώσει.

Το γουάν της Κίνας έχει ξεπεράσει το δολάριο και έχει γίνει το πιο διακινούμενο ξένο νόμισμα στη Μόσχα αν και παραμένουν σημαντικά προβλήματα πληρωμών. Ωστόσο όπως φαίνεται το δολάριο και το ευρώ παραμένουν σημαντικά για τις εμπορικές συναλλαγές και τα ταξίδια όσο και επιχειρεί η Ρωσία να μειώσει την έκθεσή της σε σκληρά νομίσματα.

Η Aero-Trade δήλωσε ξένο συνάλλαγμα ύψους  περίπου 1,5 δισ. δολαρίων

Η εταιρεία αφορολογήτων αγορών και η θυγατρική του γαλλικού ομίλου καλλυντικών Yves Rocher

Αντίθετα οι εισροές συναλλάγματος ήταν πολύ υψηλότερες. Μια ελάχιστα γνωστή εταιρεία, η Aero-Trade, η οποία προσφέρει υπηρεσίες αφορολόγητων αγορών στα αεροδρόμια και στις πτήσεις  υπήρξε η μεγαλύτερη μεμονωμένη οντότητα που δήλωσε ξένο συνάλλαγμα, ύψους  περίπου 1,5 δισ. δολαρίων σε χαρτονομίσματα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Η Aero-Trade κατέγραψε 73 αποστολές των 20 εκατ. δολαρίων ή ευρώ η καθεμία, οι οποίες εκκαθαρίστηκαν όλες στο αεροδρόμιο Domodedovo της Μόσχας, έναν διεθνή κόμβο κοντά στην έδρα της εταιρείας. Οι αποστολές περιγράφηκαν στις τελωνειακές δηλώσεις ως ανταλλαγή ή έσοδα από το εμπόριο επί του σκάφους.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η Aero-Trade αναφερόταν μόνο ως διασαφιστής, η οντότητα που προετοιμάζει και υποβάλλει τα τελωνειακά έγγραφα. Το Reuters δεν μπόρεσε να εντοπίσει τους πελάτες της Aero-Trade και δεν μπόρεσε να προσδιορίσει την πηγή ή τον προορισμό των μετρητών.

Ο ιδιοκτήτης της Aero-Trade Artem Martynyuk είπε στο Reuters ότι αμφισβητεί τη γνησιότητα των τελωνειακών αρχείων. Αρνήθηκε να σχολιάσει περαιτέρω. Η εταιρεία ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι «η Aero-Trade δεν ασχολείται με την προμήθεια σκληρού συναλλάγματος στη Ρωσία».

Σύμφωνα με τα τελωνειακά αρχεία, ένα φορτίο 20 εκατ. ευρώ που διαχειρίστηκε η Aero-Trade εισήχθη τον περασμένο Φεβρουάριο από την Yves Rocher Vostok, θυγατρική του γαλλικού ομίλου καλλυντικών Yves Rocher, ο οποίος εξακολουθεί να λειτουργεί δεκάδες καταστήματα στη Ρωσία. Στα στοιχεία δεν αναφερόταν καμία χώρα προέλευσης ή όνομα προμηθευτή.

Η Groupe Rocher, η μητρική εταιρεία στη Γαλλία, δήλωσε ότι ούτε ο όμιλος ούτε η Yves Rocher Vostok είχαν ποτέ οποιαδήποτε σχέση με την Aero-Trade ή ζήτησαν την εν λόγω μεταφορά.

«Η Yves Rocher Vostok, όπως όλες οι οντότητες του Groupe Rocher, συμμορφώνεται με το νόμο», δήλωσε εκπρόσωπος του ομίλου. «Ποτέ δεν προσπάθησε και ποτέ δεν θα προσπαθήσει να παρακάμψει τις κυρώσεις για τις εισαγωγές χαρτονομισμάτων δολαρίου και ευρώ στη Ρωσία».

Χρυσός, όπλα και τράπεζες

Περισσότερο από το ένα τέταρτο των χαρτονομισμάτων αξίας 2,27 δισ.  δολαρίων εισήχθησαν από τράπεζες, μεγάλο μέρος τους ως πληρωμή για πολύτιμα μέταλλα, σύμφωνα με τα αρχεία των τελωνείων και ένα πρόσωπο που γνωρίζει τις συναλλαγές.

Αρκετές ρωσικές τράπεζες έλαβαν μετρητά αξίας 580 εκατ. δολαρίων από το εξωτερικό μεταξύ Μαρτίου 2022 και Δεκεμβρίου 2023 και εξήγαγαν περίπου ισοδύναμα ποσά πολύτιμων μετάλλων. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αποστολές χρυσού ή αργύρου πήγαιναν στις εταιρείες που προμήθευαν χαρτονομίσματα, όπως έδειξαν τα αρχεία.

Για παράδειγμα, η ρωσική τράπεζα Vitabank εισήγαγε 64,8 εκατ. δολάρια σε χαρτονομίσματα από την τουρκική εταιρεία εμπορίας χρυσού Demas Kuyumculuk το 2022 και το 2023. Κατά την ίδια περίοδο, η Vitabank εξήγαγε 59,5 εκατ. δολάρια σε χρυσό και ασήμι προς την τουρκική εταιρεία.

Πρόσωπο που γνωρίζει τις δραστηριότητες της Demas επιβεβαίωσε ότι η εταιρεία συμμετείχε σε μια σειρά συναλλαγών μετρητά έναντι χρυσού στις οποίες συμμετείχαν η Vitabank και δύο άλλοι ρωσικές τράπεζες μεταξύ Μαρτίου 2022 και Σεπτεμβρίου 2023.

Σύμφωνα με την ίδια πηγή η παράδοση χαρτονομισμάτων  από τα ΗΑΕ στη Ρωσία ήταν η μόνη λύση που βρήκε ο Demas για να ολοκληρώσει τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις που είχε υπογράψει πριν από την έναρξη ισχύος των δυτικών κυρώσεων με τους Ρώσους προμηθευτές χρυσού, ενώ παράλληλα εξακολουθούσε να συμμορφώνεται με τους τουρκικούς και διεθνείς κανονισμούς σχετικά με τις διασυνοριακές πληρωμές.

Με τις κυρώσεις να αποκόπτουν ουσιαστικά τη Ρωσία από το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, η εξόφληση λογαριασμών με παραδοσιακά εμβάσματα δεν ήταν πλέον δυνατή, εξηγεί.

Η αθέτηση των υφιστάμενων συμφωνιών θα εξέθετε τη Demas σε οικονομικές κυρώσεις και κινδύνους φήμης, συνεχίζει και προσθέτει ότι ο Τούρκος έμπορος χρυσού δεν έκανε ποτέ δουλειές με οντότητες υπό δυτικές κυρώσεις και ακολουθεί αυστηρά όλες τις εθνικές και διεθνείς διαδικασίες συμμόρφωσης.

Το τρίτο τρίμηνο του περασμένου έτους, μόλις ολοκληρώθηκαν όλες οι προπολεμικές συμβάσεις με ρωσικές εταιρείες, ο Demas έβαλε το τέλος στις αμφίδρομες συναλλαγές.

Η Vitabank, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η διεύθυνση επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας δεν ανταποκρίθηκαν στα αιτήματα του Reuters για σχολιασμό.

Μεταξύ άλλων μεγάλων εισαγωγέων μετρητών ήταν οντότητες που ελέγχονται από την Rostec, τον κρατικό στρατιωτικο-βιομηχανικό όμιλο, όπως έδειξαν τα έγγραφα.

Η Rostec, η οποία τελεί υπό αμερικανικές κυρώσεις από το 2014, δεν απάντησε στις ερωτήσεις του Reuters σχετικά με τις πληρωμές σε μετρητά που έλαβε.

Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας και η αρχή κυρώσεων των Ηνωμένων Πολιτειών, το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων (OFAC), δεν απάντησαν σε αιτήματα σχολιασμού.

Οι Ρώσοι έσπευσαν να θωρακιστούν έναντι πιθανών κυρώσεων

Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι δεν μπορεί να σχολιάσει μεμονωμένες περιπτώσεις εφαρμογής κυρώσεων. Ο εκπρόσωπος δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εμπλέκεται με τρίτες χώρες όταν υποψιάζεται ότι οι κυρώσεις καταστρατηγούνται.

Τα έγγραφα έδειξαν μια αύξηση των εισαγωγών μετρητών λίγο πριν από την εισβολή. Μεταξύ Νοεμβρίου 2021 και Φεβρουαρίου 2022, εισήλθαν στη Ρωσία 18,9 δισ. δολάρια σε χαρτονομίσματα δολαρίων και ευρώ, σε σύγκριση με μόλις 17 εκατομμύρια δολάρια τους προηγούμενους τέσσερις μήνες.

Ο Daniel Pickard, επικεφαλής της ομάδας πρακτικής διεθνούς εμπορίου και εθνικής ασφάλειας της αμερικανικής δικηγορικής εταιρείας Buchanan Ingersoll & Rooney εξηγεί ότι η προ της εισβολής αύξηση των αποστολών υποδηλώνει ότι ορισμένοι Ρώσοι ήθελαν να θωρακιστούν έναντι πιθανών κυρώσεων.

«Ενώ οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν μάθει τη σημασία της συλλογικής δράσης για τη μεγιστοποίηση των οικονομικών συνεπειών, η Ρωσία μαθαίνει πώς να αποφεύγει και να μετριάζει τις ίδιες συνέπειες» σημείωσε. Πρόσθεσε μάλιστα ότι τα στοιχεία είναι σχεδόν βέβαιο ότι υποτιμούν τις πραγματικές ροές συναλλάγματος.