EE: Από μία κλωστή κρέμεται η ανάπτυξη – Οι απειλές και το γερμανικό πρόβλημα

Όταν μια οικονομία συρρικνώνεται για δύο συνεχόμενα τρίμηνα, θεωρείται συχνά ότι βρίσκεται σε ύφεση. Οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ελπίζουν ότι δύο συνεχόμενα τρίμηνα ανάπτυξης θα είναι εξίσου αξιοσημείωτα, σύμφωνα με τον Economist.

Τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 14 Αυγούστου έδειξαν ότι, το δεύτερο τρίμηνο του έτους, η οικονομία της ΕΕ αναπτύχθηκε και πάλι κατά 0,3% έναντι του προηγούμενου τριμήνου. Αν και δεν αποτελεί κάποιο εντυπωσιακό επίτευγμα, μια τέτοια ανάπτυξη είναι μία ανακούφιση μετά από περισσότερο από ένα χρόνο στασιμότητας.

Τα καλά νέα δεν σταματούν εκεί. Η απασχόληση αυξάνεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό από πριν. Η αύξηση των μισθών ξεπερνά επίσης τον πληθωρισμό, οδηγώντας σε άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Στην Ολλανδία, η οποία έχει τα πιο ενημερωμένα στοιχεία για την αγορά εργασίας στην ήπειρο, οι μισθοί αυξήθηκαν κατά 7% τον Ιούλιο, διπλάσια αύξηση από τον ρυθμό του πληθωρισμού. Οι μισθοί που διαπραγματεύονται τα συνδικάτα είναι εξίσου υψηλοί στη Γερμανία. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξακολουθεί να αισθάνεται αρκετά σίγουρη για να μειώσει τα επιτόκια τον Ιούνιο και αναμένεται να το πράξει ξανά τον Σεπτέμβριο.

Οι απειλές που θολώνουν το αναπτυξιακό αφήγημα

Πρόσω ολοταχώς, λοιπόν; Σχεδόν. Η ήπειρος αντιμετωπίζει μια σειρά από κινδύνους – οποιοσδήποτε από τους οποίους θα μπορούσε να κάνει την εικόνα πολύ πιο ζοφερή. Το πρώτο είναι ότι η ζήτηση δεν φαίνεται τόσο υγιής όσο υποδηλώνουν τα στοιχεία ανάπτυξης, όπως φαίνεται από τον κατασκευαστικό κλάδο. Τα ενοίκια αυξάνονται σε πολλές από τις πιο δελεαστικές πόλεις της Ευρώπης: η Αθήνα, το Βερολίνο και η Μαδρίτη σημειώνουν αύξηση περίπου 10% ετησίως. Επιπλέον, τα επιτόκια μειώνονται, γεγονός που αναμένεται να ενισχύσει τις τιμές των ακινήτων. Ωστόσο, η εμπιστοσύνη των οικοδόμων είναι τώρα στο χαμηλότερο επίπεδο που ήταν φέτος, για λόγους που δεν είναι άμεσα σαφείς.

Η αύξηση των εισοδημάτων θα πρέπει επίσης να ενισχύει την κατανάλωση. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, «δεν έχουμε δει ακόμη καμία ουσιαστική ανάκαμψη της πραγματικής εγχώριας ζήτησης», παρατηρεί ο Clemente De Lucia της Deutsche Bank. Τα νοικοκυριά βάζουν ως επί το πλείστον τα πρόσθετα χρήματα από τις υψηλότερες αμοιβές στους λογαριασμούς ταμιευτηρίου τους, προσθέτει.

Με την πάροδο του χρόνου, μια «ψυχρή» αγορά εργασίας θα μπορούσε να μειώσει περαιτέρω την επιθυμία για δαπάνες. Όπως σημειώνει ο Davide Oneglia της συμβουλευτικής εταιρείας ts Lombard, οι προσλήψεις έχουν αποδυναμωθεί στις υπηρεσίες, οι οποίες αποτελούν την κύρια πηγή θέσεων εργασίας τα τελευταία χρόνια.

Οι κυβερνήσεις είναι απίθανο να στηρίξουν τη ζήτηση με δικές τους επιπλέον δαπάνες. Η Γερμανία για άλλη μια φορά έχει σχεδόν διαλυθεί λόγω των νομικών περιπλοκών των κανόνων ισοσκελισμένου προϋπολογισμού της. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, αλλά το αποτέλεσμα είναι πιθανό να είναι περικοπές δαπανών. Η Γαλλία και η Ιταλία, εν τω μεταξύ, βρίσκονται και οι δύο σε μια «διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος», την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιφυλάσσει για τους πιο κατάφωρους παραβάτες των κατευθυντήριων γραμμών της. Ως εκ τούτου, η δημοσιονομική πολιτική θα αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια.

O Γερμανός ασθενής

Η επόμενη ανησυχία αφορά μία μόνο χώρα: τη Γερμανία. Οι εξαγωγές της μειώθηκαν κατά 4,4% τον Ιούνιο σε ονομαστική βάση, σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα, και οι έρευνες δείχνουν ότι τα χειρότερα έρχονται. Οι βιομηχανικές εταιρείες που απέτυχαν να εκσυγχρονιστούν αντιμετωπίζουν τώρα μια μεγαλύτερη πρόκληση από την Κίνα, καθώς τα χαμηλού κόστους ηλεκτρικά οχήματα (evs) βγαίνουν από τα εργοστάσιά της. Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές της Γερμανίας είναι επίσης ανησυχητικές: Εκτός από τη Λιθουανία, καμία χώρα στον ΟΟΣΑ δεν πρόκειται να χάσει περισσότερους εργαζόμενους λόγω συνταξιοδότησης, σε σχέση με τους νεοεισερχόμενους στο εργατικό δυναμικό. Η χώρα είναι αρκετά μεγάλη ώστε τα οικονομικά της δεινά να επηρεάσουν επίσης την ανάπτυξη της Ευρώπης.

Ο ανταγωνισμός με την Κίνα

Οι εμπορικοί εταίροι της ηπείρου δεν θα σπεύσουν να τους σώσουν. Η αμερικανική ζήτηση, αν και αξιοζήλευτη, αρχίζει να αποδυναμώνεται και η οικονομία της Κίνας βρίσκεται σε χάος, το οποίο οι αξιωματούχοι ελπίζουν να διορθώσουν με επιδοτήσεις μεταποίησης. Εάν εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ, οι εμπορικοί πόλεμοι -τόσο οι διατλαντικοί όσο και μεταξύ Αμερικής και Κίνας- θα επιδεινώσουν την κατάσταση. Η σύγκρουση της Ευρώπης με την Κίνα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, καθώς η χώρα ετοιμάζεται να μηνύσει την ΕΕ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου για την αύξηση των δασμών στα ηλεκτρικά οχήματα.

Ομαλή προσγείωση

Όπως έχουν τα πράγματα, η Ευρώπη φαίνεται να κάνει μια ομαλή προσγείωση, ακόμη και αν η οικονομία της δεν ανέβηκε ποτέ πραγματικά στα ύψη. Ο πληθωρισμός έχει μειωθεί στο 2,5%, λίγο πάνω από τον στόχο της ΕΚΤ, και η ήπειρος έχει απολαύσει δύο συνεχόμενα τρίμηνα ανάπτυξης. Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ευρωζώνης θα ήταν σοφό να μην επευφημηθούν πάρα πολύ από αυτό. Πολλοί κίνδυνοι πρέπει πρώτα να αντιμετωπιστούν πριν ξεκινήσουν οι… πανηγυρισμοί.