Ακτινίδιο: «Χρυσές» επιδόσεις στις αγορές του κόσμου με τζίρο ρεκόρ πάνω από 305 εκατ. ευρώ [πίνακες]

Στην κορυφή της λίστας των εξαγόμενων φρούτων της χώρας μας βρέθηκε τη φετινή εμπορική σεζόν 2023/24 το ελληνικό ακτινίδιο, καταγράφοντας ρεκόρ σε αξία με εισροή 305,5 εκατ. ευρώ και διατηρώντας την τέταρτη θέση στην παγκόσμια παραγωγή.

Η δυναμική που καταγράφει το προϊόν στις εξαγωγές, αντικατοπτρίζεται επίσης και στις καλές τιμές που απόλαυσαν και οι παραγωγοί. Την τρέχουσα εμπορική περίοδο η μεσοσταθμική τιμή πώλησης ανά μονάδα βάρους αυξήθηκε εντυπωσιακά κατά 58,6% φτάνοντας τα 1,62 ευρώ/κιλό, ενώ οι αποθηκευμένες ποσότητες που εξήχθησαν τον α΄εξάμηνο του 2024 απόλαυσαν τιμή 1,733 ευρώ/κιλό.

Εξαγωγές: Αυξήθηκε η αξία φρούτων και λαχανικών – Ποια βρίσκονται στην κορυφή

Η καλή πορεία στις εξαγωγές αλλά και οι καλές τιμές που απολαμβάνει ο παραγωγός, οδήγησε στη διαρκή ανάπτυξη της καλλιέργειας του ακτινιδίου στη χώρα μας. Εντυπωσιακή είναι η αύξηση των φυτεύσεων ως προς την παραγωγή καθώς από 36.000 τόνους το 2001/2002 και 70.000 τόνους το 2007/08, έφτασε σε 313.393 τόνους το 2021/22. Το 2022/23 έφτασε τους 323.000 τόνους και το 2023/24 τους 290.000 τόνους.

Η διακίνηση όμως ατυποποίητων ακτινιδίων κατευθείαν από το χωράφι, όπως και οι κερδοσκοπικές πρακτικές να συγκομίζονται και να εξάγονται ποσότητες με ανώριμους καρπούς, που δεν πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις ωριμότητας και εμπορίας, θέτουν σε κίνδυνο τη φήμη  του προϊόντος.

Τι δείχνουν τα στοιχεία για τις εξαγωγές ακτινιδίου

Το 2022, οι παγκόσμιες εξαγωγές καρπών ακτινίδιου (βάσει στοιχείων UN COMTRADE and ITC statistics) κατέγραψαν μείωση σε όγκο φτάνοντας τους 1,647 εκατ. τόνους, σημειώνοντας αύξηση σε αξία με το ποσό να είναι στα 3,738 δισ. ευρώ έναντι 1,843 εκατ. τόνων και 3,311 δισ. ευρώ το 2021 .

Κατά τα τελευταία 15 χρόνια από 38.000 τόνους το 2007/08 έφτασε σε 198.142 τόνους την εμπορική περίοδο 2022/23 κατέγραψε ρεκόρ σε τονάζ

Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Φρούτων και Λαχανικών Incofruit Hellas, η Ν Ζηλανδία με 1,616 δισ. ευρώ και 676,7 χιλ. τόνους είναι η πρώτη εξαγωγική χώρα το 2022, με δεύτερη την Ιταλία των 513,04 εκατ. ευρώ και 282,2 χιλ. τόνους. Τρίτο ως προς την αξία είναι το Βέλγιο με 483 εκατ. ευρώ και ως προς τις ποσότητες το Ιράν, με παραγωγή που εκτιμάται ότι φτάνει τους 193,88 (το 2021 δεν υπάρχουν στοιχεία 2022) χιλ. τόνους ακολουθούμενες από την Ελλάδα με 188,151 χιλ. τόνους και 210,083 εκατ. ευρώ.

«Η αύξηση των εξαγωγών ακτινιδίων της χώρας μας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, που κατά τα τελευταία 15 χρόνια από 38.000 τόνους το 2007/08 έφτασε σε 198.142 τόνους την εμπορική περίοδο 2022/23 κατέγραψε ρεκόρ σε τονάζ με την αξία να διαμορφώνεται σε  202.692.162 ευρώ με μείωση κατά 17,7% της μεσοσταθμικής τιμής μονάδος έναντι της αντίστοιχης προηγούμενης περιόδου», σχολιάζει στον ΟΤ ο ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Incofruit Hellas Γιώργος Πολυχρονάκης.

 Οι αγορές

Την περίοδο 2022/23, σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Incofruit Hellas, η παραγωγή της χώρας μας  ανήλθε στους 323.000 τόνους και την περίοδο 2023/24, που έφτασε στο τέλος της, εκτιμάται ότι η ποσότητα που συγκομίστηκε είναι της τάξεως των 285.000 με 290.000 τόνους.

Όπως εξηγεί στον ΟΤ ο κ. Πολυχρονάκης «το εξαγωγικό εμπόριο της χώρας μας εκμεταλλευόμενο την καλή παραγωγή μας διεύρυνε και αύξησε τις εξαγωγές τυποποιημένων προϊόντων προς την ΕΕ και τις τρίτες εκτός ΕΕ 27 χώρες. Μάλιστα, αντικατέστησε το Ιράν στην αγορά της Ινδίας όσο διήρκεσε η απαγόρευση εισαγωγών (λόγω υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στο προϊόν) και την τρέχουσα εξαγωγική περίοδο 2023/24 διατήρησε μέρος των κατακτηθέντων μεριδίων. Παράλληλα με το άνοιγμα της αγοράς της Βραζιλίας εισήλθαν δυναμικά σ αυτή την αγορά εξισορροπώντας τις απώλειες της Ινδίας».

Το 63% της εμπορεύσιμης παραγωγής ετησίως εξάγεται, κυρίως σε ευρωπαϊκές αγορές, όπως Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Πολωνία, Ρουμανία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Τσεχία, ενώ από τις τρίτες χώρες ανοδικά κινούνται οι εξαγωγές στην Κίνα, Ινδία, ΗΠΑ, Καναδά, Ουκρανία, Τουρκία και Αίγυπτο, σε μια προσπάθεια ανοίγματος σε νέες αγορές και διασπορά του κινδύνου των αγορών, μετά και τον αποκλεισμό από τη ρωσική αγορά.

Τη σεζόν 2023/24, που έφτασε στο τέλος της, εκτιμάται ότι η ποσότητα ακτινιδίων που συγκομίστηκε είναι της τάξεως των 285.000 με 290.000 τόνους

Ταυτόχρονα, υπήρξε μια ανάκαμψη στην κατανάλωση φρούτων μετά την πανδημία του Covid, με την κατανάλωση να αναμένεται να συνεχιστεί ανοδικά τα επόμενα πέντε χρόνια. Η κατανάλωση στην Ευρώπη, έχει διαμορφωθεί σε υψηλά επίπεδα εν αντιθέσει με αυτή στην Β. Αμερική.

Προοπτικές και ευκαιρίες για το ακτινίδιο

«Η φετινή περίοδος έδωσε ευκαιρίες και μερικώς επετεύχθη ο στόχος μας που ήταν η αξιοποίηση βάση προγράμματος της συγκυριακής μείωσης της παραγωγής της Ιταλίας (– 15% στις πράσινες ποικιλίες) για διεύρυνση του πελατολογίου και των αγορών των ποιοτικών προϊόντων μας. Προϊόντων με ταυτοποίηση της προέλευσης τους, τυποποίηση και ποιότητα και όχι η διακίνηση πρώτης ύλης ως commodities – χωρίς μετασυλλεκτική προστιθέμενη αξία- στο ιταλικό εξαγωγικό εμπόριο για διατήρηση της παρουσίας του στα ράφια των λιανικών καταναλωτικών αγορών», τονίζει ο κ. Πολυχρονάκης, ξεκαθαρίζοντας ότι «θα πρέπει επιτέλους να γίνει κατανοητό ότι το μακροπρόθεσμο όφελος των παραγωγών αφορά  την απευθείας σύνδεση των προϊόντων τους με τις καταναλωτικές αγορές μέσω του υγιούς εξαγωγικού εμπορίου της χώρας μας. Δεν θα πρέπει να επαναληφθεί και για τα προϊόντα αυτά το κακό προηγούμενο του ελαιολάδου».

Οι προοπτικές για το προϊόν ήταν ευοίωνες γιατί η ποιότητα των προϊόντων μας είναι εξαιρετική (τηρουμένων των ορθών καλλιεργητικών πρακτικών) και σε εμπορικό επίπεδο αφενός με τήρηση των υφισταμένων προδιαγραφών εμπορίας και υγιειονομικών απαιτήσεων και αφετέρου με αξιοποίηση των ευκαιριών που δίδουν οι νέες διμερείς συμφωνίες της χώρας μας για εισαγωγές ακτινιδίων όπως είναι η αγορά της Βραζιλίας, του Ισραήλ και του Βιετνάμ.

Παράνομες κοπές ακτινιδίου

«Η πολιτεία εκτιμώντας εγκαίρως, ότι το ακτινίδιο αποτελεί ένα σημαντικό ελληνικό εξαγώγιμο προϊόν του οποίου η καλή ποιότητα διασφαλίζει τη φήμη των ελληνικών προϊόντων στις αγορές του εξωτερικού και προστατεύει τα συμφέροντα τόσο των Ελλήνων παραγωγών, όσο και των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεις που λειτουργούν με θεμιτό τρόπο και συμμορφώνονται με τις διατάξεις της ισχύουσας ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας, θέσπισε μέτρα για την διακίνηση και εμπορία των ακτινιδίων ακολουθώντας και την πρακτική ανταγωνιστριών παραγωγών χωρών», σημειώνει ο ειδικός σύμβουλος.

Έτσι, για την αντιμετώπιση των φαινομένων κυκλοφορίας ατυποποίητων προϊόντων, χωρίς προστιθέμενη αξία, κατευθείαν από τον αγρό, και χωρίς σήμανση, στοιχεία που συμβάλλουν και στον αφελληνισμό των ελληνικών ακτινιδίων, εκδόθηκε ΥΑ σχετικά με «Ρυθμίσεις θεμάτων εμπορίας και διακίνησης των ακτινιδίων».

Εφιστάται η προσοχή και ευθύνη των αρμόδιων ελεγκτικών υπηρεσιών στην εντατικοποίηση των ελέγχων στα σημεία εξόδου της χώρας τόσο για τον έλεγχο  των εξαγομένων προϊόντων μας για τον ποιοτικό και υγειονομικό έλεγχο των διακινουμένων-εξαγομένων προϊόντων

Όμως, παρά την έκδοση απόφασης του ΥπΑΑΤ με θέμα «Εντατικοί έλεγχοι σε αποστελλόμενα στην ΕΕ φορτία ακτινιδίων» εξακολούθησαν να παρατηρούντα, και κατά την εμπορική περίοδο 2023/24, φαινόμενα διακίνησης ακτινιδίων από «Έλληνες, Ιταλούς και βαλκάνιους εμπόρους» ατυποποίητων φρούτων και λαχανικών (κατευθείαν από τον αγρό) κυρίως προς τις γειτονικές αγορές, με το πρόσχημα ότι προορίζονται για «βιομηχανική χρήση» που υπονομεύουν όλη την προσπάθεια της χώρας για διατήρηση της φήμης των προϊόντων της. Προκειμένου να εξυπηρετηθεί αυτή η δραστηριότητα εισήχθησαν πολλά bins από την μολυσμένη Ιταλία για την πραγματοποίηση καταστρατήγησης της ΚΥΑ (που απαγορεύει ρητά την χρήση bins και σε συσκευασία μεγαλύτερη των 20 κιλών) κινδυνεύοντας να διατεθούν ακατάλληλα προς νωπή κατανάλωση προϊόντα

«Εφιστάται η προσοχή και ευθύνη των αρμόδιων ελεγκτικών υπηρεσιών στην εντατικοποίηση των ελέγχων στα σημεία εξόδου της χώρας τόσο για τον έλεγχο  των εξαγομένων προϊόντων μας για τον ποιοτικό και υγειονομικό έλεγχο των διακινουμένων-εξαγομένων προϊόντων μας προς αποφυγή δυσφήμησης των προϊόντων μας και προς αποφυγή διάθεσης ακατάλληλων προς νωπή κατανάλωση προϊόντων που υπονομεύουν όλη την προσπάθεια της χώρας κινδυνεύοντας  να μείνει αδιάθετο μέρος από την παραγωγή ακτινιδίων από το πλήγμα της φήμης των προϊόντων της σε συνδυασμό με την υποκατανάλωση στις αγορές», επισημαίνει ο κ. Πολυχρονάκης.

Τα ατυποποίητα και η …ιταλοποίηση

Συμπερασματικά, όπως τονίζει στον ΟΤ ο κ. Πολυχρονάκης «ενώ δυνάμεθα να πωλήσουμε τυποποιημένο το προϊόν σε υψηλότερες τιμές το πουλάμε ατυποποίητο κατευθείαν από τον αγρό όπως στην περίπτωση της Ιταλίας για «ιταλοποίηση» ή υποτιμολογημένο (όπως στην περίπτωση Βουλγαρίας )».

Ενδεικτικά το 2022 η Ιταλία, κατέγραψε εξαγωγές (βάσει στοιχείων UN Comtrade) προς όλο τον κόσμο 282.220 τόνων αξίας 513.041 εκατ. ευρώ ήτοι 1,82 ευρώ/κιλό κατά μέσο όρο, έναντι 188.351 τόνων αξίας 210,083 ευρώ δηλ.1,12 ευρώ/κιλό της χώρας μας δίδοντας το παράδειγμα του τι πρέπει να κάνει μια χώρα προκειμένου να αποκτούν τα εξαγόμενα απ αυτήν προϊόντα υψηλή προστιθέμενη αξία Σημειώνεται ότι η μεσοσταθμική τιμή της Ν.Ζηλανδίας ήταν 2,39 ευρώ/κιλό.

Απόδειξη αυτής της αρχής, όπως επισημαίνει, είναι ότι την τρέχουσα εμπορική περίοδο η μεσοσταθμική τιμή πώλησης ανά μονάδα βάρους αυξήθηκε εντυπωσιακά κατά 58,6% σε 1,62 ευρώ/κιλό  και ιδιαίτερη σημείωση ότι οι αποθηκευθείσες ποσότητες που εξήχθησαν τον α΄εξάμηνο  2024 απόλαυσαν τιμή 1,733 ευρώ/κιλό.

Η εκτίμηση για το 2023 είναι ότι η παγκόσμια παραγωγή ήταν μειωμένη με την χώρα μας να διατηρεί την 4η  θέση

Η παγκόσμια παραγωγή ακτινιδίου – 4η θέση για την Ελλάδα

Το 2022 (τελευταία χρονιά επισήμων στοιχείων από τον FAO, τα οποία επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Incofruit Hellas) καλλιεργήθηκαν παγκοσμίως και συγκομίσθηκαν 4,539 εκατομμύρια τόνοι ακτινιδίου έναντι 4,467 εκατ. τόνων το 2021.

Η Κίνα με 2,380 εκατομμύρια τόνους αποτελεί τη χώρα με τον μεγαλύτερο όγκο παραγωγής ακτινιδίων, που αντιπροσωπεύει το 53% της συνολικής παραγωγής. Στη δεύτερη θέση ακολουθεί  η Νέα Ζηλανδία με 603,5 χιλ. τόνων, ενώ η Ιταλία με 431,56 χιλ. τόνους κατέλαβε την τρίτη θέση ως προς τη συνολική παραγωγή. Στην τέταρτη θέση ανήλθε η χώρα μας με 320.370 τόνους και ακολουθεί το Ιράν με 294.571 τόνους.

Η εκτίμηση για το 2023 είναι ότι η παγκόσμια παραγωγή ήταν μειωμένη με την χώρα μας να διατηρεί την 4η  θέση.

Σημειώνεται ότι και η παραγωγή της Ιταλίας ανέκαμψε το 2022 σε σχέση με το 2021 [με συνέπεια τον περιορισμό των εισαγωγών πρώτης ύλης από την Ελλάδα κατά 24.000 τόνους (ατυποποίητων καρπών κατευθείαν από τον αγρό).

Πώς θα αντιμετωπιστούν οι διαταραχές στις αγορές

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα και τις προοπτικές ο Incofruit Hellas πρότεινε μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση των διαταραχών στις αγορές μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και το κλείσιμο στην ερυθρά θάλασσα. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:

Δημιουργία ενιαίου Ταμείου (κατά το πρότυπο του ενιαίου ταμείου ενέργειας) που θα παρέχει στήριξη στους ευρωπαίους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τις επιχειρήσεις απέναντι στις αυξήσεις κόστους (εισροών) λόγω του κόστους των λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και ζωοτροφών αλλά και τυποποίησης-συσκευασίας, υλικών συσκευασίας, μεταποίησης και μεταφορικών.

Να εντακοποιηθούν οι έλεγχοι στα εισαγόμενα ακτινίδια τόσο από απόψεως φυτουγειονομικών όσο και της μη «ελληνοποίησής» προς διάθεση στην εγχώρια αγορά ή στην εξαγωγή τους για την διασφάλιση της φήμης του προϊόντος μας

Η ελληνική πολιτεία να λύσει άμεσα το πρόβλημα με τους αλλοδαπούς εργάτες γης καθότι οι μέχρι σήμερα νομοθετικές ρυθμίσεις είναι αναποτελεσματική (δεν εισακούσθηκαν σχετικές προτάσεις μας) και ο κίνδυνος μη καλλιέργειας μεγάλων εκτάσεων γης σε όλη την χώρα είναι υπαρκτός. Για το λόγο αυτό «προτείνεται να επιτραπεί στους μετανάστες χωρίς χαρτιά που ήδη ζουν και εργάζονται (παράνομα) να αποκτήσουν κατόπιν αιτήσεώς τους  ειδική άδεια παραμονής (χωρίς δικαίωμα μετάβασης σε άλλη χώρα της Ε.Ε. και σε άλλο τομέα και να γίνουν νόμιμοι εργαζόμενοι – εάν εργάζονται σε ορισμένους τομείς που αντιμετωπίζουν έλλειψη εργατικού δυναμικού, όπως ως εργάτες γης για συγκομιδή προϊόντων, παράλληλα με την υφιστάμενη νομοθεσία για μετακλητούς εργάτες από διάφορες τρίτες χώρες».

Παράλληλα, προκειμένου να διατηρηθεί η παρουσία των προϊόντων μας στις παραδοσιακές και νέες καταναλωτικές αγορές, όπως επισημαίνει ο κ. Πολυχρονάκης θα πρέπει:

•  η ελληνική καλλιέργεια ακτινιδίων να εμπλουτιστεί από πλευράς νέων ποικιλιών. Η αλλαγή πλεύσης στις καλλιέργειες θα πρέπει να προβλέπει προϊόντα που από μελέτες προτίμησης των καταναλωτών θα επικρατήσουν την επόμενη δεκαετία και να εκμεταλλευτούμε όλες τις δυνατότητες που μας δίνει κλιματικά και γεωγραφικά η χώρα μας,
• να οριοθετηθούν ζώνες παραγωγής σε έκταση ούτως ώστε να μπορούν να απορροφηθούν από την διεθνή ζήτηση  και
• το ελληνικό εξαγωγικό εμπόριο να εκμεταλλευθεί τις ευκαιρίες προς διεύρυνση των  παραδοσιακών του αγορών τόσο ευρωπαϊκών όσο και σε τρίτες χώρες που έχουν συναφθεί διμερείς φυτουγειονομικές συμφωνίες ως π.χ  σε ΗΠΑ, Καναδά κ.ά. που οι εξαγόμενες ποσότητες αυξάνονται από έτος σε έτος.