Πληθωρισμός: Πώς στατιστικές αρχές και ΜΜΕ «βοηθούν» στην αύξησή του

Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο ο πληθωρισμός έχει μειωθεί απότομα σε όλο τον πλούσιο κόσμο. Αν και ορισμένες κεντρικές τράπεζες έχουν αρχίσει τώρα να μειώνουν τα επιτόκια, λίγες είναι ακόμη έτοιμες να ισχυριστούν πως πέτυχαν την αποστολή τους, σημειώνει ο Economist.

Πληθωρισμός: Στο 3% στην Ελλάδα τον Ιούλιο – Στο 2,6% στην ευρωζώνη

Σε πολλές χώρες ο πυρήνας του πληθωρισμού, εξαιρουμένων των ευμετάβλητων τιμών της ενέργειας και των τροφίμων, παραμένει άβολα υψηλός – στο 3,2% στην Αμερική και στο 2,9% σε ολόκληρη την ευρωζώνη – ακόμη και όταν οι υποκείμενες οικονομίες δείχνουν σημάδια επιβράδυνσης και οι χρηματοπιστωτικές αγορές γίνονται όλο και πιο νευρικές. Το μαραθώνιο έργο της επιστροφής της αύξησης των τιμών σε πιο φυσιολογικά επίπεδα δεν έχει ολοκληρωθεί. Και το τελευταίο μίλι, όπως τόσο συχνά, αποδεικνύεται το πιο δύσκολο.

Οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες

Τα τελευταία χρόνια, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ανησυχούν ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό θα «αποσταθεροποιηθούν»: ότι μια μακρά περίοδος υψηλού πληθωρισμού θα οδηγήσει τόσο τα νοικοκυριά όσο και τις επιχειρήσεις να αναμένουν περισσότερες αυξήσεις τιμών στο μέλλον. Αυτή είναι μια ιδιαίτερα ανησυχητική προοπτική, δεδομένου ότι τέτοιες πεποιθήσεις μπορούν να γίνουν αυτοεκπληρούμενες, με τους εργαζόμενους να διαπραγματεύονται για μεγαλύτερες αυξήσεις μισθών για να αντισταθμίσουν τις αυξανόμενες τιμές.

Οι οικονομολόγοι έχουν συχνά επικεντρωθεί στον τρόπο με τον οποίο οι προσδοκίες εδραιώνονται μεταξύ των νοικοκυριών, αλλά πιο πρόσφατες έρευνες εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις ανταποκρίνονται στις αυξανόμενες τιμές. Δεν επιφυλάσσει μόνο μερικές εκπλήξεις, αλλά προσφέρει επίσης μια νέα εικόνα για το γιατί το τελευταίο μίλι είναι τόσο δύσκολο.

Σίγουρα οι εταιρείες έχουν καλή ιδέα για το πού κατευθύνεται ο πληθωρισμός; Εξάλλου, λαμβάνουν τακτικά δεδομένα σχετικά με το κόστος των εισροών και το ποσό που οι πελάτες είναι πρόθυμοι να πληρώσουν για τα αγαθά και τις υπηρεσίες τους, και έχουν ισχυρά κίνητρα να δώσουν προσοχή. Εάν μια εταιρεία δεν έχει αίσθηση των στρατηγικών τιμολόγησης που θα χρησιμοποιήσουν οι ανταγωνιστές της τους επόμενους μήνες και χρόνια, πιθανότατα θα υποφέρει.

Παρ ‘όλα αυτά, τα αφεντικά φαίνεται να επηρεάζονται εύκολα από λιγότερο ενημερωμένες πηγές πληροφοριών. Ειδικότερα, επηρεάζονται από αναδρομικά δεδομένα από εθνικές στατιστικές υπηρεσίες. Μια νέα μελέτη του Ivan Yotzov της Τράπεζας της Αγγλίας (BoE), του Nicholas Bloom του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και των συν-συγγραφέων εξετάζει πώς ανταποκρίθηκαν οι επιχειρήσεις στον πληθωρισμό το 2022-24. Οι ερευνητές εξετάζουν τις απαντήσεις στο Decision Maker Panel, μια έρευνα των Βρετανών CEOs που διεξάγεται από την BoE κάθε μήνα από το 2016.

Διαπιστώνουν ότι μία απροσδόκητη αύξηση κατά μία ποσοστιαία μονάδα του πληθωρισμού βάσει του ΔΤΚ προκαλεί αύξηση 0,7 ποσοστιαίων μονάδων στις προσδοκίες για μελλοντικό πληθωρισμό τις επόμενες ημέρες και συνεχίζει να ασκεί επιρροή τις επόμενες εβδομάδες. Πέρυσι, ο Yuriy Gorodnichenko του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Berkeley, και οι συνεργάτες του βρήκαν ένα παρόμοιο αποτέλεσμα, με παρόμοια μεθοδολογία, στο Ισραήλ, όπου μια απροσδόκητη αύξηση του πληθωρισμού κατά μία ποσοστιαία μονάδα συνδέθηκε με αύξηση των προσδοκιών κατά 0,5 ποσοστιαία μονάδα.

Πράγματι, η επίδραση των επίσημων στατιστικών στοιχείων για τον πληθωρισμό εκτείνεται ακόμη περισσότερο από τις απόψεις των εταιρειών σχετικά με τις γενικές προοπτικές για τον πληθωρισμό. Επηρεάζει επίσης τις απόψεις τους σχετικά με την πιθανή πορεία των δικών τους τιμών. Η ανάλυση της Επιτροπής Λήψης Αποφάσεων της BoE διαπιστώνει ότι μία αύξηση κατά μία ποσοστιαία μονάδα του μετρούμενου πληθωρισμού οδηγεί σε αύξηση κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες της αναμενόμενης αύξησης των ιδίων τιμών.

Αυτές οι προσδοκίες διαστρεβλώνονται με τρόπο που θα ανησυχήσει τους κεντρικούς τραπεζίτες.

Οι υψηλότερες αναγνώσεις του πληθωρισμού τραβούν τις αναμενόμενες τιμές προς τα πάνω περισσότερο από ό,τι οι χαμηλότερες αναγνώσεις του πληθωρισμού τις συμπαρασύρουν προς τα κάτω.

Τα ΜΜΕ «τροφοδοτούν» τον πληθωρισμό

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορεί εν μέρει να είναι υπεύθυνα. Οι κ.κ. Yotzov και Bloom κατασκεύασαν έναν δείκτη για τον πληθωρισμό στη βρετανική δημοσιογραφία, με βάση το μερίδιο των άρθρων εφημερίδων που αναφέρουν την αύξηση των τιμών. Εξετάζοντας αυτό, οι ερευνητές και οι συνεργάτες τους ανακάλυψαν ότι οι ημέρες με πολλές αναφορές στον πληθωρισμό συνδέονταν με αυξανόμενες προσδοκίες για τον πληθωρισμό μεταξύ των εταιρειών.

Υπέθεσαν ότι οι επιχειρήσεις έλαβαν πληροφορίες σχετικά με τον πληθωρισμό από τα μέσα ενημέρωσης και όχι απευθείας από την εθνική στατιστική υπηρεσία. Μεταξύ 2019 και Οκτωβρίου 2022, όταν ο ΔΤΚ κορυφώθηκε στο 11,1%, ο βρετανικός πληθωρισμός εξαπλασιάστηκε. Μέχρι το ίδιο σημείο, η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης είχε επίσης εξαπλασιαστεί από τον μέσο όρο της το 2010-19. Αλλά κατά τη διάρκεια της περιόδου κατά την οποία ο πληθωρισμός μειώθηκε στη συνέχεια, το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης μειώθηκε.