Βαλτική: Μολυσμένη θάλασσα με αλιεύματα σε δεινή κατάσταση – Νέες ποσοστώσεις για αλιεία

Σε δεινή κατάσταση βρίσκονται πολλοί τύποι αλιευμάτων στη Βαλτική Θάλασσα όπως προκύπτει από επιστημονική αξιολόγηση και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε συγκεκριμένες ποσοστώσεις για τα συνολικά επιτρεπόμενα αλιεύματα (TAC) για εννέα από τα δέκα αποθέματα που διαχειρίζεται η ΕΕ στη Βαλτική Θάλασσα. Η υπόλοιπη πρόταση ποσόστωσης (ρέγγα της Βοθνίας) θα υποβληθεί σε μεταγενέστερο στάδιο.

Αλιεία: Πάνω από 4 εκατ. τόνους η παραγωγή θαλασσινών στην ΕΕ – Η θέση της Ελλάδας

Η Επιτροπή προτείνει να αυξηθούν οι αλιευτικές δυνατότητες για τη ρέγγα της Κεντρικής Βαλτικής (+ 108 %) και τη ρέγγα στον Κόλπο της Ρίγας (+ 10 %). Προτείνει τη μείωση της αλιείας σολομού στην κύρια λεκάνη (-36 %) και στον Κόλπο της Φινλανδίας (-20 %), καθώς και της παπαλίνας (-42 %).

Τα αλιεύματα ευρωπαϊκής χωματίδας θα παραμείνουν αμετάβλητα. Η Επιτροπή προτείνει να μειωθούν οι κατανομές για αναπόφευκτα παρεμπίπτοντα αλιεύματα γάδου της Δυτικής Βαλτικής (-73 %), γάδου της Ανατολικής Βαλτικής (-68 %) και ρέγγας της Δυτικής Βαλτικής (-50 %).

Τα προτεινόμενα TAC βασίζονται στις βέλτιστες διαθέσιμες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις του Διεθνούς Συμβουλίου για την Εξερεύνηση των Θαλασσών (ICES) και ακολουθούν το πολυετές σχέδιο διαχείρισης της Βαλτικής Θάλασσας που εγκρίθηκε το 2016 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Γάδος (βακαλάος)

Όσον αφορά τον γάδο της Ανατολικής Βαλτικής, η Επιτροπή προτίθεται να διατηρήσει ένα όριο αλιευμάτων για τα αναπόφευκτα παρεμπίπτοντα αλιεύματα και όλα τα συνοδευτικά μέτρα που εφαρμόζονται ήδη εδώ και αρκετά χρόνια. Ωστόσο, δεδομένου ότι το απόθεμα εξακολουθεί να βρίσκεται σε κακή κατάσταση, το όριο παρεμπιπτόντων αλιευμάτων θα πρέπει να προσαρμοστεί στις πραγματικές ανάγκες. Παρά τα μέτρα που ελήφθησαν από το 2019, όταν οι επιστήμονες προειδοποίησαν για πρώτη φορά την κακή κατάσταση του γάδου, η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί.

Η κατάσταση είναι παρόμοια για τον γάδο της Δυτικής Βαλτικής. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει την προσαρμογή του TAC παρεμπιπτόντων αλιευμάτων στις πραγματικές ανάγκες και τη διατήρηση όλων των συνοδευτικών μέτρων.

Ρέγγα

Το μέγεθος του αποθέματος ρέγγας της Δυτικής Βαλτικής παραμένει σημαντικά κάτω από τα ελάχιστα επίπεδα. Η Επιτροπή προτείνει την κατάργηση της εξαίρεσης για την παράκτια αλιεία μικρής κλίμακας και την προσαρμογή του TAC μόνο σε αναπόφευκτα παρεμπίπτοντα αλιεύματα.

Το μέγεθος του αποθέματος ρέγγας της Κεντρικής Βαλτικής έχει αυξηθεί πάνω από το ελάχιστο επίπεδο από το προηγούμενο έτος. Το ICES προβλέπει πολύ θετική εξέλιξη των αποθεμάτων λόγω των υψηλών εκτιμώμενων αλιευμάτων, αλλά τονίζει ότι οι προβλέψεις είναι πιο αβέβαιες από ό,τι συνήθως. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει μια προσεκτική προσέγγιση και δεν θα προτείνει αύξηση του TAC στο μέγιστο επίπεδο που περιλαμβάνεται στη γνωμοδότηση του ICES. Η ρέγγα στον Κόλπο της Ρίγας είναι υγιής και η Επιτροπή προτείνει να καθοριστούν τα όρια αλιευμάτων σύμφωνα με το μέγιστο όριο που συνιστά το ICES.

Ευρωπαϊκή χωματίδα

Ενώ οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις θα επέτρεπαν σημαντική αύξηση, η Επιτροπή παραμένει επιφυλακτική, κυρίως για την προστασία του γάδου — ο οποίος αποτελεί αναπόφευκτο παρεμπίπτον αλίευμα κατά την αλιεία ευρωπαϊκής χωματίδας. Νέα μέτρα για τη μείωση των παρεμπιπτόντων αλιευμάτων γάδου μέσω εναλλακτικών αλιευτικών εργαλείων αναμένεται να τεθούν σε ισχύ φέτος.

Σαρδέλα

Το μέγεθος του αποθέματος σαρδελόρεγγας έχει μειωθεί σημαντικά λόγω των σταθερά χαμηλών ποσοστών αναπαραγωγής. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι το μέγεθος του αποθέματος θα μπορούσε να μειωθεί κάτω από τα υγιή επίπεδα εάν η αναπαραγωγή είναι χαμηλότερη από το αναμενόμενο. Ως εκ τούτου, οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις για την παπαλίνα συνιστούν σημαντική μείωση των αλιευμάτων. Η Επιτροπή προτείνει να καθοριστεί το TAC σε επίπεδο που να ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο μείωσης του μεγέθους του αποθέματος κάτω από το ελάχιστο επίπεδο.

Σολομός

Η κατάσταση των διαφόρων πληθυσμών σολομού των ποταμών στην κύρια λεκάνη της Βαλτικής ποικίλλει σημαντικά, ενώ ορισμένοι παραμένουν αδύναμοι και άλλοι υγιείς. Για την επίτευξη υγιών επιπέδων, το ICES συνέστησε πριν από τρία χρόνια την απαγόρευση όλων των τύπων αλιείας σολομού στην κύρια λεκάνη. Ταυτόχρονα, το ICES εκτίμησε ότι θα ήταν δυνατή η διατήρηση ορισμένων τύπων αλιείας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στα παράκτια ύδατα του Βοθνικού Κόλπου και της Θάλασσας Åland. Το ICES διατήρησε την αρχή της γνωμοδότησής του για το 2025, αλλά μείωσε το σχετικό επίπεδο αλιευμάτων, διότι τα ποσοστά αναπαραγωγής έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει την ανάλογη προσαρμογή των αλιευτικών δυνατοτήτων και των συνοδευτικών κανόνων, ιδίως με την απαγόρευση της ερασιτεχνικής αλιείας για τον εκτρεφόμενο σολομό, η οποία αναπόφευκτα προκαλεί επίσης τον θάνατο άγριου σολομού.

Επόμενα βήματα

Με βάση τις προτάσεις αυτές, οι χώρες της ΕΕ θα λάβουν τελική απόφαση για τον καθορισμό των μέγιστων ποσοτήτων των σημαντικότερων εμπορικών ειδών ιχθύων που μπορούν να αλιευθούν στη λεκάνη της Βαλτικής Θάλασσας. Το Συμβούλιο θα εξετάσει την πρόταση της Επιτροπής προκειμένου να την εγκρίνει κατά τη σύνοδό του στις 21-22 Οκτωβρίου 2024.

Ιστορικό

Η πρόταση για τις αλιευτικές δυνατότητες αποτελεί μέρος της προσέγγισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προσαρμογή των επιπέδων αλιείας σε μακροπρόθεσμους στόχους βιωσιμότητας, που ονομάζεται μέγιστη βιώσιμη απόδοση (ΜΒΑ), όπως συμφωνήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στο πλαίσιο της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Η πρόταση της Επιτροπής συνάδει επίσης με το πολυετές σχέδιο για τη διαχείριση του γάδου, της ρέγγας και της παπαλίνας στη Βαλτική Θάλασσα και με τις προθέσεις πολιτικής που διατυπώνονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Βιώσιμη αλιεία στην ΕΕ: τρέχουσα κατάσταση και προσανατολισμοί για το 2025».

Η τρέχουσα κατάσταση είναι δύσκολη για τους αλιείς ως πρώην σημαντικά εμπορικά αποθέματα (δυτικός και ανατολικός γάδος· δυτική και κεντρική ρέγγα· παπαλίνα· και ο σολομός στη νότια Βαλτική Θάλασσα και στους ποταμούς) υφίστανται διάφορες πιέσεις που έχουν οδηγήσει στην υποβάθμιση της βιοποικιλότητας της Βαλτικής Θάλασσας, όπως υψηλές εισροές θρεπτικών ουσιών και σταθερά υψηλά επίπεδα ρύπων. Οι εν λόγω παράγοντες πίεσης οφείλονται, εν μέρει, στη μη εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ. Επιπλέον, οι επιστημονικές γνωμοδοτήσεις αναγνωρίζουν επίσης τον αντίκτυπο της εσφαλμένης αναφοράς αλιευμάτων, χωρίς να είναι σε θέση να την ποσοτικοποιήσουν. Η ανακριβής αναφορά μπορεί να οδηγήσει σε κρυφή υπεραλίευση. Για να βοηθηθούν οι αλιείς στη Βαλτική Θάλασσα, τα κράτη μέλη και οι παράκτιες περιοχές μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο + για την εφαρμογή μέτρων για τη διά βίου μάθηση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων.

Η Βαλτική Θάλασσα είναι η πλέον μολυσμένη θάλασσα στην Ευρώπη. Επηρεάζεται από την απώλεια βιοποικιλότητας, την κλιματική αλλαγή, τον ευτροφισμό, την υπεραλίευση στο παρελθόν και τα υψηλά επίπεδα μολυσματικών ουσιών, όπως φαρμακευτικά προϊόντα και απορρίμματα. Ανησυχώντας για τη δεινή αυτή κατάσταση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργάνωσε δύο εκδόσεις της διάσκεψης « Our Baltic Conference» το 2020 και το 2023. Στις εν λόγω εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου συμμετείχαν υπουργοί από τις οκτώ χώρες της ΕΕ που περιβάλλουν τη Βαλτική Θάλασσα (Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Φινλανδία και Σουηδία).