Φινλανδία: Πρωτοπορεί με το πρώτο έργο ταφής πυρηνικών αποβλήτων στον κόσμο

Το πρώτο έργο υπόγειας ταφής πυρηνικών αποβλήτων στον κόσμο όπου θα πραγματοποιείται αποθήκευση για 100.000 χρόνια κατασκευάζει η Φινλανδία.

Το πρωτοποριακό έργο χαιρετίστηκε ως σημείο ορόσημο για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της πυρηνικής ενέργειας και ως «πρότυπο για ολόκληρο τον κόσμο».

Πυρηνικά απόβλητα: Η απάντηση στην ενεργειακή κρίση

Κάποια στιγμή είτε τον επόμενο χρόνο είτε στις αρχές του 2026, τα αναλωμένα πυρηνικά καύσιμα υψηλής ραδιενέργειας θα συσκευαστούν σε στεγανά δοχεία και θα αποτεθούν σε βράχο πάνω από 400 μέτρα κάτω από τα δάση της νοτιοδυτικής Φινλανδίας.

Τα ανθεκτικά χάλκινα δοχεία θα απομονωθούν, θα διαχωριστούν από τους ανθρώπους και θα διατηρηθούν υπόγεια για χιλιάδες χρόνια.

Το «Onkalo», που είναι το εμπορικό σήμα της εγκατάστασης μακροπρόθεσμης απόρριψης, είναι η φινλανδική λέξη για μια μικρή σπηλιά ή λάκκο. Είναι ένα εύστοχο όνομα για το αποθετήριο, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή ενός ουρανού από σήραγγες και βρίσκεται δίπλα σε τρεις πυρηνικούς αντιδραστήρες στο νησί Olkiluoto, περίπου 240 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του Ελσίνκι.

Η Posiva ιδρύθηκε το 1995 και έχει την ευθύνη του χειρισμού της τελικής διάθεσης ράβδων αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου στο Onkalo. Η φινλανδική εταιρεία ανήκει από κοινού στην εταιρεία πυρηνικής ενέργειας TVO και στην εταιρεία κοινής ωφέλειας Fortum.

«Βασικά, το έργο Onkalo είναι ότι κατασκευάζουμε μια μονάδα ενθυλάκωσης και μια εγκατάσταση διάθεσης αναλωμένων καυσίμων. Και δεν είναι προσωρινό, είναι για καλό», δήλωσε στο CNBC ο Pasi Tuohimaa, επικεφαλής επικοινωνίας για το Posiva, μέσω τηλεδιάσκεψης.

Ο Tuohimaa είπε ότι η πρώτη στο είδος της εγκατάσταση γεωλογικής διάθεσης είχε λάβει μεγάλο ενδιαφέρον από τους παράγοντες της βιομηχανίας, αναφέροντας αυτό που περιέγραψε ως πυρηνική «αναγέννηση» τα τελευταία χρόνια και μια ενεργειακή κρίση που έπληξε την Ευρώπη και τμήματα της Ασίας από τα μέσα. 2021 έως τα τέλη του 2022.

«Η ύπαρξη μιας λύσης για την τελική διάθεση των αναλωμένων καυσίμων ήταν σαν το χαμένο μέρος του βιώσιμου κύκλου ζωής για την πυρηνική ενέργεια», είπε.

Η συζήτηση και ο προβληματισμός

Το έργο Onkalo έχει πυροδοτήσει τη συζήτηση σχετικά με το εάν κάποιος μπορεί πράγματι να εγγυηθεί τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια των χρησιμοποιημένων πυρηνικών αποβλήτων και τον βαθμό στον οποίο η ατομική ενέργεια θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.

Η πυρηνική ενέργεια παρέχει σήμερα περίπου το 9% της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με την Παγκόσμια Πυρηνική Ένωση. Οι υποστηρικτές της υποστηρίζουν ότι η πυρηνική ενέργεια έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο βοηθώντας τις χώρες να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια, περιορίζοντας παράλληλα τις εκπομπές και μειώνοντας την εξάρτησή τους από ορυκτά καύσιμα. Οι επικριτές, ωστόσο, λένε ότι η πυρηνική βιομηχανία είναι ακριβή και επιβλαβείς και αποπροσανατολίζει από την αναζήητηση φθηνότερων και καθαρότερων λύσεων.

Στις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος αναφέρεται ως από τους πιο ειδικούς στο θέμα, ο καθηγητής ραδιοχημείας Gareth Law στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι. «Εργάζομαι τόσο στη διάθεση πυρηνικών αποβλήτων όσο και σε πυρηνικά ατυχήματα και έχω βιώσει το καλύτερο και το χειρότερο από αυτά που μπορεί να προσφέρει η πυρηνική βιομηχανία», είπε χαρακτηριστικά. Καθαρή ενέργεια, φθηνή ενέργεια, καλό φορτίο βάσης, αλλά μετά είδα και την κακή πλευρά, τα ατυχήματα, τη δημιουργία απορριμμάτων και τα προβλήματα που έχουμε εκεί», συνέχισε. «Το να έχουμε μια χώρα τώρα που αποδεικνύει ότι μπορούμε πραγματικά να πάρουμε αυτά τα πολύ επικίνδυνα απόβλητα που θα βρίσκονται για πάνω από 100.000 χρόνια και να έχουμε πραγματικά μια λύση απόρριψης για αυτά, νομίζω ότι αυτό δείχνει πως ότι μπορεί να γίνει».

Η Φινλανδία «τουλάχιστον μια δεκαετία μπροστά»

Ο ακαδημαϊκός περιέγραψε το έργο Onkalo ως «μεγάλο ορόσημο» τόσο για τη Φινλανδία όσο και για τη διεθνή βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας και επεσήμανε μεταξύ άλλων ότι ενώ πολλές χώρες θα θέλουν να ακολουθήσουν τα βήματα της Φινλανδίας όσον αφορά τη γεωλογική διάθεση αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου, η σκανδιναβική χώρα είναι «τουλάχιστον μια δεκαετία» μπροστά από τη γειτονική Σουηδία, την επόμενη χώρα που είναι πιθανό να επιτύχει ένα τέτοιο επίτευγμα.

«Υπάρχουν πολλές χώρες στον κόσμο που βρίσκονται ακόμη πολύ πίσω στα στάδια του σχεδιασμού και μάλιστα απλώς προσπαθούν να βρουν κάπου να αποθέσουν τα απόβλητα», τονίζοντας ότι η Φινλανδία [έχει] κατασκευάσει ένα αποθετήριο τώρα και τα επόμενα δύο χρόνια θα το θέσει σε λειτουργία.

Πρότυπο για όλον τον κόσμο»

Το έργο Onkalo βασίζεται στη λεγόμενη μέθοδο «KBS-3» που αναπτύχθηκε από τη σουηδική εταιρεία διαχείρισης πυρηνικών καυσίμων και αποβλήτων, η οποία εργάζεται σε κάτι αντίστοιχο, που θα μπορούσε να αποτελέσει το δεύτερο τελικό αποθετήριο στον κόσμο.

Το KBS-3 βασίζεται σε μια αρχή πολλαπλών φραγμών, όπου πολλά κατασκευασμένα εμπόδια επιδιώκουν να εξασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια του αναλωμένου πυρηνικού καυσίμου. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι εάν ένα από τα εμπόδια αποτύχει, δεν τίθεται σε κίνδυνο η απομόνωση των ραδιενεργών αποβλήτων.

«Είναι ένας τρόπος να δείξουμε ότι μια τόσο μικρή χώρα μερικές φορές μπορεί να λύσει ένα από τα 20 ίσως κορυφαία προβλήματα ή προκλήσεις της ανθρωπότητας», είπε ο Φινλανδός υπουργός Κλίματος Kai Mykkänen στο CNBC μέσω τηλεδιάσκεψης.

Ο Mykkänen είπε ότι ελπίζει ότι το έργο Onkalo θα ήταν «ένα πρότυπο για ολόκληρο τον κόσμο».