Telegram: Πώς βρίσκεται στην «πρώτη γραμμή» του πολέμου της Ουκρανίας

Η εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης Telegram έχει γίνει ένα πανταχού παρούσα, ζωτικής σημασίας εργαλείο στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας.

Οι σύζυγοι των Ρώσων μισθοφόρων της Wagner ανταλλάσσουν ιστορίες, στρατιώτες πρώτης γραμμής μοιράζονται μυστικά σχέδια επίθεσης και νεαροί Ρώσοι αναζητούν συμβουλές για να αποφύγουν τη στράτευση. Εκατομμύρια Ουκρανοί αναζητούν ειδοποιήσεις σε πραγματικό χρόνο για αεροπορικές επιδρομές και αγαπημένα πρόσωπα.

Πάβελ Ντούροφ: Οι γαλλικές αρχές απαγγέλλουν προκαταρκτικές κατηγορίες

Η πλατφόρμα – στον ιδρυτή της οποίας, Πάβελ Ντούροφ, απαγγέλθηκαν προκαταρκτικές κατηγορίας από τη γαλλική δικαιοσύνη την Τετάρτη για φερόμενη εγκληματική δραστηριότητα στην εφαρμογή- έχει αναπτύξει αμέτρητες χρήσεις για στρατιώτες και πολίτες, κυρίως ως αποτέλεσμα της σχεδόν παντελούς έλλειψης εποπτείας περιεχομένου.

To Telegram ως αγγελιοφόρος του πολέμου

Αλλά είναι αυτή ακριβώς η laissez-faire προσέγγιση που προκαλεί ανησυχία στους γάλλους εισαγγελείς, όπως επισημαίνουν οι FT.

«Το Telegram έχει γίνει η κύρια υπηρεσία αγγελιοφόρου του πολέμου», δήλωσε ο Ρουσλάν Λεβίεφ, επικεφαλής της Ομάδας Πληροφοριών Conflict με έδρα την Τιφλίδα, η οποία χρησιμοποιεί την εφαρμογή εκτενώς για τις έρευνες ανοιχτού κώδικα. «Είναι ελαφρύ, είναι απλό… και έχει μια πολύ ήπια πολιτική συγκράτησης περιεχομένου.

Oι χρήστες μπορούν να μοιραστούν οτιδήποτε, συμπεριλαμβανομένων των πιο βίαιων βίντεο [πρώτης γραμμής]. Οι στρατολόγοι το χρησιμοποιούν επειδή ξέρουν ότι δεν θα μπλοκαριστούν, δεν θα αποκλειστούν», εξήγησε ο Λεβίεφ.

«Νομίζω ότι σχεδόν κάθε rώσος στρατιώτης το έχει εγκαταστήσει». Είναι, δε, τόσο δημοφιλής η πλατφόρμα ώστε η σύλληψη του Ντούροφ προκάλεσε κύμα αγωνίας στη Μόσχα.

Στη Ρωσία…

Ρώσοι στρατιωτικοί αναλυτές και πολιτικοί θρήνησαν γρήγορα στα κανάλια τους στο Telegram τη σημασία της έλλειψης μιας ευρέως χρησιμοποιούμενης ασφαλούς υπηρεσίας μηνυμάτων για τον ρωσικό στρατό.

«Θα είναι πολύ λυπηρό και αστείο ταυτόχρονα αν είναι η σύλληψη του Ντούροφ που θα γίνει ο καταλύτης για αλλαγές στην πρόσβαση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων στην επικοινωνία», έγραψε το Rybar, ένα blog στο Telegram που ιδρύθηκε από έναν πρώην αξιωματούχο του ρωσικού υπουργείου Άμυνας και διαθέτει 1,3 εκατ. συνδρομητές.

Και, μπορεί οι ερευνητές της διαδικτυακής ασφάλειας να έχουν προειδοποιήσει εδώ και καιρό ότι η εφαρμογή είναι πεδίo ανεξέλεγκτης δραστηριότητας για χάκερ, εξτρεμιστές και εγκληματίες σε όλον τον κόσμο, για πολλούς Ρώσους, όμως, είναι ίσως η τελευταία ανεξάντλητη περιόριστη πηγή ειδήσεων για τον πόλεμο.

Ενώ οι περισσότεροι ανεξάρτητοι ιστότοποι μέσων και πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook και το X έχουν αποκλειστεί, και οι ρυθμιστικές αρχές του Κρεμλίνου εργάζονται για να επιβραδύνουν το YouTube και να περιορίσουν τα εικονικά ιδιωτικά δίκτυα, το Telegram παραμένει σε μεγάλο βαθμό στο απυρόβλητο.

Για τους Ρώσους χρήστες, το Telegram παραμένει μια πλατφόρμα όπου τα κρατικά ειδησεογραφικά πρακτορεία ανταγωνίζονται τους πιο σκληρούς επικριτκές του Κρεμλίνου και οι φιλοπόλεμοι «Z-bloggers» διαπληκτίζονται με ηγέτες της αντιπολίτευσης που εδρεύουν στο εξωτερικό.

…αλλά και στην Ουκρανία

Στην Ουκρανία, η δημοτικότητα του Telegram έχει εκτοξευθεί από τότε που γενικεύτηκε ο πόλεμος με τη Ρωσία το 2022. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2021 μόλις το 20% των Ουκρανών ανέβαζε ειδήσεις στην πλατφόρμα. Μέχρι τον Νοέμβριο του 2023 ο αριθμός είχε αυξηθεί σε περισσότερο από 70%, σύμφωνα με έρευνα από το USAID/Internews.

«Το Telegram παίζει σημαντικό πληροφοριακό ρόλο στον πόλεμο», είπε ο Roman Pohorilyi, συνιδρυτής της ουκρανικής αναλυτικής ομάδας Deep State της οποίας οι 783.000 συνδρομητές βασίζονται στις ενημερώσεις του στο πεδίο της μάχης και στις εδαφικές αλλαγές κατά μήκος της πρώτης γραμμής των 1.000 χιλιομέτρων.

Το Telegram είναι συχνά το πρώτο μέρος όπου ο ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι μοιράζεται καθημερινά βίντεο, ειδήσεις για ανταλλαγές κρατουμένων και κυβερνητικές ανατροπές, με τους περισσότερους από 735.000 συνδρομητές του.

Η εθνική εταιρεία σιδηροδρόμων της Ουκρανίας χρησιμοποίησε το κανάλι της στο Telegram για να οργανώσει εκκενώσεις από πόλεις που βομβαρδίστηκαν από ρωσικά πλήγματα

Είναι επίσης μια σανίδα σωτηρίας για εκατομμύρια Ουκρανούς που βασίζονται σε κανάλια περιφερειακής διοίκησης και στην αεροπορία της χώρας για ειδοποιήσεις που τους προτρέπουν να αναζητήσουν καταφύγιο,που τους ενημερώνουν τι τύπους πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών έχει εκτοξεύσει η Ρωσία και πότε να περιμένουν την άφιξή τους, καθώς και πότε είναι ασφαλές να βγουν από το καταφύγιο.

Οι ουκρανικές ταξιαρχίες δημοσιεύουν γλαφυρά βίντεο μάχης και πλάνα από drone που δείχνουν επιθέσεις σε ρωσικές δυνάμεις που ανεβάζουν το εθνικό ηθικό και βοηθούν στη στρατολόγηση, ενώ πολίτες εθελοντές χρησιμοποιούν την εφαρμογή για συγκέντρωση χρημάτων για drones και άλλο εξοπλισμό.

Η εθνική εταιρεία σιδηροδρόμων της Ουκρανίας χρησιμοποίησε το κανάλι της στο Telegram για να οργανώσει εκκενώσεις από πόλεις που βομβαρδίστηκαν από ρωσικά πλήγματα.

Οι διαφωνίες

Ωστόσο, πολλά κανάλια -ιδιαίτερα αυτά που διευθύνονται από ανώνυμους χρήστες- φαίνεται να έχουν σχεδιαστεί για να σπέρνουν διχόνοια στην Ουκρανία δημοσιεύοντας παραπληροφόρηση και επιθέσεις σε δημοσιογράφους, προκαλώντας ανησυχία στους Ουκρανούς αξιωματούχους.

«Η αποανωνυμοποίηση τέτοιων εργαλείων είναι σίγουρα απαραίτητη», δήλωσε ο Andriy Yusov, εκπρόσωπος της διεύθυνσης στρατιωτικών πληροφοριών της Ουκρανίας, GUR.

Ο Ντούροφ επέμεινε ότι η εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων του είναι ένας πολιτικά ουδέτερος ασφαλής χώρος, χωρίς παρεμβάσεις από οποιαδήποτε κυβέρνηση, αλλά οι φόβοι παραμένουν.

«Όταν το 80% του πληθυσμού σου χρησιμοποιεί ένα μη εποπτευόμενο κοινωνικό δίκτυο του οποίου η ηγεσία δεν επικοινωνεί με την κυβέρνησή σου είναι ένα μεγάλο λάθος, το οποίο θα μας κοστίσει ακριβά», δήλωσε στο RBC-Ukraine ο Mykyta Poturaiev, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής επιτροπής της Ουκρανίας, αρμόδιος για την πολιτική πληροφόρησης.

Η υπηρεσία ασφαλείας της Ρωσίας FSB έχει δημιουργήσει ψεύτικες εκδόσεις τέτοιων bots – βάζοντας παγίδες για να πιάσει πιθανούς αποστάτες

Η πιθανότητα το Telegram να βρίσκεται υπό την επιρροή των ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας, υποστήριξε ο Poturaiev, σημαίνει ότι η Ουκρανία θα πρέπει να απαγορεύσει την πλατφόρμα, όπως είχε κάνει στο παρελθόν με τα ρωσικά κοινωνικά δίκτυα VKontakte και Odnoklassniki.

Η εφαρμογή ήταν επίσης μια χρήσιμη πλατφόρμα για την Ουκρανία για επικοινωνία με τα ρωσικά στρατεύματα σε όλη την πρώτη γραμμή. Ένα bot που διευθύνεται από την Ουκρανία στο Telegram με το όνομα «Θέλω να ζήσω» επιτρέπει στους rώσους στρατιώτες να ζητήσουν βοήθεια για να αποστατήσουν ή να συλληφθούν ως αιχμάλωτοι πολέμου.

Η υπηρεσία ασφαλείας της Ρωσίας FSB έχει δημιουργήσει ψεύτικες εκδόσεις τέτοιων bots – βάζοντας παγίδες για να πιάσει πιθανούς αποστάτες.

Για τους πολίτες

Το Telegram έχει γίνει επίσης ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται και από τις δύο χώρες για την καταχώριση και την αναγνώριση στρατιωτών και αμάχων που σκοτώθηκαν στον πόλεμο, καθιστώντας το μια κρίσιμη πηγή για οικογένειες που αναζητούν νέα για τα αγαπημένα τους πρόσωπα και για δημοσιογράφους που προσπαθούν να καταμετρήσουν τα θύματα του πολέμου.

Το Telegram είναι επίσης το μέρος όπου οι γυναίκες των Ρώσων στρατιωτών έχουν συγκεντρωθεί για να οργανώσουν διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα απαιτώντας να επιτραπεί στους άνδρες τους να επιστρέψουν στα σπίτια τους, ενώ η ομάδα συνομιλίας για τις συζύγους Wagner περιλαμβάνει μια καρτέλα που ονομάζεται «Africa» ​​για τους συνεργάτες μισθοφόρων σε μέρη όπως το Μάλι.

Το λογότυπο της ομάδας: emoji με ένα μικρό φοίνικα.