Μετά το Telegram, τι;

Η προσωρινή κράτηση του ιδρυτή της πλατφόρμας Telegram στη Γαλλία επαναφέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση για τον ρόλο των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας τη σύγχρονη εποχή της πληροφορίας. Αν και το ακριβές κατηγορητήριο της γαλλικής Δικαιοσύνης εναντίον του ιδρυτή της Telegram δεν είναι δημοσίως γνωστό, η γενική συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την ευθύνη που ενδεχομένως έχουν οι εταιρείες αυτές για το περιεχόμενο που δημοσιεύουν και διακινούν διαδικτυακά.

Σε αντίθεση με μια εφημερίδα, μία ενημερωτική ιστοσελίδα ή έναν τηλεοπτικό σταθμό όπου ο διευθυντής τους είναι δημοσιογράφος και επιλέγει ειδήσεις και θέματα βάσει ορισμένων κριτηρίων, η κατάσταση σε πλατφόρμες όπως το Facebook, το X, το Tik Tok, το Telegram κ.λπ. είναι χαώδης. Ο όγκος των δημοσιεύσεων είναι τεράστιος, η πηγή τους δεν είναι πάντα έγκυρη, ενώ συνήθως λείπει η δημοσιογραφική εμπειρία στη διαχείριση του διαδικτυακού περιεχομένου. Ακόμα και η επιλογή ενός ισχυρού αλγόριθμου απαιτεί δημοσιογραφική εμπειρία.

Αρα, λοιπόν, τι πρέπει να δημοσιεύεται στις πλατφόρμες αυτές και ποια είναι τα όρια μεταξύ της ελευθερίας λόγου και της λογοκρισίας; Αν η απάντηση για τον τρόπο λειτουργίας των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας σε μη δημοκρατικές χώρες μοιάζει μάλλον απλή, αυτή γίνεται πολύ πιο σύνθετη σε χώρες δημοκρατικές. Την ίδια στιγμή που στην Αμερική το νομοθετικό πλαίσιο είναι αρκετά χαλαρό και πρακτικά επιτρέπει στις πλατφόρμες να επιλέγουν το διαδικτυακό περιεχόμενό τους χωρίς κρατικό έλεγχο, στην Ευρωπαϊκή Ενωση γίνεται προσπάθεια πρακτικής εφαρμογής του νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Σύμφωνα με τον νόμο αυτό, οι πλατφόρμες που είτε δημοσιεύουν παράνομο περιεχόμενο είτε προχωρούν σε παραπληροφόρηση, θα πληρώνουν υψηλό πρόστιμο. Ταυτόχρονα, το νομικό πλαίσιο στα κράτη μέλη ενδέχεται να επιτρέπει ακόμα και τη σύλληψη των υπευθύνων κάποιας εταιρείας τεχνολογίας, όπως συνέβη με τον ιδρυτή της Telegram.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση πράττει ορθά που προσπαθεί να αναλάβει τα νομικά ηνία, παρόλο που ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες δεν είναι εύκολα εφαρμόσιμος. Ούτε η σύλληψη ενός προσώπου από μόνη της δίνει λύση στο πρόβλημα. Από τη δική τους πλευρά, οι Ηνωμένες Πολιτείες δίνουν μεν έμφαση στην ελευθερία του λόγου αλλά κινδυνεύουν να συνεχίσουν να δίνουν υπερεξουσίες στις πλατφόρμες. Ποιος θα ξεχάσει τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021.

Ενας συνδυασμός αυτορρύθμισης στις πλατφόρμες με κρατική παρέμβαση μοιάζει να είναι η σωστή συνταγή για τις φιλελεύθερες δημοκρατίες, ώστε να εξυγιανθεί ο τρόπος που λειτουργούν οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. Ακόμα, όμως, δεν βρισκόμαστε εκεί. Αντίθετα, τείνουμε να βλέπουμε τα πράγματα είτε άσπρα είτε μαύρα.

Ο δρ. Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Νίκαιας και Senior Fellow στο ΕΛΙΑΜΕΠ

•Το καινούργιο του βιβλίο θα αφορά τις διεθνείς σχέσεις στην εποχή της τεχνολογίας