Τεχνητή νοημοσύνη: Γιατί οι Αμερικάνοι της τεχνολογίας αποφεύγουν την Ευρώπη

Είναι γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μια ιδιαίτερη… αγάπη σε θέματα ρύθμισης, είτε πρόκειται για αγορές είτε πρόκειται για νέες τεχνολογίες και βέβαια για την τεχνητή νοημοσύνη. Αυτός είναι ο λόγος που εταιρείες σαν την Meta και την Apple δεν θα λανσάρουν βασικά προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη. Πρόκειται για κάτι που δεν είναι πρωτόγνωρο.

Περίπου ένα χρόνο πριν ο Σαμ Άλτμαν είχε προκαλέσει αναστάτωση λέγοντας ότι η OpenAI, της οποίας είναι διευθύνων σύμβουλος, θα μπορούσε να εγκαταλείψει την Ευρώπη εάν το ρυθμιστικό καθεστώς γινόταν πρακτικά ανεφάρμοστο. Τελικά, η OpenAI εξακολουθεί να λειτουργεί κανονικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και οι περισσότερες αμερικανικές εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης.

CEO Meta και Spotify προς ΕΕ: Αλλάξτε πορεία – Οι κανονισμοί σας κρατούν πίσω την Ευρώπη

Παρόλα αυτά, η απόφαση της Apple και της Meta να μην λανσάρουν στην Ευρώπη βασικά προϊόντα είναι μια δυσοίωνη κλιμάκωση μιας μακροχρόνιας σύγκρουσης μεταξύ της Σίλικον Βάλεϊ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία έχει καθιερωθεί ως ο παγκόσμιος ηγέτης για τους αυστηρούς τεχνολογικούς κανονισμούς και τον αντιμονοπωλιακό έλεγχο, αναφέρει χαρακτηριστικά το Bloomberg.

Οι αμερικανικές εταιρείες έχουν γενικά διαμορφώσει την κριτική τους όχι ως αντίρρηση στη ρύθμιση συνολικά, αλλά σε αυτό που η Meta έχει περιγράψει ως «απρόβλεπτη φύση του ευρωπαϊκού ρυθμιστικού περιβάλλοντος». Οι εταιρείες υποστηρίζουν ότι οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής απειλούν να ανακόψουν την πρόοδο μιας εξαιρετικά χρήσιμης τεχνολογίας, ενώ οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λένε ότι η υιοθέτηση μιας χαλαρής προσέγγισης θα μπορούσε να επιτείνει τη ζημία που ήδη προκαλεί η κυριαρχία της Σίλικον Βάλεϊ στην παγκόσμια τεχνολογία.

Ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη (AI Act) απαγορεύει ή περιορίζει τις χρήσεις της τεχνητής νοημοσύνης που θεωρεί ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου

Από το GDPR έως το AI Act

Ο σαρωτικός κανόνας της ΕΕ για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων, το γνωστό… GDPR, αποτελεί εδώ και χρόνια ευαίσθητο σημείο για ορισμένες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας. Αυξάνοντας το διακύβευμα είναι τρεις ακόμη νόμοι που τέθηκαν σε ισχύ φέτος, δίνοντας στην ΕΕ αυξημένη εξουσία να στοχοποιεί τεχνολογικούς κολοσσούς.

Ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές (Digital Markets Act) στοχεύει σε συμπεριφορές που η ΕΕ θεωρεί ότι είναι ανταγωνιστικές, όπως οι τεχνολογικές πλατφόρμες που ευνοούν τις δικές τους υπηρεσίες ή συνδυάζουν προσωπικά δεδομένα σε διάφορες υπηρεσίες. Ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Services Act) περιλαμβάνει μια σειρά από κανόνες που αποσκοπούν στο να κάνουν τις τεχνολογικές πλατφόρμες να ενισχύσουν την άμυνά τους κατά του παράνομου και επιβλαβούς περιεχομένου. Ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη (AI Act) απαγορεύει ή περιορίζει τις χρήσεις της τεχνητής νοημοσύνης που θεωρεί ιδιαίτερα υψηλού κινδύνου, ενώ θέτει επίσης κανόνες διαφάνειας για τα ισχυρά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης που προορίζονται για γενικότερη χρήση.

Διαδοχικές συγκρούσεις

Τον Ιούνιο, η Apple ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει το ευρωπαϊκό λανσάρισμα του Apple Intelligence, ουσιαστικά μιας νέας σουίτας λογισμικού για τις συσκευές της. Τότε, η εταιρεία δήλωσε ότι ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές θα ανάγκαζε την Apple να προβεί σε συμβιβασμούς ασφαλείας που θεωρούσε απαράδεκτους.

Η Meta ακολούθησε το παράδειγμά της, κρατώντας εκτός Ευρώπης τη νέα έκδοση του Llama, του μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης ανοιχτού κώδικα που οι προγραμματιστές και οι εταιρείες μπορούν να κατεβάσουν και να τροποποιήσουν ελεύθερα. Η εταιρεία λέει ότι η απόφασή της ήρθε μετά από μια αντιπαράθεση με τις ρυθμιστικές αρχές σχετικά με το αν τα σχέδιά της να εκπαιδεύσει το Llama εν μέρει με δεδομένα που θα ξεσκαρτάρει από δημόσιους λογαριασμούς Facebook και Instagram στην Ευρώπη μπορεί να παραβιάζουν τους νόμους περί προστασίας της ιδιωτικής ζωής.

Ένα μήνα αφότου η Meta ενημέρωσε τους αξιωματούχους για τις προθέσεις της, οι ρυθμιστικές αρχές της είπαν να σταματήσει και έστειλαν περισσότερες από 270 ερωτήσεις που ρωτούσαν για το πώς η πρακτική αυτή συμμορφωνόταν με τη νομοθεσία της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων. Αντί να απαντήσει στις ερωτήσεις, η Meta απλώς εγκατέλειψε την προσπάθεια.

Ο Ίλον Μασκ έχει επίσης έρθει σε αντιπαράθεση με την ΕΕ, η οποία πρόσφατα υποχρέωσε την πλατφόρμα του, X, να σταματήσει τη συλλογή δεδομένων από Ευρωπαίους χρήστες για το Grok, το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης του.

Όπως σημειώνει το Bloomberg, οι άμεσες συνέπειες  είτε για τις εταιρείες είτε για τις ευρωπαϊκές οικονομίες είναι ελάχιστες. Τα εν λόγω AI προϊόντα δεν βοηθούν ακόμη στην αύξηση των πωλήσεων του iPhone, την αύξηση των διαφημίσεων στο X ή την πώληση περισσότερων συσκευών εικονικής πραγματικότητας της Meta. Οι εταιρείες στοιχηματίζουν ωστόσο ότι οι μελλοντικές εξελίξεις θα είναι τόσο κρίσιμες που οι αρχές της ΕΕ θα αναγκαστούν να χαλαρώσουν τη ρύθμιση.

Η ΕΕ υποστηρίζει ότι στόχος της είναι να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ της προώθησης της καινοτομίας και της προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών

«Το φαινόμενο των Βρυξελλών»

Η οικονομία της Ευρώπης αναπτύσσεται πιο αργά από εκείνη των ΗΠΑ εδώ και χρόνια. Ορισμένοι άνθρωποι στον κλάδο της τεχνολογίας στις ΗΠΑ έχουν συνηθίσει να χρησιμοποιούν τον όρο «το φαινόμενο των Βρυξελλών», ο οποίος αναφέρεται γενικά στο πώς οι πολιτικές της Ευρώπης συχνά γίνονται παγκόσμια πρότυπα, για να εννοήσουν αντ’ αυτού τον τρόπο με τον οποίο οι κανονισμοί της ΕΕ επιβαρύνουν την ευρωπαϊκή οικονομία.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Bloomberg Originals, ο διευθύνων σύμβουλος της Meta Μαρκ Ζάκερμπεργκ προειδοποίησε ότι η υπερρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης «θα μπορούσε να σταματήσει την καινοτομία» και προειδοποίησε ότι «πολλές εταιρείες απλώς δεν ξεκινούν πράγματα».

Η άρνηση να λανσάρουν προϊόντα στην Ευρώπη κάνει κάποιους να επευφημούν τη Σίλικον Βάλεϊ που επιτέλους έβαλε ένα όριο. «Είναι καλό να βλέπουμε ότι οι αμερικανικές εταιρείες δεν αφήνουν τις ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές να τις εκφοβίζουν», λέει ο Καρλ Σζαμπό, αντιπρόεδρος και γενικός σύμβουλος της NetChoice, μιας εμπορικής ομάδας που χρηματοδοτείται από εταιρείες τεχνολογίας όπως η Meta και η Google.

Ο Σαμ Λέσσιν, παλαιό στέλεχος του Facebook, λέει μέσω ανάρτησής του: «Η Ευρώπη μάλλον δεν μπορεί να έχει πια το αμερικανικό διαδίκτυο».

Ο ευρωπαϊκός στόχος για ισορροπία

Η ΕΕ υποστηρίζει ότι στόχος της είναι να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ της προώθησης της καινοτομίας και της προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών. Στο περιθώριο μιας πρόσφατης εκδήλωσης στο Άμστερνταμ, η Μαργκρέτε Βεστάγκερ, η επικεφαλής της ΕΕ για θέματα ανταγωνισμού, δήλωσε ότι ανακουφίστηκε από την απόφαση της Apple να μην λανσάρει στην ΕΕ το Apple Intelligence.

Είπε ότι οι εταιρείες τεχνολογίας πρέπει να εξετάσουν αν τα προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης τους συμμορφώνονται με τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της ΕΕ, λέγοντας συγκεκριμένα ότι οι ηγέτες της Apple «θα πρέπει να θέσουν στον εαυτό τους αυτό το ερώτημα και να βρουν απαντήσεις» πριν λανσάρουν το Apple Intelligence για την Ευρώπη.

Για ορισμένους στην Ευρώπη, το ζήτημα αναδεικνύει πόσο πολύ η καινοτομία, η ανταγωνιστικότητα και τα συμφέροντα ασφαλείας της ίδιας της ηπείρου εξαρτώνται από την αμερικανική τεχνολογία.

Οι κινήσεις της Apple και της Meta είναι «μια ακόμη απόδειξη ότι χρειαζόμαστε την ευρωπαϊκή τεχνητή νοημοσύνη», λέει ο Χαβιέ Νιέλ, ένας Γάλλος δισεκατομμυριούχος των τηλεπικοινωνιών. Ο Νιέλ έχει υποστηρίξει πολλές γαλλικές νεοφυείς επιχειρήσεις που αναπτύσσουν παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη. Μία από τις επενδύσεις του, η Mistral, είναι ο κύριος αντίπαλος της Meta στην παραγωγή μοντέλων ανοιχτού κώδικα.

Ευρωπαϊκή υστέρηση

Μπορεί να φαίνεται ότι ακόμη και μια προσωρινή έλλειψη αμερικανικών προϊόντων τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη θα μπορούσε να βοηθήσει τις τοπικές νεοφυείς επιχειρήσεις να αποκτήσουν ερείσματα. Όμως, η ευρωπαϊκή βιομηχανία τεχνητής νοημοσύνης παραμένει πολύ πίσω από εκείνη των ΗΠΑ όσον αφορά την τεχνική ανάπτυξη και την πρόσβαση σε κεφάλαια.

Ορισμένοι τοπικοί εμπειρογνώμονες ανησυχούν ότι η απόσυρση της Meta, ειδικότερα, θα μπορούσε να κρατήσει πίσω την ήπειρο, δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις AI είναι αυτές που θα επωφεληθούν από τη διαθεσιμότητα του μοντέλου Llama για να το χρησιμοποιήσουν ως βάση για τις δικές τους τεχνολογίες. «Δεν υπάρχουν συγκρίσιμα μοντέλα αυτή τη στιγμή», λέει ο Ζουλιέν Λονέι, συνιδρυτής της Adaptive ML, μιας εταιρείας AI με έδρα το Παρίσι και τη Νέα Υόρκη.

Η απώλεια της πρόσβασης στο Llama, προσθέτει, «θα ήταν καταστροφική για το οικοσύστημα της ΕΕ». Το πόσο σημαντικό θα ήταν αυτό εξαρτάται από το πόσο σημαντική θα είναι τελικά η τεχνητή νοημοσύνη – μια τεχνολογία που βρίσκεται ακόμη σε νηπιακό στάδιο – για την παγκόσμια οικονομία.

Οι επενδυτές έχουν δείξει σημάδια ψυχραιμίας στις μετοχές μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας, οι οποίες δαπανούν μεγάλα ποσά για υποδομές τεχνητής νοημοσύνης και δεν παρουσιάζουν ακόμη κέρδη από αυτές τις δραστηριότητες. Η Apple και η Meta, σε κάθε περίπτωση, εξακολουθούν να αποτελούν την εξαίρεση. Τόσο η Google όσο και η Anthropic, αντίπαλος της OpenAI, παρουσίασαν τα τελευταία τους μοντέλα εκτός ΕΕ και στη συνέχεια τα έφεραν στην ήπειρο με κάποιες προσαρμογές στην προστασία της ιδιωτικής ζωής.