Ιαπωνία: Γιατί οι εργαζόμενοι δεν επωφελούνται από την 4ήμερη εργασία

Η Ιαπωνία είναι διαβόητη για μια εργασιακή κουλτούρα που θεωρείται από εξαντλητική έως απάνθρωπη. Εικόνες εργαζομένων που κοιμούνται εξουθενωμένοι σε αποβάθρες και σταθμούς είναι συνήθεις.

Έτσι το κράτος ξεκίνησε μια πρωτοβουλία για να βοηθήσει τους πολίτες να μειώσουν την εργασία. Ωστόσο, τρία χρόνια μετά την έναρξη της πρωτοβουλίας, η χώρα δυσκολεύεται να παρακινήσει τους πολίτες να εργάζονται τέσσερις μέρες την εβδομάδα.

Ιαπωνία: Έρχονται οι σύμβουλοι παραίτησης – Ποιος ο ρόλος τους στο νέο εργασιακό τοπίο

Οι Ιάπωνες νομοθέτες πρότειναν για πρώτη φορά μια μικρότερη εβδομάδα εργασίας το 2021. Οι κατευθυντήριες γραμμές είχαν στόχο να ενθαρρύνουν τη διατήρηση του προσωπικού και να μειώσουν τον αριθμό των εργαζομένων που αρρωσταίνουν ή πεθαίνουν από υπερβολική εργασία σε μια οικονομία που ήδη υποφέρει από τεράστια έλλειψη εργατικού δυναμικού. Οι κατευθυντήριες γραμμές περιλάμβαναν επίσης όρια υπερωριών και ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών, αναφέρει το Business Insider.

Ωστόσο, η πρωτοβουλία ξεκίνησε με αργό ρυθμό: Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, Εργασίας και Πρόνοιας, μόνο το 8% περίπου των εταιρειών στην Ιαπωνία επιτρέπουν στους υπαλλήλους να παίρνουν τρεις ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα ρεπό.

Δεν είναι μόνο οι εταιρείες – και οι εργαζόμενοι είναι διστακτικοί.

Η Panasonic, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Ιαπωνίας, ξεκίνησε την προσπάθεια στις αρχές του 2022. Μετά από δύο χρόνια, μόνο 150 από τους 63.000 υπαλλήλους της επέλεξαν να αναλάβουν τετραήμερα προγράμματα, δήλωσε εκπρόσωπος της εταιρείας στο Associated Press.

Άλλες μεγάλες εταιρείες που θα καθιερώσουν μια τετραήμερη εβδομάδα εργασίας περιλαμβάνουν τη μητρική Uniqlo Fast Retailing, τον κολοσσό ηλεκτρονικών ειδών Hitachi και την οικονομική εταιρεία Mizuho. Περίπου το 85% των εργοδοτών αναφέρει ότι δίνει στους εργαζόμενους τις συνηθισμένες δύο ημέρες ρεπό την εβδομάδα.

Μεγάλο μέρος της απροθυμίας για μια επιπλέον ημέρα ρεπό απορρέει από την κουλτούρα των εργαζομένων που βάζουν τις εταιρείες πάνω από τον εαυτό τους, συμπεριλαμβανομένης της πίεσης να εμφανιστούν σαν ομαδικοί και σκληρά εργαζόμενοι παίκτες.

Αυτή η κουλτούρα προέρχεται από τη μεταπολεμική εποχή, όπου, σε μια προσπάθεια να τονώσει την οικονομία, ο τότε πρωθυπουργός Σιγκέρου Γιοσίντα στρατολόγησε μεγάλες εταιρείες για να προσφέρουν στους υπαλλήλους τους δια βίου ασφάλεια εργασίας, ζητώντας μόνο από τους εργαζόμενους να τους το ανταποδώσουν με πίστη.

Υπερεργασία και μείωση πληθυσμού

Η διστακτικότητα να δοθεί προτεραιότητα στην καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι ανησυχητική για μια οικονομία που αντιμετωπίζει χαμηλά ποσοστά γεννήσεων και γήρανση του πληθυσμού, η οποία κορυφώθηκε το 2008. Τον Ιανουάριο του 2023, ο πρωθυπουργός Φούμιο Κισίντα προειδοποίησε ότι η χώρα βρισκόταν στο χείλος της κατάρρευσης λόγω της πτώσης του ποσοστού γεννήσεων. Η υπερβολική εργασία συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων επειδή μειώνει τις πιθανότητες να βγει κανείς ραντεβού, να παντρευτεί και να κάνει παιδιά.

Σύμφωνα με μια μελέτη του Ιουλίου από μια δεξαμενή σκέψης που υποστηρίζεται από το κράτος, η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία αναμένεται να αντιμετωπίσει έλλειψη σχεδόν ενός εκατομμυρίου εργαζομένων μέχρι το 2040.

Οι προσπάθειες της Ιαπωνίας είναι σύμφωνες με τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν άλλες χώρες για να μειώσουν τον αριθμό των εργάσιμων ημερών. Η ιδέα έχει αποκτήσει δυναμική τα τελευταία χρόνια, υποκινούμενη από μια μεταπανδημική κοινωνία που παλεύει με την τοξική της σχέση με την εργασία.

Τον Απρίλιο, η Σιγκαπούρη, η οποία αντιμετωπίζει παρόμοιο πληθυσμιακό πρόβλημα, ανακοίνωσε ότι οι εργαζόμενοι θα μπορούν σύντομα να ζητούν μικρότερες εβδομάδες εργασίας και ευέλικτο ωράριο.

Η Ισλανδία, η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία έχουν πειραματιστεί με την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας.

Από τις 61 εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου που συμμετείχαν σε μια δοκιμή έξι μηνών για μια τετραήμερη εβδομάδα εργασίας το 2022, οι 54 συνέχισαν τη μικρότερη εβδομάδα για έναν χρόνο αργότερα και 31 δήλωσαν ότι θα το έκαναν μόνιμα.

Η Ελλάδα, ωστόσο, ακολούθησε την αντίθετη προσέγγιση για την καταπολέμηση της συρρίκνωσης του πληθυσμού και της χαμηλής παραγωγικότητας, καθιερώνοντας τον Ιούνιο μια εξαήμερη εβδομάδα εργασίας για επιλεγμένους κλάδους.