Ντράγκι: Το υπερόπλο και η μπάλα στις Βρυξέλλες

Μετά από ένα χρόνο ο Μάριο Ντράγκι παρέδωσε την έκθεση για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας , όπου το μέλλον της διαφαίνεται ζοφερό. Οι προτάσεις του θα μπορούσαν να αναγεννήσουν την οικονομία αλλά, σύμφωνα με ανάλυση του Politico, δεν θα μπορέσουν να υλοποιηθούν.

«Θα είμαστε μια κοινωνία που βασικά συρρικνώνεται» ήταν το μήνυμα του πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που έστειλε από τις Βρυξέλλες όπου παρουσίασε  παρουσίασε τις ιδέες του για την επανεκκίνηση της οικονομίας και την ανάσχεση της παλίρροιας της αμερικανικής και κινεζικής κυριαρχίας.

Ντράγκι: Κοινός δανεισμός και γενναίο σχέδιο Μάρσαλ για την αναγέννηση της ευρωπαϊκής οικονομίας

Ο Μάριο Ντράγκι, που μετά την ΕΚΤ έγινε πρωθυπουργός της Ιταλίας, έγινε 77 χρονών την προηγούμενη εβδομάδα. Ίσως τα γενέθλια του να τον ενέπνευσαν στην μεταφορά που έκανε θέλοντας να παρουσιάσει τις δυσοίωνες προοπτικές τις οποίες περιέγραψε ακολούθως: «μοιραζόμαστε αυτή την τούρτα που γίνεται όλο και μικρότερη – με έναν μικρότερο αριθμό ανθρώπων».

Κακός σχεδιασμός, πολύ ακριβός, τυχαίος

H  Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα παραγωγικότητας. Οι εργαζόμενοί της παράγουν ανά ώρα λιγότερο από ό,τι οι εργαζόμενοι στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το χάσμα ανάμεσα σε Ευρώπη και Αμερική οφείλεται εν πολλοίς στην τεχνολογία. Τα τελευταία 20 χρόνια η Αμερική κυριάρχησε στη μετάβαση στην ψηφιακή τεχνολογία, ενώ η Ευρώπη ήταν σε μεγάλο βαθμό απούσα.

Υπάρχουν πιθανώς τόσοι λόγοι για τα δεινά της Ευρώπης όσες και οι λαμπάδες γενεθλίων του Ντράγκι: H έρευνα και ανάπτυξη (R&D) είναι μοιρασμένη μεταξύ πολλών διαφορετικών χωρών. Η ολοένα και πιο πολωμένη πολιτική των χωρών μελών καθιστά τη συμφωνία για οτιδήποτε τόσο απογοητευτική και οδυνηρή όσο το τράβηγμα των δοντιών, λέει με γλαφυρό τρόπο το Politico.

«Οι κορυφαίες επιχειρήσεις στην έρευνα και στις δαπάνες για επενδύσεις είναι οι ίδιες που είχαμε και πριν από 20 χρόνια – τα αυτοκίνητα», είπε o Ντράγκι. «Στις  Ηνωμένες Πολιτείες ήταν οι ίδιες, αυτοκίνητα και φαρμακευτικά προϊόντα αλλά πριν από 20 χρόνια. Τώρα είναι όλα ψηφιακά».

Η Κίνα δεν φτάνει απλώς στο σημείο αυτό. Σε τομείς όπως η βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων ξεπερνά ακόμη και την Ευρώπη.

Μαγικό ραβδί

Το φιλόδοξο όραμα του Ντράγκι επικεντρώνεται στην καθαρή ενέργεια, την υψηλή τεχνολογία και την ανθεκτικότητα. Οι προτάσεις καλύπτουν τη μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας, χαλαρότερους κανόνες για τις συγχωνεύσεις  ακόμη και αλλαγές στη διαδικασία νομοθετικής διαβούλευσης της ΕΕ (γνωστή στην ορολογία ως «επιτροπολογία»).

Θέλει να βάλει κάποια σοβαρή οικονομική δύναμη πίσω από το σχέδιο: επιπλέον 800 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις, που θα αποτελούσε ένα άνευ προηγουμένου άλμα στις δαπάνες για μια ήπειρο που δεν είναι ακόμη σίγουρη για το αν θα πρέπει να προσπαθήσει να πετάξει τα χρήματα ή να ισοσκελίσει τα βιβλία.

Αν μπορούσε να κουνηθεί ένα ραβδί και να εφαρμοστούν όλες αυτές οι λύσεις, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα έβαζαν πυραύλους κάτω από την ευρωπαϊκή οικονομία.

Αλλά τα 77 χρόνια του πρέπει να έχουν διδάξει στον Ντράγκι, όπως και σε όλους τους σημερινούς Ευρωπαίους πολιτικούς και σε όλους τους προηγούμενους, ότι δεν υπάρχει τέτοιο ραβδί.

Η νομοθετική διαδικασία της ΕΕ είναι δυσκίνητη, αργή και εμποδίζεται από μια μειοψηφία που διαφωνεί σε κάθε στροφή.

«Η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει»

Το πρόβλημα γίνεται πιο έντονο όταν πρόκειται για χρήματα.

Ο Ντράγκι θέλει περισσότερο κοινό δανεισμό. Το θέμα θεωρείται ταμπο. Η ΕΕ τον εισήγαγε με περιορισμένο τρόπο κατά τη διάρκεια της πανδημίας για να βοηθήσει στην πληρωμή της οικονομικής ανάκαμψη.

Αλλά μια επανάληψη εμποδίζεται από μια ομάδα χωρών όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, οι οποίες έχουν χαμηλά επίπεδα χρέους και δεν επιθυμούν να στηρίξουν τους πιο υπερχρεωμένους γείτονές τους.

Το πρόβλημα δεν είναι θεωρητικό. Είχαν περάσει λιγότερες από τρεις ώρες αφότου ο Ντράγκι ολοκλήρωσε την παρουσίασή του πριν ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Κρίστιαν Λίντνερ δηλώσει ότι «η Γερμανία δεν θα συμφωνήσει» σε κοινό δανεισμό.

Αυτό δείχνει γιατί υπάρχουν όρια σε πολλές από τις φιλοδοξίες του Ντράγκι. Περισσότεροι «ίδιοι πόροι», όπως λένε οι Βρυξέλλες για τους φόρους σε επίπεδο ΕΕ, απαιτούν να συμφωνήσει κάθε χώρα για αυτούς πριν εισαχθούν. Και αυτό φαίνεται σχεδόν αδύνατο σε αυτό το πολιτικό τοπίο.

Άλλες πηγές άντλησης ρευστότητας, όπως η αξιοποίηση των κονδυλίων της ΕΕ που έχουν προβλεφθεί για να βοηθήσουν τις λιγότερο ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες να καλύψουν το χαμένο έδαφος, αντιμετωπίζουν παρόμοια πολιτικά προβλήματα.

Η διάγνωση δεν σημαίνει και θεραπεία

Υπάρχουν πολλά καλά που πρέπει να ειπωθούν τόσο για τον Ντράγκι όσο και για την έκθεση. Για όσους έχουν συνηθίσει τη λοξή, προσεκτικά καλυμμένη γλώσσα που είναι χαρακτηριστική των γραφειοκρατών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Ντράγκι ήταν αναζωογονητικά άμεσος, ακόμη και ωμός.

Η διάγνωση είναι ένα πρώτο βήμα, αλλά δεν αποτελεί εγγύηση για την εξεύρεση θεραπείας.

Ο Βρετανός ιστορικός Πέρι Άντερσον περιέγραψε πώς οι γραφειοκράτες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπάθησαν μάταια να μεταρρυθμίσουν το ετοιμοθάνατο κράτος τους. Παρά τις αμέτρητες επανεφευρέσεις, «απλά γινόταν όλο και πιο βασανισμένο και διαλυμένο», έγραψε.

Πώς μπορούν οι ηγέτες της Ευρώπης να αποτρέψουν να τους συμβεί αυτό; Η παρακμή της ηπείρου δεν είναι προδιαγεγραμμένη. Έχει επανέλθει και στο παρελθόν. Κανείς δεν μπορούσε να περιμένει το οικονομικό θαύμα που ακολούθησε τους δύο παγκόσμιους πολέμους και το οποίο είδε το μέγεθος του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της Δυτικής Ευρώπης να πλησιάζει το αντίστοιχο των ΗΠΑ.

Και τα έντονα σοκ των δύο τελευταίων δεκαετιών, όπως η χρηματοπιστωτική κρίση και η πανδημία, ώθησαν τελικά τις κυβερνήσεις να παραμερίσουν τα τοπικά τους συμφέροντα και να ξεκινήσουν μεταρρυθμίσεις.

Αλλά είναι άλλο πράγμα να επιβιώνεις από μια κρίση. Το να βράζεις αργά είναι διαφορετικό. Μια επιβράδυνση της ανάπτυξης κατά 1%  είναι σχεδόν ανεπαίσθητη σε ένα χρόνο, αλλά σε μια ή δύο δεκαετίες γίνεται αγεφύρωτο χάσμα.

Εν τω μεταξύ, η τούρτα συνεχίζει να γίνεται όλο και μικρότερη.