Αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης και σε περίπτωση που ο εργαζόμενος συνεχίζει να απασχολείται

Εισαγωγή

Στη νομοθεσία δεν υφίσταται διάταξη που να υποχρεώνει τους εργαζόμενους να παύσουν να εργάζονται όταν συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις για να λάβουν σύνταξη γήρατος και πολλοί εργαζόμενοι, για λόγους ευνόητους δεν ενημέρωναν τον εργοδότη για την συνταξιοδότησή τους.

Ασφαλιστική νομοθεσία για απασχόληση συνταξιούχου

Η ασφαλιστική νομοθεσία, ν. 4387/2016 άρθρο 20, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει:

· υποχρεώνει, τον εργαζόμενο συνταξιούχο, να δηλώσει την απασχόλησή του στον φορέα συνταξιοδότησης, με ποινή πρόστιμο 12 συντάξεων και

· από 1.1.2024, σε εφαρμογή του 5078/2023 πρέπει να γίνει η υποβολή στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα και ο εργοδότης να παρακρατήσει το 10% του μισθού, που λαμβάνει για τον ειδικό πόρο και συμπεριλάβει αυτόν στην ΑΠΔ.

Με τη συνταξιοδότηση δεν επέρχεται αυτοδίκαια η λύση της σύμβασης εργασίας, ενώ παγίως η νομολογία των δικαστηρίων δέχεται ότι η υποβολή από τον εργαζόμενο αίτησης για συνταξιοδότηση στον οικείο ασφαλιστικό φορέα, δεν υποδηλώνει σιωπηρή καταγγελία της σύμβασης εργασίας με υπαιτιότητά του, ούτε οικειοθελή του αποχώρηση, εφόσον εξακολουθεί να παρέχει τις υπηρεσίες του όπως και προ της υποβολής της σχετικής αιτήσεως συνταξιοδότησης.

Αξίζει να επισημάνουμε και να ενθυμίσουμε, με την ευκαιρία, ότι είναι συνταξιούχος από την ημέρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης, και πρέπει να ενημερώσει άμεσα τον εργοδότη του, ώστε αυτός (ο εργοδότης) να προβεί στην παρακράτηση του ειδικού πόρου, να συμπεριλάβει αυτόν στην ΑΠΔ και να το αποδώσει στον ΕΦΚΑ, όπως ο ν. 5053/2023 και σχετική εγκύκλιος του ΕΦΚΑ ορίζουν.

Πότε δικαιούται ο εργαζόμενος να αποχωρήσει χωρίς να χάσει το δικαίωμα να λάβει αποζημίωση απόλυσης;

Ο εργαζόμενος δικαιούται να αποχωρήσει από την εργασία του όταν συμπληρώσει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη λήψη πλήρους σύνταξης γήρατος και να λάβει:

· το 50% της αποζημίωσης που θα λάμβανε αν απολυόταν χωρίς προειδοποίηση ή

· το 40% αν είναι ασφαλισμένος και σε ταμείο επικουρικής ασφάλισης, παρότι πρόκειται για παραίτηση και όχι για απόλυση.

Τα παραπάνω ισχύουν και στην περίπτωση που ο εργαζόμενος απομακρυνθεί από την εργασία του με πρωτοβουλία του εργοδότη, αν πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις.

Όπως ήδη είπαμε, συγκεκριμένη διάταξη, που να υποχρεώνει τους εργαζόμενους να σταματήσουν να εργάζονται όταν συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, δεν υπάρχει ενώ ακόμα και στην περίπτωση συνταξιοδότησης του εργαζομένου, η λύση της σύμβασης εργασίας δεν επέρχεται αυτοδικαίως. Δηλαδή, η υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης -από τον εργαζόμενο- στον ασφαλιστικό του φορέα δεν υποδηλώνει, σε καμία περίπτωση, σιωπηρή καταγγελία της σύμβασης εργασίας, ούτε μπορεί να θεωρηθεί οικειοθελής αποχώρηση όσο ο εργαζόμενος εξακολουθεί να παρέχει τις υπηρεσίες του κατά τον ίδιο μέχρι τότε τρόπο.

Εφαρμογή υποχρέωσης απόδοσης ειδικού πόρου απασχολούμενων συνταξιούχων άρθρο 114 ν. 5078/123

Για την εφαρμογή, όμως, των ρυθμίσεων:

· του Ν.5078/2023 Άρθρο 114: Κίνητρα απασχόλησης συνταξιούχων – Αντικατάσταση άρθρου 20 ν. 4387/2016 και

· της ΚΥΑ με Αριθμ. Δ.15/Δ’/14831 Απασχόληση εξ ιδίου δικαιώματος συνταξιούχων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΕΚ τ.Β, αρ. 1391-01/03/2024)

προκύπτει υποχρέωση ενημέρωσης του εργοδότη και εφόσον ο εργοδότης συμφωνεί για την απασχόληση τότε -κατά την γνώμη μας- να προβαίνουν σε λύση της υφιστάμενης εργασιακής σχέσης ή/και σύμβασης με ταυτόχρονη καταβολή της αποζημίωσης και σύναψη νέας.

Προϋποθέσεις για τη θεμελίωση δικαιώματος απόληψης αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης

Για τη θεμελίωση του δικαιώματος απόληψης αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:

· ασφάλιση του εργαζόμενου για τον κλάδο σύνταξης σε οποιονδήποτε ασφαλιστικό φορέα συμπλήρωση των προϋποθέσεων για τη χορήγηση  πλήρους σύνταξης γήρατος (χωρίς όμως να απαιτείται ο εργαζόμενος να έχει συνταξιοδοτηθεί) κατά τον χρόνο πριν από την αποχώρηση ή την απόλυσή του.

· Δεν εμπίπτουν στη ρύθμιση όσοι εργαζόμενοι συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις για τη λήψη μειωμένης σύνταξης γήρατος ή σύνταξης αναπηρίας.

Θεσμικό πλαίσιο λύσης σύμβασης εργασίας λόγω συνταξιοδότησης

Η σύμβαση εργασίας μπορεί να λυθεί, υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στη διάταξη του άρθρου 8 του Ν. 3198/1955:

· είτε καταγγελία συμβάσης εκ μέρους του εργοδότη με συνέπεια την απομάκρυνση του εργαζόμενου από την εργασία του (απόλυση),

· είτε καταγγελία συμβάσης εκ μέρους του εργαζόμενου δηλαδή με οικειοθελή αποχώρηση του.

Συγκεκριμένα:

Άρθρο 8 εδ. α Ν. 3198/1955:

Μισθωτοί που:

· συνδέονται με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου και έχουν

· συμπληρώσει 15ετή υπηρεσία στον ίδιο εργοδότη ή το όριο ηλικίας που προβλέπει ο οικείος Ασφαλιστικός Οργανισμός και

· όταν δεν υπάρχει όριο το 67 έτος της ηλικίας τους δύνανται να αποχωρήσουν από την εργασία τους με τη συγκατάθεση του εργοδότη τους, οπότε δικαιούνται να λάβουν το 50% της νόμιμης αποζημίωσης. (N.3198/1955). Η συγκατάθεση του εργοδότη για την αποχώρηση του μισθωτού από την εργασία του, που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για να λάβει τη μειωμένη αποζημίωση.

Επισήμανση: Η άρνηση του εργοδότη να συναινέσει στην παραίτηση ελέγχεται για κατάχρηση δικαιώματος.

Άρθρο 8 εδ. β Ν. 3198/1955, σε συνδυασμό με το άρθρο 64 του Ν. 4808/2021 περί εξίσωσης υπαλλήλων-εργατοτεχνιτών ως προς την προθεσμία προμήνυσης και την καταγγελία συμβάσεως εργασίας:

Οι διατάξεις των Νόμων 2112/1920 και 3198/1955, καθώς και κάθε άλλη διάταξη που αφορά στην καταγγελία των συμβάσεων εργασίας αορίστου χρόνου των μισθωτών που έχουν υπαλληλική ιδιότητα, από 1/1/2022 εφαρμόζονται και επί των μισθωτών που έχουν, ως εκ του επαγγέλματος το οποίο ασκούν, ιδιότητα εργατοτεχνίτη.

Μισθωτοί (υπάλληλοι και εργατοτεχνίτες):

· που υπάγονται στο κλάδο σύνταξης οποιουδήποτε Ασφαλιστικού Οργανισμού,

· εφ’ όσον συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις για πλήρη σύνταξη γήρατος μπορούν να αποχωρούν ή να απολύονται από τον εργοδότη.

Στην περίπτωση αυτή δικαιούνται

· το 50% της νόμιμης αποζημίωσης απόλυσης αν δεν έχουν επικουρική ασφάλιση ή

· το 40% αν έχουν επικουρική ασφάλιση.

Τη μειωμένη αυτή αποζημίωση δικαιούνται και οι μισθωτοί, με σύμβαση ορισμένου χρόνου, που απολύονται ή αποχωρούν πριν τη λήξη της για να συνταξιοδοτηθούν.

Επισημαίνεται ότι, δεν εμπίπτουν στις πιο πάνω ρυθμίσεις όσοι μισθωτοί πληρούν τις προϋποθέσεις για τη λήψη μειωμένης σύνταξης γήρατος από το φορέα κύριας ασφάλισής τους και κατά συνέπεια

· αν απολυθούν από τον εργοδότη τους δικαιούνται ολόκληρη την αποζημίωση λόγω απολύσεως, ενώ

· αν αποχωρήσουν οικειοθελώς, δεν δικαιούνται καμίας αποζημίωσης.

Υπολογισμός της αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης

Για τον υπολογισμό της αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές του τελευταίου μήνα, πριν την λύση της σύμβασης εργασίας, υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης.

Στον παρακάτω πίνακα απεικονίζονται οι μήνες αποζημίωσης που δικαιούται ο εργαζόμενος ανάλογα με τα συμπληρωμένα έτη που μετράει στον εν λόγω εργοδότη.

Παράδειγμα

Έστω ένας εργαζόμενος ο οποίος έχει συμπληρώσει 10 έτη στον εργοδότη του. Ο εργαζόμενος λάμβανε μικτό μηνιαίο μισθό 2.000€ και στην ηλικία τω 62 ετών αποφασίζει να συνταξιοδοτηθεί.

Η αποζημίωση που δικαιούται λόγω συνταξιοδότησης, ισούται με:

Για τους εργατοτεχνίτες, όπως συμβαίνει με βάση τις διατάξεις του ν. 4093/2012 και για τους υπαλλήλους, που ήδη απασχολούνται και έχουν συμπληρώσει στον ίδιο εργοδότη προϋπηρεσία κατά την 12/11/2012 άνω των δεκαεπτά (17) ετών, καταβάλλεται αποζημίωση απόλυσης επιπλέον της προβλεπομένης στο προηγούμενο εδάφιο, οποτεδήποτε κι αν απολυθούν κατά την εξής αναλογία:

ΠΙΝΑΚΑΣ ΧΡΟΝΟΥ ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΩΣ

Για τον ανωτέρω υπολογισμό λαμβάνονται υπόψη:

i) ο χρόνος προϋπηρεσίας που είχε συμπληρώσει ο εργατοτεχνίτης κατά τη δημοσίευση του ν. 4093/2012 (12-11-2012) ανεξάρτητα από το χρόνο απόλυσης του, και

ii) οι τακτικές αποδοχές του τελευταίου μήνα υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης που δεν υπερβαίνουν το πόσο των δύο χιλιάδων (2.000€) ευρώ.

Για τον υπολογισμό της ανωτέρω αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης, δεν λαμβάνεται υπόψη το πλαφόν των 2.000 ευρώ για προϋπηρεσία άνω των 17 ετών, παρά μόνο ο χρόνος υπηρεσίας που συμπλήρωσε ο εργαζόμενος στον

ίδιο εργοδότη στις 12-11-2012, ημερομηνία δημοσίευσης του Ν. 4093/2012, οποτεδήποτε και αν αποχωρήσει ή απομακρυνθεί λόγω συμπλήρωσης προϋποθέσεων για λήψη πλήρους σύνταξης γήρατος.

Παράδειγμα

Έστω ένας εργαζόμενος ο οποίος έχει συμπληρώσει 18 έτη στον εργοδότη του, την 12.11.2012. Ο εργαζόμενος λάμβανε μικτό μηνιαίο μισθό 2.500€ και στην ηλικία τω 67 ετών αποφασίζει να συνταξιοδοτηθεί.

Η αποζημίωση που δικαιούται λόγω συνταξιοδότησης, ισούται με:

Συνέπειες μη καταβολής της αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης

Η απόλυση του υπό συνταξιοδότηση εργαζόμενου είναι άκυρη αν δεν του καταβληθεί η νόμιμη μειωμένη αποζημίωση ή αν η καταβληθείσα αποζημίωση είναι ελλιπής.

Προθεσμία για τη διεκδίκηση της αποζημίωσης

Προβλέπεται εξάμηνη αποσβεστική προθεσμία για την άσκηση αγωγής διεκδίκησης της οφειλόμενης αποζημίωσης με αφετηρία υπολογισμού την ημέρα αποχώρησης από την εργασία.

Παλαιολόγος Ι. Λιάζος

Οικονομολόγος – Σύμβουλος εργασιακών ασφαλιστικών