Ενεργειακή κρίση: Νέα φόβοι στην Ευρώπη -Το τέλος του deal Κιέβου- Μόσχας και οι δέκα γραμμές άμυνας

Έντονος προβληματισμός για νέα ενεργειακή κρίση υπάρχει στην Ευρώπη, ενόψει του χειμώνα, για νέα ενεργειακή κρίση καθώς οι γεωπολιτικές εντάσεις κορυφώνονται ενώ παράλληλα λήγει και η 5ετής συμφωνία διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών από την Ουκρανία. Παρά το  το γεγονός ότι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες, αλλά και παράγοντες του κλάδου σπεύδουν να καθησυχάσουν επικαλούμενοι τις εναλλακτικές πηγές προμήθειας και τα ιστορικά υψηλά ποσοστά αποθήκευσης (ξεπερνά το 93% η πληρότητα) , δεν είναι λίγοι εκείνοι που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.

Σε έκθεσή του για για την ενεργειακή ασφάλεια της Ουκρανίας ο  Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) αναφέρει ότι ήδη προετοιμάζεται για τον τερματισμό της ροής ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας , προειδοποιώντας παράλληλα για έναν δύσκολο χειμώνα που θα ακολουθήσει τόσο για το Κίεβο όσο και για τους γείτονές του.

Όλα της απεξάρτησης δύσκολα – Το επώδυνο διαζύγιο της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο [γράφημα]

«Δεν αποκλείεται να βρεθεί ακόμη κάποιου είδους συνεχιζόμενη ρύθμιση για τις ροές διαμετακόμισης», ανέφερε. «Αλλά η βασική υπόθεση είναι ότι οι ρωσικές ροές διαμετακόμισης μέσω της Ουκρανίας θα διακοπούν από τον Ιανουάριο του 2025».

Για περισσότερες από πέντε δεκαετίες, οι ροές φυσικού αερίου συνδέουν τη Ρωσία, με την Ουκρανία και την Ευρώπη. Αλλά αυτή η εποχή μπορεί να φτάνει στο τέλος της, ακόμη και αν ορισμένες χώρες όπως η Αυστρία και η Σλοβακία εξακολουθούν να εξαρτώνται από τις ροές από τα ανατολικά. Και αρκετοί πλέον εκφράζουν ανοικτά τις ανησυχίες τους για νέα ενεργειακή κρίση.

Ο «δεκάλογος» της άμυνας στην ενεργειακή κρίση

Η έκθεση, «Ενεργειακή Ασφάλεια της Ουκρανίας και ο Ερχόμενος Χειμώνας» , προτείνει 10 άμεσες ενέργειες που μπορούν να λάβουν η Ουκρανία και οι εταίροι της για να αντιμετωπίσουν τα επείγοντα τρωτά σημεία της χώρας στην ενεργειακή ασφάλεια και να ενισχύσουν τη μακροπρόθεσμη ενεργειακή ανθεκτικότητα, ώστε να αποφευχθεί νέα ενεργειακή κρίση.

Ειδικότερα:

Ενίσχυση της ενεργειακής υποδομής της Ουκρανίας. Πρέπει να γίνουν εργασίες επισκευής και κατασκευής με σκοπό την προστασία των περιουσιακών στοιχείων από περαιτέρω επιθέσεις, ειδικά σε κρίσιμους κόμβους του συστήματος, όπως οι υποσταθμοί δικτύου κοντά σε πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο μέτρα οχύρωσης, απόκρυψης και άμυνας κατά των σύγχρονων στρατιωτικών τεχνολογιών, αλλά και προστασία από απόπειρες κυβερνοεπιθέσεων, οι οποίες έχουν τριπλασιαστεί από την εισβολή.

Επιτάχυνση της παράδοσης εξοπλισμού και ανταλλακτικών για επισκευές . Η δωρεά, η πώληση ή η μίσθωση βασικού εξοπλισμού –όπως μετασχηματιστές, γεννήτριες και ανταλλακτικά– αποτέλεσε ουσιαστικό στοιχείο της διεθνούς υποστήριξης προς την Ουκρανία. Αυτό είναι τώρα πιο σημαντικό από ποτέ και πρέπει να διευκολυνθεί με εξορθολογισμένες διαδικασίες εισαγωγής και σαφή ιεράρχηση των αναγκών.

Αύξηση και αποκέντρωση της παροχής ρεύματος . Τα μεγάλα ενεργειακά περιουσιακά στοιχεία είναι πιο ευάλωτα σε επιθέσεις, επομένως η αποκέντρωση φέρνει σαφή οφέλη για την ασφάλεια. Η Ουκρανία έχει δει μια μαζική εισροή γεννητριών ντίζελ για την παροχή εφεδρικής ενέργειας. Η επιτάχυνση της εγκατάστασης μικρότερης κλίμακας σταθμών συνδυασμένης θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας με αέριο και ηλιακών φωτοβολταϊκών και αιολικών συστημάτων που συμπληρώνονται από μπαταρίες και άλλες τεχνολογίες αποθήκευσης είναι ζωτικής σημασίας για την αύξηση της ανθεκτικότητας του εφοδιασμού. Απαιτείται ιδιαίτερη έμφαση στον εφοδιασμό νοσοκομείων, σχολείων, αντλιών νερού και δικτύων κινητής τηλεφωνίας.

Επέκταση της ικανότητας μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ουκρανία και οι εταίροι της κινήθηκαν γρήγορα για να συγχρονίσουν την Ουκρανία (και τη Μολδαβία) με το κύριο ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας μετά την εισβολή του 2022. Μια επέκταση των ροών ηλεκτρικής ενέργειας από τα δυτικά προς τα ανατολικά προς υποστήριξη της Ουκρανίας είναι δυνατή, αλλά απαιτεί πολιτική υποστήριξη.

Συμμετοχή των καταναλωτών στην εξοικονόμηση ενέργειας και την ανταπόκριση στη ζήτηση, ενώ συνεχίζονται οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση. Ένα κοινωνικό τιμολόγιο που διασφαλίζει έναν ορισμένο όγκο κατανάλωσης με επιδοτούμενα ποσοστά, μετά το οποίο οι καταναλωτές πληρώνουν υψηλότερη τιμή, θα βοηθούσε στην παροχή κινήτρων για αποτελεσματικές πρακτικές και επενδύσεις, υποστηριζόμενες από εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού που συμβουλεύουν μέτρα ενεργειακής απόδοσης για άμεσο αντίκτυπο, καθώς και κέρδη διάρκειας. Η μείωση της προεπιλεγμένης θερμοκρασίας για τηλεθέρμανση μπορεί επίσης να προσφέρει γρήγορη εξοικονόμηση.

Εφεδρικές επιλογές για χειμερινή θέρμανση . Η ταχεία παράδοση μικρότερων μονάδων συνδυασμένης θερμότητας και ενέργειας θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ενίσχυση της προσφοράς στις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο στα ανατολικά. Οι επενδύσεις σε αξιόπιστες εφεδρικές επιλογές θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν θερμαντήρες υγραερίου (LPG), σόμπες ξύλου και άνθρακα και συναφή αποθέματα καυσίμου, ειδικά για αγροτικές περιοχές.

Συστήματα αποθήκευσης φυσικού αερίου. Οι χώροι αποθήκευσης της Ουκρανίας διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην κάλυψη της χειμερινής ζήτησης φυσικού αερίου. Η Ουκρανία και οι διεθνείς εταίροι της πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα επίπεδα αποθεμάτων είναι επαρκή πριν από τον χειμώνα, ώστε να διασφαλιστεί ότι το σύστημα φυσικού αερίου μπορεί να αντιδράσει σε απροσδόκητα σοκ ζήτησης ή προσφοράς.

Ενίσχυση των δυνατοτήτων εισαγωγής φυσικού αερίου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ορισμένες από τις τρέχουσες ρυθμίσεις που εγγυώνται τη διαθεσιμότητα δυναμικότητας για ροές φυσικού αερίου προς την Ουκρανία λήγουν. Πρέπει να επεκταθούν και να ενισχυθούν, όπως απαιτείται, για να παράσχουν στην Ουκρανία ασφαλείς επιλογές για εισαγωγή. Η λειτουργία του διαβαλκανικού συστήματος αγωγών σε αντίστροφη λειτουργία, με πιο ανταγωνιστική τιμολογιακή δομή, θα ενίσχυε την ασφάλεια εφοδιασμού με φυσικό αέριο για την Ουκρανία και τη Μολδαβία.

Συντονισμός προσεγγίσεων στην Ουκρανία και τη Μολδαβία. Αν και δεν υπόκειται στους ίδιους φυσικούς κινδύνους από επιθέσεις, ο ερχόμενος χειμώνας θα μπορούσε επίσης να είναι αποσταθεροποιητικός στη Μολδαβία, συμπεριλαμβανομένης της Υπερδνειστερίας, καθώς οι ροές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και οι σχέσεις κινούνται σε νέα βάση. Τα θέματα ενεργειακής ασφάλειας στην Ουκρανία και τη Μολδαβία συνδέονται στενά και οι επενδύσεις σε νέες πηγές εφοδιασμού, η ενεργειακή απόδοση και οι ενισχυμένες διασυνδέσεις με γειτονικές χώρες αποφέρουν τόσο εθνικά όσο και περιφερειακά οφέλη. Αυτό απαιτεί συντονισμένες στρατηγικές που αναγνωρίζουν την αλληλένδετη φύση των κινδύνων σε ολόκληρη την περιοχή και ενεργούν γρήγορα για τον μετριασμό τους.

Ένα σύγχρονο, βασισμένο στην αγορά, ανθεκτικό και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα της Ουκρανίας, καλά ενοποιημένο με το σύστημα της ΕΕ. Άμεση προτεραιότητα είναι ο μετριασμός των ακραίων κινδύνων τον ερχόμενο χειμώνα, αλλά θα είναι ζωτικής σημασίας να ξεκινήσουν δράσεις που έχουν μεγαλύτερο χρόνο – συμπεριλαμβανομένων επενδύσεων σε ενισχυμένους διαδρόμους μεταφοράς με δυτικούς γείτονες – και να ενσωματωθεί, όπου είναι δυνατόν, μεσοπρόθεσμη όραμα για ένα νέο ουκρανικό ενεργειακό σύστημα στην άμεση απάντηση.

Οι διαβεβαιώσεις της Γερμανίας

Καθησυχαστικές ωστόσο εμφανίζονται εταιρείες ενέργειας στη Γερμανία, οι οποίες τονίζουν ότι Ευρώπη βρίσκεται σε ισχυρή θέση να διατηρήσει σταθερές τις προμήθειες φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα, ακόμη και όταν μια βασική ρωσική οδός διαμετακόμισης πρόκειται να κλείσει.

Ενώ χώρες όπως η Αυστρία και η Σλοβακία εξακολουθούν να εξαρτώνται από ροές από την Ανατολή, το τέλος μιας συμφωνίας που διέπει τη διαμετακόμιση ρωσικών καυσίμων μέσω της Ουκρανίας στις 31 Δεκεμβρίου δεν θα ταρακουνήσει μια ενισχυμένη ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, δήλωσε ο Michael Lewis, διευθύνων σύμβουλος της Uniper SE.

«Ένα συγκεκριμένο ποσό όγκου θα βγει από την αγορά, αλλά αυτό είναι γνωστό στην αγορά και είναι στην τιμή», είπε ο Lewis στο συνέδριο Gastech στο Χιούστον. «Η συνολική μας θέση είναι αρκετά ισχυρή κατά τη διάρκεια του χειμώνα».

Η Ευρώπη έχει δημιουργήσει αποθέματα φυσικού αερίου νωρίτερα από την έναρξη της περιόδου θέρμανσης. Τώρα λαμβάνει επίσης σταθερό εφοδιασμό από τη Νορβηγία και αυξημένες εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από παραγωγούς όπως οι ΗΠΑ για να βοηθήσει στην αντικατάσταση των ήδη μειωμένων ποσοτήτων που εξακολουθούν να ρέουν από τη Ρωσία.

«Οι όγκοι της Ουκρανίας μπορούν να αντικατασταθούν», μεταξύ άλλων μέσω πρόσθετων εισαγωγών LNG, δήλωσε ο Egbert Laege, Διευθύνων Σύμβουλος της γερμανικής Securing Energy For Europe GmbH, σε ξεχωριστή συνέντευξη στην Gastech. «Αλλά φυσικά, σε περίπτωση πολύ κρύου χειμώνα, μπορεί να υπάρξει κάποια πίεση στο σύστημα».