Μικρομεσαίες επιχειρήσεις: Πόσο ωρίμασαν ψηφιακά μέσα στο 2024

Οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις συνεχίζουν να κινούνται αυξητικά σε ότι αφορά τον δείκτη ψηφιακής ετοιμότητας από το 2020 στο 2022 και το 2024 (της τάξης του 29%), σύμφωνα με την έρευνα «Η Ψηφιακή Ετοιμότητα των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων στην Ελλάδα», που εκπόνησε το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με την COSMOTE.

Παρά την σημαντική πρόοδο στην ψηφιακή αναβάθμιση των ΜμΕ στην Ελλάδα και παρά τον τριπλασιασμό (από 12% στο 32%) των επιχειρήσεων που βρίσκονται στην advanced κατηγορία, η ψηφιακή ετοιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι ακόμη σε πρώιμα στάδια αφού χρησιμοποιούν κατά μέσο όρο μόνο το 50% των διαθεσίμων ψηφιακών συστημάτων και τεχνολογιών.

Κυνηγώντας τα πράσινα… ταλέντα – Η μάχη της πληροφορικής για green θέσεις

Ένα άλλο κρίσιμης σημασίας συμπέρασμα που εξάγεται από την έρευνα είναι ότι παρά το γεγονός ότι 8 στις 10 μικρομεσαίες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν λύσεις ψηφιακής ασφάλειας, η συντριπτική πλειοψηφία περιορίζεται σε βασικές λύσεις Antivirus.

Η έρευνα εντοπίζει αύξηση (37%) των e-shops που πραγματοποιούν πάνω από το 10% των συνολικών πωλήσεών τους μέσω αυτών ενώ υπάρχει αύξηση και στα ποσοστά αξιοποίησης έξυπνου συνδυασμού συστημάτων, π.χ. αύξηση (50%) των επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν συνδυαστικά ERP και CRM συστήματα.

Το 2024 καταγράφεται σημαντική αύξηση στη χρήση και ενσωμάτωση προχωρημένων ψηφιακών τεχνολογιών (όπως IoT, AI, Data Analytics), ωστόσο η αξιοποίηση τους περιορίζεται σε απλές χρήσεις και παραμένει αρκετά επιφανειακή ακόμη.

Ένα «παράδοξο» που εντόπισε η έρευνα του ELTRUN είναι ότι παρ’ ότι ο κύριος ανασταλτικός παράγοντας στη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών είναι οι χρηματοοικονομικοί πόροι (70%), μόνο το 25% των ΜμΕ αξιοποίησε τις σχετικές επιχορηγήσεις και επιδοτήσεις. Επιπλέον, ένας στους δύο βάζει υψηλή προτεραιότητα στις ψηφιακές τεχνολογίες και υποστηρίζει τους εργαζόμενους στις τεχνολογικές αλλαγές.

Το 2024, καταγράφηκε άνοδος (59% από 55% το 2022) στην αξιοποίηση διοικητικών συστημάτων διαχείρισης πόρων (ERP) ή διαχείρισης σχέσεων με πελάτες (CRM)

Πιο αναλυτικά:

Μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ψηφιακά συστήματα

Η αξιοποίηση των ιστοσελίδων παραμένει ψηλά στις προτιμήσεις των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, παρά την οριακή μείωση της τάξης του 8% σε σχέση με το 2022, ενώ σταθερά υψηλό παραμένει το ποσοστό των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δημιούργησε την ιστοσελίδα του με τη βοήθεια εξειδικευμένης εταιρείας.

Σταθερή – 2 στις 3 μικρομεσαίες επιχειρήσεις – παραμένει και η επικοινωνία μέσω τηλεφωνικών κέντρων, με τις επιχειρήσεις που τα χρησιμοποιούν να έχουν στραφεί σε λύσεις cloud, αυξημένες κατά 70% σε σχέση με το 2022. Μειωμένη κατά 31% εμφανίζεται η χρήση εργαλείων τηλεδιάσκεψης, ως αποτέλεσμα της επιστροφής των εργαζομένων στα γραφεία μετά την περίοδο του Covid 19. Αυξημένη, ωστόσο, κατά 29% είναι η χρήση εναλλακτικών μορφών επικοινωνίας με τους πελάτες, με το viber να βρίσκεται πρώτο στην προτίμηση των εταιρειών.

Στον τομέα των ψηφιακών συναλλαγών και προώθησης, αμετάβλητο παραμένει το ποσοστό των ΜμΕ που διαθέτουν e-shop (1 στις 4). Ωστόσο, αυξημένες κατά 37,5% από το 2022 είναι οι επιχειρήσεις που πραγματοποιούν πάνω από το 10% των πωλήσεων τους ηλεκτρονικά σε ποσοστό 55%, γεγονός που υποδεικνύει την αύξηση της χρήσης και της εξοικείωσης με τα e-shops από τις ΜμΕ. Αυξητικές τάσεις σημειώνονται συγκριτικά με το 2022, στη χρήση digital campaigns και μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως μέσων προώθησης, αύξηση 27% και 20% αντίστοιχα.

Ο Δείκτης Ψηφιακής Ετοιμότητας αποτυπώνει τον βαθμό ψηφιακής ωριμότητας των ΜμΕ με βάση την υιοθέτηση και χρήση 10 σημαντικών ψηφιακών συστημάτων και υποδομών

Περιορισμένη η αξιοποίηση IoT και Data Analytics

Το 2024, καταγράφηκε άνοδος (59% από 55% το 2022) στην αξιοποίηση διοικητικών συστημάτων διαχείρισης πόρων (ERP) ή διαχείρισης σχέσεων με πελάτες (CRM), με σημαντική αύξηση στη χρήση ERP και CRM λύσεων βασισμένων στο Cloud ( +58% και +86% αντίστοιχα).

Παράλληλα, ελαφρώς αυξημένη παρατηρείται η χρήση τεχνολογιών ΙοΤ (12% από 4% το 2022) και σημαντικά αυξημένη η χρήση τεχνικών Data Analytics (43% από 25% το 2022). Ωστόσο, παρά την αύξηση της χρήσης, η αξιοποίησή των προχωρημένων αυτών ψηφιακών τεχνολογιών παραμένει περιορισμένη, καθώς 1 στις 10 χρησιμοποιεί IοT κυρίως για απλές εφαρμογές, ενώ πάνω από τις μισές ΜμΕ που χρησιμοποιούν Data Analytics δηλώνουν πως δεν αξιοποιούν τα δεδομένα για να κατανοήσουν καλύτερα τους πελάτες τους και να λάβουν καλύτερες αποφάσεις για την επιχείρησή τους. Περιορισμένη είναι προς το παρόν και η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από 1 στις 8 ΜμΕ με 8 στις 10, ωστόσο, να δηλώνουν πρόθυμες να χρησιμοποιήσουν στο μέλλον εργαλεία Generative AI.

Ψηφιακή ασφάλεια και μικρομεσαίες επιχειρήσεις: Ναι μεν, αλλά…

Σταθερό παραμένει το ενδιαφέρον για τις ψηφιακές υποδομές, με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να συνεχίζουν να θεωρούν τη ψηφιακή ασφάλεια ως ένα θέμα μείζονος σημασίας, με 8 στις 10 ΜμΕ να χρησιμοποιούν ήδη κάποια λύση, με την συντριπτική πλειοψηφία ωστόσο (96%) να περιορίζεται σε βασικές λύσεις ψηφιακής ασφάλειας όπως antivirus. Επίσης, 2 στις 3 επιχειρήσεις χρησιμοποιούν servers, με σημαντική αύξηση 58% στη χρήση servers βασισμένων στο Cloud.

Από τα στοιχεία της έρευνας, φαίνεται πως η ψηφιακή ετοιμότητα επηρεάζεται και από το μέγεθος, αλλά και από τον κλάδο των επιχειρήσεων

Ο Δείκτης Ψηφιακής Ετοιμότητας

Ο Δείκτης Ψηφιακής Ετοιμότητας, δημιουργήθηκε για πρώτη φορά για τις ανάγκες της έρευνας του 2020 και αποτυπώνει τον βαθμό ψηφιακής ωριμότητας των ΜμΕ με βάση την υιοθέτηση και χρήση 10 σημαντικών ψηφιακών συστημάτων και υποδομών για κάθε επιχείρηση, όσον αφορά στην ψηφιακή παρουσία και επικοινωνία (ιστοσελίδα, εργαλεία επικοινωνίας), τις ψηφιακές συναλλαγές και προώθηση (ηλεκτρονικό κατάστημα, ψηφιακές καμπάνιες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης), τις ψηφιακές υποδομές (ψηφιακή ασφάλεια, Cloud) και τα διοικητικά συστήματά για τη διαχείριση πόρων (ERP, CRM, IoT ή data analytics ή ΑΙ). Οι εταιρείες κατατάσσονται, σύμφωνα με την ψηφιακή τους ωριμότητα, σε πέντε εξελικτικά στάδια: 1-2 στοιχειώδες στάδιο (Elementary), 3-4 βασικό (Basic), 5-6 μεσαίο (Medium), 7-9 προχωρημένο (Advanced) και 10 ιδεατό (Ideal).

Με βάση τα ευρήματα της έρευνας καταγράφεται πρόοδος της τάξης του 17%, στο μέσο όρο του δείκτη ψηφιακής ετοιμότητας, σε σχέση με το 2022, από 4,49/10 σε 5,24/10 το 2024. Συγκριτικά με το Μ.Ο. του δείκτη της αντίστοιχης έρευνας του 2020 (4,06/10), η πρόοδος αυτή αγγίζει το 29% σε βάθος τετραετίας. Σύμφωνα με την έρευνα, το 39% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμη στα δυο πρώτα στάδια του δείκτη (Elementary και Basic), ενώ το 33% κατατάσσεται ήδη στα δύο προχωρημένα στάδια (Advanced και Ideal), με τις ΜμΕ που ανήκουν στo προχωρημένο στάδιο (Advanced), χρήση 7-9 ψηφιακών εργαλείων, να σημειώνουν αύξηση, από 12% το 2020, σε 18% το 2022, φτάνοντας το 32% το 2024. Δηλαδή είχαμε τριπλασιασμό των ποσοστών σε μια τετραετία.

Μέγεθος και κλάδος παίζουν ρόλο

Από τα στοιχεία της έρευνας, φαίνεται πως η ψηφιακή ετοιμότητα επηρεάζεται και από το μέγεθος, αλλά και από τον κλάδο των επιχειρήσεων. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις (με πάνω από 10 εργαζόμενους) και οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών τοποθετούνται υψηλότερα στον δείκτη (με Μ.Ο. 5,76), με τους κλάδους του εμπορίου (Μ.Ο. 5,37), των επιστημονικών δραστηριοτήτων (Μ.Ο. 5,31) και της βιομηχανίας-μεταποίησης (Μ.Ο. 5,26) να έπονται. Για παράδειγμα το 47% των ΜμΕ με 10 έως 50 εργαζόμενους βρίσκεται στο προχωρημένο στάδιο (Αdvanced) και μόλις το 26% των ΜμΕ με 1-10 εργαζόμενους.

Ποσοτικά οφέλη και μάλιστα σε σημαντικά ποσοστά κατέγραψαν οι ΜμΕ από την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών, με 7 στις 10 ΜμΕ να διαπιστώνουν αύξηση πωλήσεων (69%) και μείωση κόστους (58%). Επιπλέον, από το 69% των ΜμΕ που δήλωσαν ικανοποιητική αύξηση πωλήσεων, το 38% διαπίστωσαν αυξήσεις ακόμα και πάνω από 20% (31% αύξηση σε σχέση με το 2022). Αντίστοιχα από το 58% των ΜμΕ που δήλωσαν ικανοποιητική μείωση κόστους από τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, το 26% διαπίστωσαν μειώσεις ακόμα και πάνω από 20% (63% αύξηση σε σχέση με το 2022).

Και στις τρεις έρευνες των ετών 2020, 2022, και 2024, προκύπτουν σημαντικά οφέλη από τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών. Παράλληλα, διαπιστώνεται σαφής συσχέτιση μεταξύ του δείκτη ψηφιακής ετοιμότητας και των αποκομιζόμενων οφελών, με τις επιχειρήσεις που διαθέτουν υψηλότερο δείκτη να απολαμβάνουν περισσότερα πλεονεκτήματα.

Τα κύρια εμπόδια

Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως μπορεί το μέγεθος των επιχειρήσεων να επηρεάζει θετικά την ψηφιακή τους ετοιμότητα αλλά δεν παίζει σημαντικό ρόλο στα επιχειρηματικά οφέλη από τις ψηφιακές τεχνολογίες. Άρα ακόμη και πολύ μικρές επιχειρήσεις (1-10 άτομα) μπορούν να βελτιώσουν την λειτουργία και την ανταγωνιστικότητά τους, υπό την προϋπόθεση ότι θα αξιοποιήσουν τα ψηφιακά εργαλεία που απαντούν στις ανάγκες τους.

Σύμφωνα με τις ελληνικές ΜμΕ, τα κύρια εμπόδια στην αξιοποίηση και χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών είναι η έλλειψη χρηματοοικονομικών πόρων (44%), η ελλιπής υποστήριξη από τους προμηθευτές τεχνολογίας (36%), η έλλειψη ενημέρωσης (34%), και η ελλιπής εκπαίδευση του προσωπικού (27%). Αναφορικά με τις ψηφιακές δεξιότητες, ενώ το 50% των ΜμΕ δηλώνουν ότι οι υπάλληλοι και ιδιοκτήτες δεν διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις για τη σωστή αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών, μόνο το 30% δηλώνουν ότι παρακολουθούν σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα.