Doom spending: Γιατί η Gen Z και οι millennials ξοδεύουν όλο και πιο αλόγιστα

Μερικοί νέοι της γενιάς GenZ  ή των millennials καταναλώνουν μανιωδώς πολυτελή προϊόντα και υπηρεσίες, όπως τα ταξίδια και τα επώνυμα ρούχα αντί να αποταμιεύουν, σε μια τάση που χαρακτηρίζεται ως doom spending ή «δαπάνη καταστροφής», στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Gen Z: Τα βγάζουν πέρα πιο δύσκολα από ό, τι οι millenials

Mε τον όρο doom spending χαρακτηρίζεται η κατάσταση όπου ένα άτομο ψωνίζει χωρίς σκέψη για να ηρεμήσει επειδή αισθάνεται απαισιόδοξος για την οικονομία και το μέλλον του, σύμφωνα με το Psychology Today.

Η πρακτική είναι ταυτόχρονα «ανθυγιεινή και μοιρολατρική», είπε στο CNBC, η Ylva Baeckström, ανώτερη καθηγήτρια οικονομικών στο King’s Business School και πρώην τραπεζίτης.

Μόνο το 36,5% των ενηλίκων παγκοσμίως αισθάνεται ότι τα πάει καλύτερα από τους γονείς του οικονομικά, ενώ το 42,8% πιστεύει ότι είναι στην πραγματικότητα σε χειρότερη θέση από τους γονείς του

Συμβαίνει επειδή οι νέοι είναι διαρκώς συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο και νιώθουν ότι λαμβάνουν συνεχώς «κακά νέα», όπως σημειώνει. «Τους κάνει να νιώθουν σαν τον Αρμαγεδδώνα».

Αυτοί οι νέοι άνθρωποι στη συνέχεια μεταφράζουν αυτά τα άσχημα συναισθήματα σε κακές συνήθειες σπατάλης των χρημάτων τους, πρόσθεσε η Baeckström.

Στην πραγματικότητα, το 96% των Αμερικανών ανησυχεί για την τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας και περισσότερο από το ένα τέταρτο είναι καταδικασμένοι να δαπανήσουν για να αντιμετωπίσουν το άγχος, σύμφωνα με έρευνα Intuit Credit Karma σε περισσότερους από 1.000 Αμερικανούς τον Νοέμβριο του 2023.

Και το φαινόμενο δεν αφορά αποκλειστικά τις ΗΠΑ.

«Πρώτη γενιά που θα είναι φτωχότερη»

Μόνο το 36,5% των ενηλίκων παγκοσμίως αισθάνεται ότι τα πάει καλύτερα από τους γονείς του οικονομικά, ενώ το 42,8% πιστεύει ότι είναι στην πραγματικότητα σε χειρότερη θέση από τους γονείς του, σύμφωνα με την έρευνα του CNBC International Your Money Financial Security Survey, που διεξήχθη από την Survey Monkey, η οποία εξέτασε 4.342 ενήλικες παγκοσμίως.

«Η γενιά που μεγαλώνει τώρα είναι η πρώτη γενιά που θα είναι φτωχότερη από τους γονείς της για πολύ καιρό», είπε ο Baeckström. «Υπάρχει η αίσθηση ότι μπορεί να μην καταφέρεις ποτέ να πετύχεις αυτό που πέτυχαν οι γονείς σου».

Ως αποτέλεσμα, το doom spending δημιουργεί την ψευδαίσθηση του ελέγχου σε έναν κόσμο εκτός ελέγχου, σύμφωνα με την Baeckström.

«Αλλά αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι σου δίνει λιγότερο έλεγχο στο μέλλον, γιατί αν εξοικονομήσεις αυτά τα χρήματα και τα επενδύσεις, μπορεί πραγματικά να μπορέσεις να αγοράσεις ένα σπίτι», πρόσθεσε.

«Η αίσθηση του να προσπαθείς να ξεφύγεις»

Ο Daivik Goel, ένας 25χρονος ιδρυτής startup που ζει στη Silicon Valley, είπε ότι ήταν καταδικασμένος να ξοδέψει χρήματα όταν εργαζόταν ως διευθυντής προϊόντων σε μια startup βιοτεχνολογίας.

Η συνήθεια προήλθε από μια αίσθηση δυσαρέσκειας για τη δουλειά του καθώς και από την πίεση των συνομηλίκων, είπε. «Είναι απλώς όλη η αίσθηση του να προσπαθείς να ξεφύγεις».

Ο Goel, ο οποίος συνήθιζε να ξοδεύει αφειδώς σε επώνυμα ρούχα, προϊόντα τελευταίας τεχνολογίας και να βγαίνει για ποτά, λέει ότι οι “καταστροφικές” δαπάνες είναι πολύ συνηθισμένες στη Silicon Valley.

Είπε ότι οι άνθρωποι θα αγοράσουν δύο από τα τρία ολοκαίνουργια αυτοκίνητα, «και ο λόγος είναι επειδή συνειδητοποιούν ότι η εξοικονόμηση χρημάτων για ένα σπίτι θα διαρκέσει πολύ χρόνο… οπότε θα ξοδέψουν σε άλλα διαφορετικά αντικείμενα».

Το Σαν Φρανσίσκο έχει μερικές από τις υψηλότερες τιμές ακινήτων στις ΗΠΑ, σύμφωνα με ανάλυση του 2023 από τον ιστότοπο ακινήτων Point2. Διαπίστωσε ότι το 62% των ακινήτων που περιλαμβάνονται στο Σαν Φρανσίσκο κοστίζουν πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια.

Ο Goel λέει ότι από τότε που ίδρυσε την εταιρεία fintech Intrepid το 2023, η συνήθειά του να ξοδεύει ολέθρια έχει «φύγει τελείως» επειδή βρήκε την ευτυχία στη δουλειά του. «Ολόκληρη η νοοτροπία μου άλλαξε».

Γνωρίστε τη σχέση σας με τα χρήματα

Η καθηγήτρια οικονομικών Baeckström τόνισε τη σημασία της κατανόησης της σχέσης σας με τα χρήματα, εάν θέλετε να ξεπεράσετε τις «καταστροφικές δαπάνες».

Μια σχέση με τα χρήματα είναι σαν μια σχέση με τους ανθρώπους: ξεκινά από την παιδική ηλικία και βλέπει τους ανθρώπους να σχηματίζουν διαφορετικούς τύπους προσκολλήσεων.

«Αν νιώθεις ότι έχεις μια ασφαλή προσκόλληση με τα χρήματα, μπορείς να κάνεις μια σωστή αξιολόγηση για κάτι. Συγκεντρώνεις τη γνώση και μπορείς να την αξιολογήσεις… Αλλά αν είσαι ανασφαλής ή αποφεύγεις, τότε είναι πιο πιθανό να παρασυρθείς σε αυτήν την ανθυγιεινή συμπεριφορά δαπανών».

Αυτές οι στάσεις πηγάζουν από την ανατροφή ενός ατόμου: αν ήταν πλούσιος ή φτωχός, για παράδειγμα, πώς διαχειριζόταν τα χρήματα η οικογένειά του και ποιος τα έλεγχε, είπε ο Baeckström.

«Αυξήστε τον πόνο της πληρωμής»

Όταν μια συναλλαγή είναι πιο επίπονη και πιο δύσκολη, μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να σκεφτούν δύο φορές σχετικά με τις καταστροφικές δαπάνες, δήλωσε στο CNBC η Samantha Rosenberg, συνιδρύτρια και COO της Belong, μιας πλατφόρμας δημιουργίας πλούτου.

Η Rosenberg εξήγησε ότι οι ηλεκτρονικές αγορές επιδεινώνουν το ζήτημα του doom spending, αλλά η προσωπική εξέταση των αντικειμένων μπορεί να αποτρέψει τις παρορμητικές αγορές.

«Τα πρόσθετα σημεία απόφασης, όπως η επιλογή του καταστήματος, η μετάβαση εκεί, η αξιολόγηση του αντικειμένου και στη συνέχεια η ανάγκη να σταθείς στην ουρά για να το αγοράσεις, θα σε βοηθήσουν να… φερνάρεις και να σκεφτείς πιο κριτικά τις αγορές σου», είπε.

Επιπλέον, η ρύθμιση των ειδοποιήσεων mobile banking δημιουργεί έναν «έξτρα πόνο» όταν βλέπετε τις εξουσιοδοτήσεις συναλλαγών να ολοκληρώνονται.

Η Rosenberg συνέστησε επίσης να επιστρέψετε στη χρήση μετρητών. Οι απρόσκοπτες μέθοδοι πληρωμής όπως το Apple Pay και το Google Pay «αυξάνουν τον κίνδυνο αλόγιστων δαπανών», είπε, επειδή είναι τόσο γρήγορο και εύκολο.

«Παρακάμπτουν το συναίσθημα που σχετίζεται με τη διαδικασία απόφασης αγοράς. Εξαλείφουν επίσης τον πόνο της παράδοσης χρημάτων», είπε η Ρόζενμπεργκ. Πρέπει να «αυξήσετε τον πόνο της πληρωμής», πρόσθεσε.