Μέση Ανατολή: Ο θάνατος του Χασάν Νασράλα θα αναδιαμορφώσει την περιοχή

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η σιωπή ήταν εκκωφαντική: μέχρι το απόγευμα της 28ης Σεπτεμβρίου είχαν περάσει σχεδόν 24 ώρες από τότε που το Ισραήλ προσπάθησε να δολοφονήσει τον ηγέτη της Χεσμπολάχ, Χασάν Νασράλα. Ο ισραηλινός στρατός τον κήρυξε νεκρό εκείνο το πρωί. Αλλά η Χεζμπολάχ δεν είπε τίποτα, ούτε για την τύχη του ούτε για το τεράστιο χτύπημα στα κεντρικά γραφεία της στα νότια προάστια της Βηρυτού. Ακόμη και οι ξένοι των μέσων ενημέρωσης έμειναν άναυδοι. Η ομάδα τελικά επιβεβαίωσε τον θάνατό του γύρω στις 14.30.

Μέχρι τότε, τα ισραηλινά αεροσκάφη είχαν ήδη πραγματοποιήσει κύματα πρόσθετων αεροπορικών επιδρομών σε όλο τον Λίβανο σε μια κούρσα ενάντια στο χρόνο, ώστε  να καταστρέψουν ό,τι μπορούν πριν ο εχθρός μπορέσει να ανασυνταχθεί.

Η Χεζμπολάχ  βρίσκεται σε αταξία. Όπως επισημαίνει ο Economist αν και είναι πρόωρο ακόμα να κάνουμε εικασίες για το πώς θα μπορούσε να προσπαθήσει να αντεπιτεθεί, δεν είναι τόσο νωρίς για να συνάγει κάποιος ότι ο θάνατος του Νασράλα θα αναδιαμορφώσει τον Λίβανο αλλά και την ευρύτερη περιοχή, με τρόπους που θα ήταν αδιανόητοι πριν από ένα χρόνο.

Μέση Ανατολή: Η δολοφονία Νασράλα φέρνει την περιφερειακή σύγκρουση ακόμη πιο κοντά – Σε ρόλο θεατή η Δύση

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο ισραηλινός στρατός άρχισε να προετοιμάζεται για το χτύπημα που σκότωσε τον Νασράλα, δύο ημέρες πριν. Όταν έμαθε ότι ο ηγέτης της Χεζμπολάχ είχε φτάσει στο αρχηγείο του για συνάντηση, εγκρίθηκε το χτύπημα. Ήταν το αποτέλεσμα σχεδιασμού 18 ετών. Το Ισραήλ είχε προσπαθήσει ανεπιτυχώς να τον δολοφονήσει κατά τη διάρκεια του πολέμου το 2006, και στη συνέχεια αφιέρωσε μεγάλο μέρος των πόρων του για τη συλλογή πληροφοριών στη διείσδυση της Χεζμπολάχ και στις επικοινωνίες της με το Ιράν.

Όποιος αναλάβει τα ηνία θα αντιμετωπίσει μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή στην ιστορία τεσσάρων δεκαετιών της Χεζμπολάχ

Οι μνηστήρες

Οι πιθανοί διάδοχοί του περιλαμβάνουν τον Ναΐμ Κασέμ, τον αναπληρωτή του, και τον Χασέμ Σαφιεντίν, ο οποίος είναι επικεφαλής του εκτελεστικού συμβουλίου της ομάδας. Ο πρώτος είναι ένας 71χρονος λειτουργός, που δεν αποτελεί πηγή έμπνευσης. Ο Σαφιεντίν φαίνεται ως ο πιθανότερος υποψήφιος. Μια δεκαετία νεότερος από τον κ. Κασέμ, είναι ξάδερφος του Νασράλα και έχει στενούς δεσμούς με το Ιράν: ο γιος του είναι παντρεμένος με την κόρη του Qassem Suleimani, ενός διάσημου Ιρανού στρατηγού που δολοφονήθηκε από την Αμερική το 2020.

Το «Κόμμα του Θεού» είναι ο κύριος θεματοφύλακας της βρώμικης πολιτικής τάξης του Λιβάνου

Όποιος αναλάβει τα ηνία θα αντιμετωπίσει μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή στην ιστορία τεσσάρων δεκαετιών της Χεζμπολάχ. Δεν είναι μόνο ότι το Ισραήλ εξάλειψε σχεδόν ολόκληρη τη στρατιωτική του ηγεσία, διαγράφοντας την εμπειρία αιώνων σε διάστημα δύο μηνών. Είναι επίσης ότι η ομάδα στέκεται ταπεινωμένη μπροστά σε ένα λιβανέζικο κοινό που είχε ήδη αγανακτήσει με τη Χεζμπολάχ για τη βαριά κυριαρχία της στην πολιτική, γράφει ο Economist.

Το «Κόμμα του Θεού» είναι ο κύριος θεματοφύλακας της βρώμικης πολιτικής τάξης του Λιβάνου: οι τραμπούκοι του βοήθησαν στην καταστολή μιας λαϊκής εξέγερσης υπέρ των μεταρρυθμίσεων το 2019 και δύο χρόνια αργότερα ισχυροποιήθηκε για να σταματήσει την έρευνα για την τεράστια έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού. Λίγοι θα επευφημήσουν το θάνατο του Νασράλα όταν τα ισραηλινά αεροσκάφη σκοτώνουν δεκάδες αμάχους σε όλη τη χώρα, αλλά πολλοί θα νιώσουν ένα άγγιγμα Schadenfreude, ή μια «χαρμολύπη». Μπορεί να υπάρξει τώρα μια ευκαιρία να χαλαρώσει ο ασφυκτικός κλοιός της Χεζμπολάχ — αν και, όπως πάντα στον Λίβανο, αυτό θα εγείρει φόβους για θρησκευτικές διαμάχες.

Ο ρόλος του Ιράν

Όπως επισημαίνει ο Economist, για χρόνια η Χεζμπολάχ ήταν πιστός υπηρέτης του Ιράν. Η ομάδα διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στη στήριξη του αιματηρού καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία και παρέχει εκπαίδευση και καθοδήγηση σε άλλες πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν στο Ιράκ και την Υεμένη. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, η αντίδραση ορισμένων Αράβων. Στην Ιντλίμπ, έναν θύλακα της Συρίας που ελέγχεται από τους αντάρτες, οι άνθρωποι μοίρασαν γλυκά για να γιορτάσουν: οι Σύροι θα θυμούνται τον Νασράλα ως έναν «χασάπη» του οποίου οι άνδρες λιμοκτονούσαν και τους σκότωσαν. Τα κράτη του Κόλπου έχουν κρατήσει τη  σιωπή τους, αλλά είναι «ασφαλές στοίχημα» ότι πολλές σαμπάνιες άνοιξαν σε παλάτια στο Ριάντ και στο Άμπου Ντάμπι.

Ο Νασράλα είχε κάθε λόγο να περιμένει ότι το Ιράν θα τον βοηθούσε, ειδικά μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε από το Ισραήλ στην Τεχεράνη. Αυτό δεν συνέβη, εν μέρει επειδή οι ηγέτες του Ιράν φοβούνται ότι και αυτοί έχουν διεισδύσει από το Ισραήλ. Ανησυχούν επίσης για το πώς μια δημόσια εκδήλωση υποστήριξης για ομάδες όπως η Χεζμπολάχ μπορεί να επηρεάσει τη θέση τους στη χώρα. Αντιμέτωπο με την αυξανόμενη δυσαρέσκεια για μια ετοιμοθάνατη οικονομία, το καθεστώς δεν θέλει να δει να επενδύει περισσότερους πόρους σε έναν πληρεξούσιο που φαίνεται να χάνει τον πόλεμο του εναντίον του Ισραήλ.

Στις 28 Σεπτεμβρίου, ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο ανώτατος ηγέτης, ανακοίνωσε ότι θα κάνει μια «σημαντική δήλωση» για τις εξελίξεις στον Λίβανο. Όταν ήρθε η δήλωση, ήταν κούφια. Οι επιθέσεις του Ισραήλ δεν θα έβλαπταν τη «στερεή δομή» της Χεζμπολάχ, γνωμοδότησε ο κ. Χαμενεΐ, και η ομάδα θα συνεχίσει να ηγείται του αγώνα κατά του Ισραήλ.

Τα μακροπρόθεσμα σενάρια

Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, τα γεγονότα των δύο τελευταίων εβδομάδων θα μπορούσαν να αναδιαμορφώσουν την πολιτική ασφαλείας του Ιράν. Για δεκαετίες έβλεπε τις πολιτοφυλακές ως τον κύριο αποτρεπτικό παράγοντα κατά της ισραηλινής ή αμερικανικής επίθεσης. Τώρα παρακολουθεί την εξάλειψη της πιο ισχυρής πολιτοφυλακής της. Ορισμένοι Ιρανοί έχουν ήδη αρχίσει να υποστηρίζουν ότι η χώρα τους πρέπει να κατασκευάσει και να δοκιμάσει μια πυρηνική βόμβα: εάν η συμβατική αποτροπή έχει αποτύχει, απομένει μόνο η πυρηνική αποτροπή.

Ο κ. Χαμενεΐ εδώ και καιρό προτιμούσε να παραμείνει ακριβώς κάτω από το πυρηνικό όριο. Τα πρόσφατα γεγονότα μπορεί να του αλλάξουν γνώμη. Ακόμα κι αν δεν το κάνουν, είναι 85, επομένως η απόφαση δεν θα είναι πάντα δική του.

Παρακολουθώντας τις ειδήσεις, ένας Άραβας αξιωματούχος είδε έναν παραλληλισμό με τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967. Δεν ήταν μόνο επειδή το Ισραήλ είχε καταφέρει στη Χεζμπολάχ ένα γρήγορο, σφοδρό χτύπημα, αλλά και επειδή και οι δύο συγκρούσεις έμοιαζαν να γκρεμίζουν τις αυταπάτες ότι διοικούσε από καιρό την περιοχή.

Ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, ο χαρισματικός ηγεμόνας της Αιγύπτου στα μέσα του αιώνα, καλλιέργησε έναν μύθο πολεμικής ικανότητας. Η ταχεία νίκη του Ισραήλ το 1967 πλήρωσε αυτή την ψευδαίσθηση (δεν βοήθησε το γεγονός ότι ο μισός στρατός της Αιγύπτου ήταν δεσμευμένος σε έναν μάταιο πόλεμο στην Υεμένη). Αυτή ήταν η αρχή του τέλους των συγκρούσεων μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών κρατών και της αραβο-εθνικιστικής ιδεολογίας που υποστήριζε ο Νάσερ. Το κύρος της Αιγύπτου δεν επανήλθε ποτέ.

Ο Νασράλα από την πλευρά του πέρασε χρόνια μιλώντας για τον «άξονα της αντίστασης», έναν αστερισμό πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από το Ιράν και έχουν δεσμευτεί να πολεμήσουν το Ισραήλ και την Αμερική. Είπε ότι ήταν δυνατοί και ενωμένοι. Τότε το Ισραήλ αποκεφάλισε την πιο ισχυρή πολιτοφυλακή μέσα σε λίγες εβδομάδες, ενώ το Ιράν έμεινε αδρανές. Η Χεζμπολάχ δεν πρόκειται να εξαφανιστεί: έχει χιλιάδες ένοπλους, ένα οπλοστάσιο πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς και μια βάση λαϊκής υποστήριξης. Αλλά η πολιτοφυλακή που θα προκύψει από αυτόν τον πόλεμο θα είναι πολύ διαφορετική από αυτή που μπήκε σε αυτόν, καταλήγει το άρθρο του Economist.