Γεράσιμος Βασιλόπουλος: Ο μπακαλόγατος που «έστησε» έναν κολοσσό των σούπερ μάρκετ

Τα χρόνια του μεσοπολέμου ήταν δύσκολα. Και σκληρά. Ιδιαίτερα για τον κόσμος της εργασίας – συμπεριλαμβανομένης της παράνομης αλλά de facto «νόμιμης» λόγω της φτώχειας παιδικής εργασίας.

Τότε, λοιπόν, υπήρχε η μία κατηγορία εργαζομένων, που αποκαλούνταν υποτιμητικά «μπακαλόγατοι».

Οι «μπακαλόγατοι» των Αθηνών και ο Γεράσιμος Βασιλόπουλος

Ηταν φτωχά παιδιά που ήρθαν στην Αθήνα σε κάποιον συγγενή ή σε κάποιον πατριώτης τους, που είχε προκόψει και είχε μπακάλικο. Παντοπωλείο αλλιώς. Κι ήταν τέτοια η φτώχεια τους, που δεν είχαν την δυνατότητα να νοικιάσουν ένα δωμάτιο και έμεναν μέσα στο μαγαζί – σε κάποιο δωμάτιο πίσω από τη εμπορική σάλα.

Ενα αγοράκι με κοντά παντελόνια, που σε ηλικία 13 χρονών, το 1930 βρέθηκε στην Αθήνα να δουλεύει στο μπακάλικο ενός θείου του.

Μάλιστα ο Σύλλογος των Υπαλλήλων Παντοπωλείου που υπήρχε τότε – σύμφωνα με την εφημερίδα «Ιδιωτικός Υπάλληλος» της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων – είχε ως αίτημα να σταματήσει η υποτιμητική αναφορά του «μπακαλόγατου» στους εργαζόμενους αυτής της κατηγορίας!

Το ξεκίνημα στην οδό Βουλής 29

Ο Γεράσιμος Βασιλόπουλος, ο δημιουργός μιας από τις μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ της ελληνικής αγοράς, που το όνομα του συνεχίζει να υπάρχει πλέον ως εμπορική επωνυμία, απ΄ αυτό το περιβάλλον προήλθε.

Ενα αγοράκι με κοντά παντελόνια, που σε ηλικία 13 χρονών, το 1930 βρέθηκε στην Αθήνα να δουλεύει στο μπακάλικο ενός θείου του.

Περίπου δέκα χρόνια αργότερα, το 1939 το κατάστημα στο οποίο εργαζόταν ως υπάλληλος αυτός και τα δύο του αδέλφια, στην Βουλής 29 – κοντά στην Μητροπόλεως – το αγόρασαν. Κι έτσι αρχίζει η επιχειρηματική δραστηριότητα του νεαρού Γεράσιμου Βασιλόπουλου.

Η γνωριμία με την εμπορική ευφυϊα της εποχής

Μετά την κατοχή «γνωρίζεται με τον Μπερτζελέτο, μία εμπορική ευφυΐα της εποχής» λέει παλαιός του συνεργάτης. Και δεν θα αργήσει να δραστηριοποιηθεί στο εισαγωγικό και γενικότερα στο χονδρικό εμπόριο.

Η καθιέρωση στην ελληνική αγορά ορισμένων από τις πιο γνωστές «μπράντες» ξένων καταναλωτικών προιόντων οφείλονται σ΄ αυτόν – το ζαμπονάκι Zwan, το αργεντίνικο Universal, το ρύζι Uncle Ben, τα προιόντα της Colgate Palmolive και αρκετά άλλα.

Το deal με την Colgate Palmolive

Μάλιστα η επιτυχής δραστηριότητα με την τοποθέτηση αυτών των προιόντων, είναι τέτοια που οι ξένες εταιρείες του αγοράζουν την αντιπροσωπεία. Μάλιστα η τελευταία, η Colgate Palmolive τον υποχρεώνει στο συμβόλαιο που υπογράφουν να αποσυρθεί τελείως από το χονδρικό εμπόριο! Το δέχεται.

Εχει κατορθώσει όμως να συσσωρεύσει αρκετά κεφάλαια. Κι «αποσύρεται» στην εταιρεία «Ξενία», την οποία είχε ήδη δημιουργήσει.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 – έχει ήδη υπογραφεί η σύνδεση της Ελλάδας με την ΕΟΚ – αρκετές ξένες εταιρείες αρχίζουν να «κοιτάζουν» σοβαρά την ελληνική αγορά.

Στον κλάδο του λιανεμπορίου κυριαρχούσε το παντοπωλείο – παντός μεγέθους – με εξαίρεση την αλυσίδα «Θανόπουλος», που ήταν ουσιαστικά η μόνη αλυσίδα σούπερ μάρκετ στην τότε ελληνική αγορά.

Οι Μαρινόπουλοι…

Το 1965 οι αδελφοί Δημήτρης και Γιάννης Μαρινόπουλος, το 1965 δημιουργούν την εταιρεία «Νίκη ΑΕ», που συνεργάζεται μετοχικά με την γαλλική Printemp, που είχε την αλυσίδα Prisunic.

Κι ανοίγουν τα πρώτα σούπερ μάρκετ Μαρινόπουλου ως PM. Τότε περί το 1970 όλες οι μετέπειτα γνωστές αλυσίδες άρχισαν να κάνουν σιγά – σιγά τα πρώτα τους βήματα (Σκλαβενίτης, Βερόπουλος κλπ).

…και ο οικογενειακός εμφύλιος στο Ψυχικό

Δύο από τα αδέλφια του Γεράσιμου, οι Γιώργος και Γιάννης, είχαν ήδη ανοίξει το πρώτο τους σούπερ μάρκετ στον Φάρο του Ψυχικού. Για λόγους ανεξήγητους, ο Γεράσιμος αποφασίζει να ανοίξει το πρώτο του κατάστημα στην ακριβώς απέναντι γωνία! Ανταγωνιζόμενος τους δύο αδελφούς του.

Ηταν το σκάνδαλο της εποχής. Το συζητούσε όλη η αγορά, ψάχνοντας να βρει τους λόγους αυτής του της επιλογής. Χωρίς αποτέλεσμα. Φήμες επί φημών. Ωστόσο έκτοτε οι σχέσεις των αδελφών διερράγησαν οριστικά!

Η συνεργασία με τους καλύτερους

Κοσμογυρισμένος ο ίδιος, σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες, είχε αποκτήσει αρκετά ερεθίσματα για τον τύπο του καταστήματος που ήθελε να δημιουργήσει. Και το πέτυχε – «λεφτά είχε και συνεργαζόταν με τους καλύτερους» λέει παλαιός του συνεργάτης. Και ήξερε που ήθελε να απευθυνθεί. Στον αστικό κόσμο.

Ο «νονός» του περίφημου σλόγκαν

Σ΄ αυτούς που είχαν την δυνατότητα να ξοδέψουν. Το ένα κατάστημα έφερε το άλλο. Μετά από το Ψυχικό, η Γλυφάδα, η Φιλοθέη και η Κηφισιά. Και «…του πουλιού το γάλα»;

Το περίφημο σλόγκαν – που σήμερα λειτουργεί μάλλον ως «βαρίδι» γιατί δίνει την παραπλανητική εικόνα του ακριβού – ήταν μία ιδέα του παλιού διαφημιστή Τάκη Θεοφιλόπουλου, της εταιρείας «Αλέκτωρ», από τις ιστορικές διαφημιστικές εταιρείες.

Η συντηρητική ανάπτυξη

Εκείνη την εποχή, στη δεκαετία του 1970 και περισσότερο το 1980 οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς άνοιγαν το ένα κατάστημα μετά το άλλο, με εξαιρετική ταχύτητα. Αντιθέτως ο Βασιλόπουλος δεν ενδιαφερόταν καθόλου για τα πολλά καταστήματα.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι όταν την εταιρεία την εξαγόρασε η βελγική Royal Delhaize Le Lion, το δίκτυο των καταστημάτων αποτελούνταν από μόλις 11 καταστήματα – τα δέκα στην Αττική, με πιο «φρέσκο» το Mega του Ελληνικού και ένα στο Πύργο, από την περιοχή του οποίου κατάγονταν ο Γεράσιμος Βασιλόπουλος.

Η εξαγορά από τους Βέλγους της Delhaize

Ωστόσο όμως ένας από τους ανταγωνιστές του αναφερόμενος στην εξαγορά είπε πως «οι βέλγοι αγόρασαν το φιλέτο του ελληνικού λιανεμπορίου»! Πράγματι, γιατί ένας από τους τρόπους αποδοτικότητας μιας αλυσίδας είναι η διαίρεση του τζίρου της διά του συνολικού αριθμού των τετραγωνικών της μέτρων.

Σ΄ αυτή την «άσκηση» η ΑΒ Βασιλόπουλος ήταν για πολλά χρόνια πρώτη μακρά από τον δεύτερο. Ο Γεράσιμος Βασιλόπουλος παρέμεινε ως βιτρίνα της εταιρείας για ακόμη τρία χρόνια, μέχρι το 1995. Αυτή ήταν η συμφωνία. Μετά αποχώρησε. Κι ασχολήθηκε με την Τράπεζα Τροφίμων που είχε δημιουργήσει.

Η είσοδος του Κώστα Μαχαίρα

Ωστόσο ο νέος πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος ήταν ο Πάτρικ Νάιτ. Ομως δεν ευδοκίμησε για πολύ καιρό. Και την θέση του πήρε ένα δαιμόνιο στέλεχος από την ελληνική αγορά, ο κ. Κώστας Μαχαίρας. Η ανάπτυξη της εταιρείας οφείλεται σ΄ αυτόν. Ανοίγει καταστήματα με «ρυθμούς πολυβόλου».

Η επέκταση με ρυθμούς πολυβόλου

Βγαίνει από την Αττική και «πηγαίνει» από την μία πόλη στην άλλη. Κι αρχίζει να πρωταγωνιστεί στο «παιχνίδι» των εξαγορών. Η πρώτη του εξαγορά – κι η μεγαλύτερη τελικά – είναι της «Τροφό» των αδελφών Σπανού – με την οποία πατάει πόδι και στην χονδρική πώληση, με την ΕΝΑ. Οι δύο πλευρές ταλαιπωρήθηκαν για αρκετό διάστημα στα δικαστήρια.

Η πρώτη εξαγορά

Ωστόσο το νέο δίκτυο ενσωματώνεται στην εταιρεία. Κι από καιρό είχε βάλει στο στόχο την ομώνυμη εταιρεία του κ. Διαμαντή Μασούτη, με την οποία μόλις έφταναν στον «αρραβώνα» η σχέση τους διαλυόταν. Στο τέλος η ΑΒ Βασιλόπουλος μπήκε στην αγορά της Θεσσαλονίκης, αλλά και πάλι όση πίεση κι αν άσκησε δεν κατόρθωσε να την αγοράσει.

Εμεινε κάτι σαν απωθημένο. Εκανε όμως άλλες εξαγορές, από την ακριτική Θράκη μέχρι την Κρήτη.

Ο ίδιος στο τέλος αναβαθμίστηκε ως και βρέθηκε στη διεθνή ηγεσία του ομίλου. Κι η εταιρεία ήταν από τις κορυφαίες στην ελληνική αγορά.

Η μαύρη περίοδος των Μνημονίων

Στα χρόνια της παρατεταμένης κρίσης ο χάρτης του λιανεμπορίου άλλαξε. Η κατανάλωση έπεσε, μεγάλες και άλλοτε ισχυρές εταιρείες (Μαρινόπουλος, Βερόπουλος, Ατλάντικ, Αρβανιτίδης) κατέρρευσαν.

Αλλες εξαγοράστηκαν, άλλη «κατέβασε ρολά» και πωλήθηκε τεμαχισμένο το δίκτυο της, πολλές μικρές αλυσίδες πουλήθηκαν ευρισκόμενες σε αδιέξοδο.

Αλλά και άλλες αναδείχτηκαν – κέρδισαν μερίδιο, πωλήσεις και βρέθηκαν στην κορυφή του κλάδου, όπως οι Σκλαβενίτης και Μετρό. Η ΑΒ Βασιλόπουλος αντιμετώπισε προβλήματα, αλλά όχι σοβαρά, που να προκαλέσουν κλυδωνισμό.

Η σκυτάλη στους Ολλανδούς της Ahold

Το 2015 η Delhaize εξαγοράστηκε από την ολλανδική Ahold. Το μάνατζμεντ της ελληνικής εταιρείας άλλαξε δύο – τρεις φορές, άλλαξε το στελεχιακό δυναμικό – μεγάλο μέρος του – κι η εταιρεία εισήλθε σε «νέα εποχή».

Στην περίοδο της βαθιάς κρίσης στην Ελλάδα η ΑΒ κατάφερε να ανταπεξέλθει παρά τις δυσκολίες

Εν τω μεταξύ η κατάρρευση της Μαρινόπουλος ενίσχυσε όλους τους υπόλοιπους. Η ΑΒ ήταν από τους κερδισμένους.

Σε μία περίοδο με συρρικνούμενη την κατανάλωση ο ρυθμός ανάπτυξης της ήταν 15% τον χρόνο. Μέχρι που η Σκλαβενίτης εξαγόρασε το δίκτυο της Μαρινόπουλος. Τον επόμενο χρόνο όλα άλλαξαν.

Ο Σκλαβενίτης το αντίπαλον δέος

Η εταιρεία Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτη βρέθηκαν στην κορυφή και με απόσταση από την δεύτερη, που ήταν η ΑΒ. Στα τελευταία χρόνια που το «αφεντικό» ήταν ο κ. Μαχαίρας η εταιρεία προσπαθώντας να αλλάξει προφίλ έδωσε έμφαση στην ανάπτυξη μεγάλου αριθμού προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.

Ηταν τα χρόνια της κρίσης και η ανέχεια σημαντικού τμήματος του πληθυσμού ήταν μεγάλη.

Λίγα χρόνια αργότερα το επόμενο μάνατζμεντ, το άλλαξε επιχειρώντας να επιβεβαιώσει εκ νέου το διάσημο σλόγκαν της «… και του πουλιού το γάλα»! Αργότερα και πάλι τα πράγματα άλλαξαν.

Η νέα διοίκηση και το άνοιγμα στα PL

Επιχειρώντας η νέα διοίκηση με επικεφαλής τον κ. Νίκο Λαβίδα, να προσεγγίσει μεγαλύτερο τμήμα καταναλωτών, δίνει έμφαση και πάλι στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και στις προσφορές.

Θέλει να αποβάλει την λάθος αίσθηση που – κατά την γνώμη του – έχει σημαντικό τμήμα των καταναλωτών, ότι πρόκειται για ακριβή αλυσίδα. Φαίνεται όμως πως έχει τελικά αποτελέσματα η νέα πολιτική της….