Δίκαιη τιμολόγηση για το περιβάλλον

Η ελάφρυνση της επιβάρυνσης των νοικοκυριών με χαμηλότερο εισόδημα δεν είναι μόνο κοινωνικά δίκαιη, αλλά και οικονομικά αποτελεσματική. Τα φτωχά νοικοκυριά στη Γερμανία και τη Γαλλία πληρώνουν έως και 2 δολάρια περισσότερα ανά τόνο εκπεμπόμενου διοξειδίου του άνθρακα από τους συμπατριώτες τους με υψηλότερο εισόδημα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι προϊόντα και υπηρεσίες που οι πλουσιότεροι είναι πιθανότερο να καταναλώνουν – όπως τα εισαγόμενα αγαθά και τα ταξίδια εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης – εξαιρούνται από την τιμολόγηση του διοξειδίου του άνθρακα. Με άλλα λόγια, η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα είναι οπισθοδρομική, δηλαδή οι φτωχοί πληρώνουν αναλογικά περισσότερα από τους πλούσιους ως ποσοστό του εισοδήματός τους.

Η νέα έρευνα του ΔΝΤ δείχνει ότι η διόρθωση αυτής της στρέβλωσης, δηλαδή η εξίσωση των τιμών του άνθρακα σε όλες τις χώρες, θα κατανείμει το οικονομικό βάρος της μείωσης των εκπομπών πιο ομοιόμορφα στα νοικοκυριά και θα ελαφρύνει το βάρος των φτωχότερων Ευρωπαίων.

Δεν είναι μόνο ένας κοινωνικά δίκαιος στόχος. Αυτό θα ήταν και οικονομικά πιο αποτελεσματικό. Θα εξασφάλιζε ότι οι φθηνότερες επιλογές μείωσης των εκπομπών θα εφαρμόζονταν πρώτες, γεγονός που θα μείωνε το κόστος επίτευξης των στόχων εκπομπών των ευρωπαϊκών χωρών. Επιπλέον, θα κατανείμει το κόστος της μείωσης των εκπομπών σε επιχειρήσεις, τομείς και χώρες.

Το μέσο νοικοκυριό με το υψηλότερο εισόδημα στην Ευρώπη πλήρωσε περίπου 10,75 δολάρια ανά τόνο διοξειδίου του άνθρακα το 2020. Τα νοικοκυριά με το χαμηλότερο εισόδημα πληρώνουν κατά μέσο όρο 1,25 δολάρια περισσότερα. Η διαφορά αυτή αυξάνεται σε 1,75 και 2 δολάρια σε χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία και σε 5 δολάρια στη Βουλγαρία.

Η ομοιόμορφη διαμόρφωση των τιμών του διοξειδίου του άνθρακα εντός των χωρών και, ακόμη καλύτερα, μεταξύ των χωρών, θα συνέβαλε στην εξίσωση του βάρους της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου εντός της ΕΕ.

Στην πραγματικότητα, μια παγκόσμια τιμή θα ήταν πιο αποτελεσματική από αυτήν την άποψη, καθώς θα αύξανε την τιμολόγηση του άνθρακα που ενσωματώνεται στις εισαγωγές των νοικοκυριών της ΕΕ. Επειδή ένα τέτοιο σύστημα θα συνεπαγόταν επίσης μεγάλες διαφορές στις επιβαρύνσεις μεταξύ των χωρών, μια πιθανή εναλλακτική λύση είναι η πρόταση του ΔΝΤ για κατώτατο όριο τιμών άνθρακα, η οποία θα μπορούσε να προωθήσει την οικονομική αποτελεσματικότητα. Η συνεχιζόμενη επέκταση της τιμολόγησης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις οδικές μεταφορές και στα καύσιμα θέρμανσης θα πρέπει επίσης να καταστήσει την τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα λιγότερο οπισθοδρομική.

Οι οικονομίες της ΕΕ πιθανότατα θα παραμείνουν πιο ανοιχτές (κατά μέσο όρο) και θα εφαρμόζουν υψηλότερες τιμές άνθρακα από τους εμπορικούς εταίρους τους. Ετσι, τα έσοδα από την τιμολόγηση των εγχώριων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα συνεχίσουν να υπερβαίνουν το κόστος τιμολόγησης του διοξειδίου του άνθρακα που ενσωματώνεται στα πακέτα κατανάλωσης των ευρωπαϊκών νοικοκυριών. Αυτό αναμένεται να επιτρέψει την ελάφρυνση της επιβάρυνσης των νοικοκυριών με χαμηλότερο εισόδημα από την τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Ο Geoffroy Dolphin είναι οικονομολόγος, ειδικός για το κλίμα, στο ευρωπαϊκό τμήμα του ΔΝΤ. Ο Magnus Merkle είναι υποψήφιος διδάκτορας στο Norwegian University of Life Sciences (NMBU). Το άρθρο αποτελεί σύνοψη εκτενέστερης ανάλυσης που δημοσιεύεται στο Blog του ΔΝΤ.