Τα ορόσημα στο προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού

Τον Οκτώβριο το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης πρέπει να κλείσει δύο δύσκολα ορόσημα. Το ένα αφορά την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης με την Κομισιόν, ώστε να ετοιμάσει το νέο τετραετές Δημοσιονομικό Διαρθρωτικό Σχέδιο 2025-2028 και το άλλο να καταθέσει στη Βουλή το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2025 τις πρώτες ημέρες του Οκτωβρίου. Λαμβάνοντας υπόψη τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες πρωταγωνιστούν στην ελληνική οικονομία, αφού δεν μπορούν να αυξηθούν πέρα από το 3% το 2025, δηλαδή τα 115 δισ. ευρώ. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο το 2025, σύμφωνα με τις προκαταρκτικές μακροοικονομικές προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών, προβλέπεται πλεονασματικό και αναμένεται να ανέλθει στο 3,3%, ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ το πρωτογενές δημοσιονομικό ισοζύγιο αναμένεται να φτάσει στο 4,8% του ΑΕΠ. Στο Μεσοπρόθεσμο θα περιγράφονται τα μέτρα που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός στην ΔΕΘ και θα περιλαμβάνονται στο προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού.

Το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχουν καταλήξει ακόμη για το μέγεθος της ανάπτυξης το 2024, έτος κατά το οποίο η επίσημη πρόβλεψη για οικονομική μεγέθυνση κατά 2,5% μάλλον θα αναθεωρηθεί στο 2,3%-2,2%. Ανάλογη προσαρμογή θα έχει και η ανάπτυξη του 2025, με τον επίσημο στόχο να θέλει ακόμη την ανάπτυξη στο 2,6%. Τα στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν αποδεχθεί την υπέρβαση του πρωτογενούς πλεονάσματος από τον επίσημο στόχο του 2,1% του ΑΕΠ που είναι η εκτίμηση των ελληνικών αρχών, λόγω της σταθερά ανοδικής πορείας των δημοσίων εσόδων και για τα επόμενα χρόνια. Η καλύτερη δημοσιονομική επίδοση στο πλεόνασμα φαίνεται ότι ανεβάζει την οροφή της αύξησης δαπανών από το 2026 έως και το 2028 στο 3,6% από το 3% που έχει οριστεί για το 2025.

Οριστικοποιημένα για την επόμενη χρονιά είναι και τα μέτρα στήριξης της οικονομίας και συγκεκριμένα οι 12 αυξήσεις εισοδημάτων και οι 12 φορολογικές ελαφρύνσεις με ονομαστικό κόστος ύψους 1,45 δισ. ευρώ. Όπως έχει ήδη ανακοινωθεί, στο νέο προϋπολογισμό θα περιλαμβάνονται πρόσθετες παρεμβάσεις ύψους περίπου 880 εκατ. ευρώ με έμφαση σε ευάλωτα αλλά και μικρομεσαία νοικοκυριά. Σε αυτές περιλαμβάνονται η νέα αύξηση των συντάξεων με κόστος 400 εκατ. ευρώ, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 1%, ώστε οι συνολικές εισφορές να διαμορφωθούν στο 35,16% από 36,16% με κόστος 450 εκατ. ευρώ, η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος στους επαγγελματίες, αλλά όχι στις εταιρείες με κόστος 120 εκατ. ευρώ, η μονιμοποίηση της επιστροφής του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο με νέα μέθοδο με κόστος 100 εκατ. ευρώ, η παράταση της αναστολής ΦΠΑ στις νέες οικοδομές με κόστος 20 εκατ. ευρώ, αλλά και η αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος με κόστος 15 εκατ. ευρώ. ετησίως.

Ο νέος προϋπολογισμός θα είναι μια άσκηση ισορροπίας ανάμεσα στις υποχρεώσεις τήρησης των νέων δημοσιονομικών κανόνων που θέτουν όριο 3% στην αύξηση των πρωτογενών δαπανών το 2025 και στην ανάγκη να συνεχιστεί η πολιτική στήριξης των χαμηλών εισοδημάτων, παράλληλα με την περαιτέρω μείωση των φορολογικών βαρών. Στην εξίσωση θα πρέπει να προστεθεί η κάλυψη βασικών κατηγοριών δαπανών στις οποίες περιλαμβάνονται οι δαπάνες για τα εξοπλιστικά, για τις νέες προσλήψεις που έχουν εξαγγελθεί και για την απονομή νέων συντάξεων, όπως και αυτές που αφορούν την αντιμετώπιση των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής. Την ίδια ώρα ο σχεδιασμός προβλέπει διορθωτικές κινήσεις στο καθεστώς των τεκμηρίων για την εξάλειψη αδικιών στη φορολογία ελευθέρων επαγγελματιών, αυξήσεις στις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων, επέκταση του επιδόματος παραγωγικότητας και νέες προσλήψεις προσωπικού με επίκεντρο την υγεία και την παιδεία.

Οι μόνες εξαιρέσεις από το αυστηρό πλαίσιο του προϋπολογισμού είναι οι έκτακτες δαπάνες για αποζημιώσεις από μεγάλες θεομηνίες, ενώ για τις αμυντικές δαπάνες θα υπάρχει αξιολόγηση για το εάν η υπέρβασή είναι δικαιολογημένη. Επίσης θετικά είναι τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, για την περίοδο του Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, όπου παρουσιάζεται πλεόνασμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 1,04 δις ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 2,77 δις ευρώ που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2024. Επίσης το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα ύψους 7,56 δις ευρώ, έναντι στόχου 3,31 δις ευρώ. Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 49,63 δις ευρώ, ενώ συγκεκριμένα τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 43 δις ευρώ, αυξημένα κατά 1,9 δις ευρώ και +4,6% έναντι του στόχου. Η υπερεκτέλεση του φετινού προυπολογισμού προέρχεται από την καλύτερη απόδοση των φόρων εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, γεγονός που επιβεβαιώνει πως η μείωση των φόρων μπορεί να αποδώσει ακόμα καλύτερα στο νέο προϋπολογισμό.