Ηλεκτρική ενέργεια: Ζυμώσεις και παρασκήνιο στην ΕΕ για την ελληνική πρόταση

Εντονη κινητικότητα παρατηρείται αυτές τις ημέρες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αναφορικά με την πρόταση που κατατέθηκε από την Ελλάδα, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία για τη λήψη μέτρων ώστε να αντιμετωπιστούν οι υψηλές τιμές στις χονδρεμπορικές αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Το θέμα αναμένεται να απασχολήσει το συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας που θα πραγματοποιηθεί στις 15 Οκτωβρίου στο Λουξεμβούργο. Ενδεικτικό της σπουδαιότητας που αποδίδεται στη συγκεκριμένη πρόταση είναι ότι φιγουράρει ψηλά στην ημερήσια διάταξη: «Τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι υπουργοί θα πραγματοποιήσουν συζήτηση για την απόκλιση των τιμών χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ΕΕ», αναφέρει η σχετική ανακοίνωση.

Ηλεκτρικό ρεύμα: Παρέμβαση για τις τιμές από Ελλάδα – Ρουμανία – Βουλγαρία – Η επιστολή στην Κομισιόν

Και θα ακολουθήσει η συζήτηση σχετικά με την ετοιμότητα για την επικείμενη χειμερινή περίοδο: «Η Επιτροπή θα ενημερώσει τους υπουργούς για την ασφάλεια του εφοδιασμού στην ΕΕ. Στη συνέχεια, ο German Galushchenko, Υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας, θα παρουσιάσει την κατάσταση όσον αφορά την ενέργεια στην Ουκρανία».

«Μου είπαν ότι το αίτημα της Ρουμανίας, το οποίο υποβλήθηκε από κοινού με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, έγινε δεκτό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για συζήτηση στο Συμβούλιο Υπουργών στο Λουξεμβούργο στις 15 Οκτωβρίου. Αυτό το αίτημα αφορά τη δημιουργία μιας λειτουργικής αγοράς ενέργειας» τόνισε σε συνέντευξη Τύπου ο υπουργός Ενέργειας της Ρουμανίας Sebastian Burduja.

Είπε επίσης, ότι οι τρεις χώρες συμμορφώνονται πλήρως με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα αλλά και την πράσινη μετάβαση, και ως εκ τούτου απαιτούν «ίσα δικαιώματα», και ιδιαίτερα «πρόσβαση στην ενέργεια σε ανταγωνιστικές τιμές συγκρίσιμες με αυτές που πληρώνουν άλλα κράτη της ΕΕ».

Τι ανεβάζει τις τιμές

Ο Burduja προσδιόρισε επίσης δύο βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην τρέχουσα κατάσταση. Ο πρώτος είναι η έλλειψη ενεργειακών διασυνδέσεων στην Κεντρική Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Αυστρία και τη Σλοβακία, η οποία εμποδίζει τη ροή φθηνότερης δυτικής ενέργειας προς την Ανατολική Ευρώπη. Δεύτερον, υπάρχει αυξημένη ζήτηση για ενέργεια από τη Μολδαβία και την Ουκρανία, η οποία αυξάνει τις περιφερειακές τιμές.

«Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, η καλύτερη λύση είναι να επεκταθεί η ικανότητα διασύνδεσης στις χώρες που δεν έχουν ακόμη εκπληρώσει αυτές τις δεσμεύσεις. Στόχος μας είναι να ασκήσουμε δίκαιη και εποικοδομητική πίεση στην Αυστρία, τη Σλοβακία και ενδεχομένως άλλες χώρες της ενεργειακής ένωσης, προκειμένου να ενισχύσουν τις ικανότητες διασύνδεσής τους. Είναι πιθανό, κατά καιρούς, η ενέργεια από την Ανατολή να είναι φθηνότερη από ό,τι στη Δύση, αλλά δεν μπορεί να ρέει προς την αντίθετη κατεύθυνση», εξήγησε ο Burduja.

Η ελληνική πρωτοβουλία

Σημειώνεται ότι, με πρωτοβουλία του Έλληνα Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Θόδωρου Σκυλακάκη, απεστάλη (27/9) σχετική, κοινή επιστολή, προς την Επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ, κυρία Kadri Simson, η οποία συνυπογράφεται από τον Υπουργό Ενέργειας της Ρουμανίας, κ. Sebastian – Ioan Burduja και τον Υπουργό Ενέργειας της Βουλγαρίας, κ. Vladimir Malinov.

Στο πλαίσιο της επιστολής, οι τρεις Υπουργοί επισημαίνουν πως η αστάθεια των τιμών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη έχει ασκήσει σημαντική πίεση στις οικονομίες των χωρών, απειλώντας τόσο την ενεργειακή ασφάλεια όσο και τη σταθερότητα της αγοράς σε ολόκληρη την περιοχή.

Στα βασικά ζητήματα που θίγουν συμπεριλαμβάνονται:

• H ανεπάρκεια χωρητικότητας διασυνδέσεων: Η έλλειψη διασυνοριακών διασυνδέσεων εμποδίζει τις αποδοτικές ροές ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε κρίσιμες περιόδους, επιδεινώνοντας τις αυξήσεις των τιμών, ειδικά κατά τις βραδινές ώρες αιχμής, όταν μειώνεται η παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Η ανάπτυξη αυτών των συνδέσμων διασύνδεσης που λείπουν, είναι ζωτικής σημασίας για την άμβλυνση της συμφόρησης και τη σύγκλιση των διασυνοριακών τιμών.
• O κατακερματισμός των αγορών ενέργειας: Η περιορισμένη ενοποίηση των περιφερειακών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας με το ευρύτερο σύστημα της ΕΕ έχει οδηγήσει σε σημαντικές αποκλίσεις τιμών, με ανισότητες που συχνά υπερβαίνουν τα 50-100 ευρώ/MWh. Για να αποκατασταθεί η συνοχή της αγοράς και να βελτιωθεί η σταθερότητα των τιμών, είναι απαραίτητο να επιταχυνθούν οι επενδύσεις σε υποδομές και να ενοποιηθούν οι αγορές μας πιο στενά με την αγορά της ΕΕ.
• H μειωμένη ευέλικτη δυναμικότητα παραγωγής: Η διαθεσιμότητα ευέλικτων πηγών παραγωγής, ιδιαίτερα υδροηλεκτρικής ενέργειας, έχει περιοριστεί λόγω παρατεταμένων ξηρασιών, οδηγώντας σε μεγαλύτερη εξάρτηση από μονάδες που λειτουργούν με άνθρακα και φυσικό αέριο. Αυτή η κατάσταση υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για επενδύσεις σε ευέλικτες και καθαρές δυνατότητες παραγωγής.
• Oι γεωπολιτικοί παράγοντες και η ασφάλεια εφοδιασμού: Η αντιστροφή των παραδοσιακών ροών ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της μετατροπής της Ουκρανίας σε καθαρό εισαγωγέα από την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης πιέζει περαιτέρω το σύστημα, ανεβάζοντας τις τιμές.

Προτεινόμενα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης

Δεδομένων αυτών των προκλήσεων, στην επιστολή τονίζεται η αναγκαιότητα λήψης των εξής μέτρων για την αντιμετώπιση της κατάστασης:

• Βραχυπρόθεσμα μέτρα: Θα πρέπει να εξεταστούν άμεσα μέτρα, όπως η φορολόγηση των υπερεσόδων των παραγωγών και των εμπόρων ηλεκτρικής ενέργειας. Τα έσοδα που προκύπτουν από τη φορολόγηση αυτή θα μπορούσαν να αναδιανεμηθούν για να μετριαστεί η επιβάρυνση των καταναλωτών και να σταθεροποιηθεί η αγορά βραχυπρόθεσμα.

Επίσης, θα πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών για την παρακολούθηση της αγοράς.

• Μακροπρόθεσμα μέτρα: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη βασικής υποδομής διασύνδεσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Υπό αυτό το πρίσμα, τα βασικά αιτήματα των τριών χωρών για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνοψίζονται ως εξής στην κοινή επιστολή:

• Προτεραιότητα στην ανάπτυξη δικτύων διασύνδεσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, για να καλυφθεί το χάσμα υποδομής που απομονώνει την περιοχή από την ευρύτερη αγορά της ΕΕ.
• Ενίσχυση της διασυνοριακής χωρητικότητας των διασυνδέσεων, με σκοπό την σύγκλιση των τιμών στην ενιαία αγορά, ιδίως κατά τις περιόδους αιχμής της ζήτησης.
• Εφαρμογή βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτικών μέτρων, όπως η φορολόγηση των «ουρανοκατέβατων» κερδών των παραγωγών για τη σταθεροποίηση της αγοράς και την ανακούφιση των καταναλωτών.
• Ενίσχυση της σύζευξης της αγοράς και της περιφερειακής συνεργασίας για την προώθηση της εναρμόνισης των τιμών και τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Τονίζεται ότι η επιστολή προς την Επίτροπο Ενέργειας της ΕΕ συνοδεύεται από ένα κοινό τεχνικό υπόμνημα που αναπτύχθηκε από τις τρεις χώρες, σε συνδυασμό με ένα σημείωμα από τους αντίστοιχους Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς, το οποίο περιγράφει τους κύριους παράγοντες που έχουν οδηγήσει στην αύξηση των τιμών.

Πεποίθηση των τριών χωρών είναι ότι η συντονισμένη δράση, σε επίπεδο ΕΕ, είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας της αγοράς ενέργειας στην περιοχή.

Η Ελλάδα, η Ρουμανία και η  Βουλγαρία δεσμεύονται να συνεργάζονται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εφαρμογή αυτών των κρίσιμων μέτρων και την προώθηση ενός πιο ασφαλούς, αποδοτικού και προσιτού, ενεργειακού μέλλοντος.