Μεσοπρόθεσμο: Δύσκολη εποχή για … «μπακαλοδέφτερα»!

Καταρτίστηκε και ανακοινώθηκε ένα νέο κοινοτικό σχέδιο ελέγχου των δημόσιων οικονομικών και μεταρρυθμίσεων, που, αν κρίνουμε από τις αποκλίσεις – ντροπή όλων των προηγούμενων (Πρόγραμμα Σύγκλισης, Σταθερότητας, Μεταρρυθμίσεων, Δημοσιονομικής Στρατηγικής κλπ), που οδηγούσαν στην επονείδιστη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και, τελικά, στα Μνημόνια, θα είναι κι αυτό για το «θεαθήναι τοις Ευρωπαίοις»!!!

Στενός κορσές 4ετίας για τους πολίτες – Οι προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου [πίνακες]

Με την πρόβλεψη ότι «το 2028 η Ελλάδα δεν θα είναι πια η χώρα με το υψηλότερο χρέος στην Ευρώπη» κι άλλα τέτοια χαρωπά μελλούμενα, όπως «κάθετη πτώση του δημοσίου χρέους στο 133,4% του ΑΕΠ το 2028, πρωτογενές πλεόνασμα 2,4% έως το 2028», παρουσίασαν ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης και ο υφυπουργός, Θάνος Πετραλιάς το Μεσοπρόθεσμο Διαρθρωτικό Δημοσιονομικό Σχέδιο (2025-2028), το οποίο είναι πρώτο στο πλαίσιο της νέας μεταρρύθμισης της οικονομικής και δημοσιονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ. Να τα πιστέψουμε όλα αυτά κι όλα τα άλλα που ως προβλέψεις βασικών οικονομικών μεγεθών περιλαμβάνει το νέο αυτό Σχέδιο, που είναι ένα από τα τρία νομοθετήματα που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 29 Απριλίου 2024;

Υπενθυμίζεται ότι κύριος στόχος της μεταρρύθμισης είναι να διασφαλίσει υγιή και βιώσιμα δημόσια οικονομικά, προωθώντας παράλληλα βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς σε όλα τα κράτη μέλη μέσω μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων με την έγκριση νέων κανόνων που τέθηκαν σε ισχύ στις 30 Απριλίου 2024. Με τη νέα νομοθεσία σκοπείται η διασφάλιση ισοσκελισμένων και βιώσιμων δημόσιων οικονομικών και η ενίσχυση της έμφασης σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις για την τόνωση της ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ.

Δηλαδή, ο γενικός στόχος της μεταρρύθμισης είναι να μειωθούν οι δείκτες χρέους και τα ελλείμματα με σταδιακό, ρεαλιστικό, διαρκή και φιλικό προς την ανάπτυξη τρόπο και, παράλληλα, να προστατευθούν οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς, όπως o ψηφιακός, ο οικολογικός και ο αμυντικός τομέας. Ταυτόχρονα, το νέο πλαίσιο θα προσφέρει κατάλληλο περιθώριο για αντικυκλικές πολιτικές και θα βοηθήσει να αντιμετωπιστούν μακροοικονομικές ανισορροπίες.

Νέο προληπτικό μέτρο για υγιή δημόσια οικονομικά

Το Μεσοπρόθεσμο Διαρθρωτικό Δημοσιονομικό Σχέδιο, που εγκρίθηκε και που χαρακτηρίζεται ως ένα προληπτικό μέτρο για υγιή δημόσια οικονομικά, καταρτίζεται πιa από όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει διάρκεια 4-5 ετών, ανάλογα με τη διάρκεια της εθνικής κοινοβουλευτικής περιόδου. Στο πλαίσιο των νέων αυτών κανόνων καταρτίσθηκε και το ελληνικό, το εθνικό Μεσοπρόθεσμο Διαρθρωτικό Δημοσιονομικό Σχέδιο 2025-2028, με το οποίο δεσμεύεται η χώρα σε πολυετή ορίζοντα για την πορεία των καθαρών δημόσιων δαπανών και θα εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο θα υλοποιήσει επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που ανταποκρίνονται στις κύριες προκλήσεις, οι οποίες προσδιορίζονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ιδίως στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις.

Είναι όμως σίγουρο ότι και το νέο κοινοτικό σχέδιο με τους νέους μεταρρυθμιστικούς κανόνες στο πλαίσιο οικονομικής και δημοσιονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα έχει την ίδια επονείδιστη τύχη και ΟΛΩΝ των προηγούμενων; Υπενθυμίζεται ότι η χώρα μας ήδη πριν από πάνω από τριάντα χρόνια υποχρεούται να καταρτίζει και να καταθέτει στην Ευρωπαϊκή Ένωση πολλά τέτοια σχέδια με τη μορφή Προγραμμάτων Σύγκλισης, Σταθερότητας και Ανάπτυξης, Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, Μεσοπρόθεσμων Πλαισίων Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ήδη έχει καταρτισθεί και υποβληθεί το νέο για την περίοδο 2025-2028) με σκοπό την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση προκλήσεων (Συνθήκη Μάαστριχτ για την Οικονομική και Νομισματική Ένωση), οικονομικών κρίσεων, όπως της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, από την οποία θα αργήσει να αναρρώσει η Ελλάδα, των συνεπειών της πανδημίας COVID-19, των συνεπειών του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, που χρήζουν ένα πλαίσιο λογικών επιπέδων χρέους και επιτοκίων και νέων επενδυτικών και μεταρρυθμιστικών στόχων.

Οι στόχοι όλων των προηγούμενων σχεδίων, όπως και των νέων κανόνων ήταν και είναι η εξασφάλιση υγιών και βιώσιμων δημόσιων οικονομικών, η προώθηση της ανάπτυξης μέσω μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, η οικοδόμηση ενός ψηφιακού, πράσινου και ανθεκτικότερου μέλλοντος και η ενίσχυση, παραλλήλως, και η στήριξη για την ανταγωνιστικότητα. Και οι νέοι κανόνες περιλαμβάνουν δύο εγγυήσεις με τις οποίες πρέπει να συμμορφώνεται κάθε χώρα: εγγύηση για τη βιωσιμότητα του χρέους, ώστε να διασφαλίζεται η ελάχιστη μείωση των επιπέδων του δημόσιου χρέους και εγγύηση ανθεκτικότητας για το έλλειμμα, ώστε να παρέχεται περιθώριο ασφαλείας κάτω από την τιμή αναφοράς του 3 % του ΑΕΠ βάσει της Συνθήκης, προκειμένου να δημιουργηθούν δημοσιονομικά αποθεματικά ασφαλείας.

Θα καταγράφονται ξανά οι αποκλίσεις με συνέπειες!

Σημειώνεται ότι και το νέο αυτό Μεσοπρόθεσμο Διαρθρωτικό Δημοσιονομικό Σχέδιο με την πορεία των καθαρών δαπανών κι άλλων μεγεθών, θα προσυπογράφεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ενώ ένας λογαριασμός ελέγχου θα καταγράφει τις αποκλίσεις. Επίσης, με τους νέους κανόνες, ενώ η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος που βασίζεται στο έλλειμμα παραμένει αμετάβλητη, η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος για το χρέος λαμβάνει υπόψη τη λειτουργία του νέου πολυετούς πλαισίου καθώς για να ξεκινήσει αυτή διαδικασία στην περίπτωση αυτή (υπερβολικό χρέος) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να συντάξει έκθεση όταν: ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ υπερβαίνει την τιμή αναφοράς, η δημοσιονομική θέση δεν είναι σχεδόν ισοσκελισμένη ή πλεονασματική και οι αποκλίσεις που καταγράφονται στον λογαριασμό ελέγχου του κράτους μέλους είτε υπερβαίνουν τις 0,3 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ετησίως είτε τις 0,6 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ σωρευτικά.

Έτσι, ενώ το Συμβούλιο και η Επιτροπή θα προβαίνουν σε μια ισορροπημένη συνολική αξιολόγηση όλων των κρίσιμων παραγόντων που επηρεάζουν την αξιολόγηση της συμμόρφωσης του συγκεκριμένου κράτους μέλους με τα κριτήρια περί ελλείμματος και/ή περί χρέους, στην Ελλάδα γίνεται δυσκολότερη η εποχή για … συντάκτες – μπακάληδες! Κρίνων εκ των πριν υπαρξάντων, προβλέπω ότι, αν δεν εφαρμόσει η χώρα μια συνεπή, συνετή, ορθολογική δημοσιονομική και οικονομική πολιτική, και το νέο αυτό Σχέδιο, θα έχει την ίδια ντροπή με τα προηγούμενα, όπως θα έλεγε και ο Δημοσθένης («Ολυνθιακός» Α’ ): « πρὸς γὰρ τὸ τελευταῖον ἐκβὰν ἕκαστον τῶν πρὶν ὑπαρξάντων κρίνεται. διὸ καὶ σφόδρα δεῖ τῶν λοιπῶν ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, φροντίσαι, ἵνα ταῦτ᾽ ἐπανορθωσάμενοι τὴν ἐπὶ τοῖς πεπραγμένοις ἀδοξίαν ἀποτριψώμεθα».( Γιατί καθετί από όσα προηγήθηκαν κρίνεται ανάλογα με το τελικό αποτέλεσμα. Γι᾽ αυτό, Αθηναίοι, πρέπει να σκεφτείτε πολύ σοβαρά και για τα υπόλοιπα, προκειμένου, επανορθώνοντάς τα, να ξεπλύνουμε την ντροπή για τα όσα άσχημα έχουν γίνει έως τα τώρα».

Κι έχουν συμβεί πάρα πολλά τα τελευταία τριάντα χρόνια με την κατάρτιση και κατάθεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση πολλών τέτοιων βαρύδγουπων και πολυώνυμων σχεδίων με το ίδιο αποτέλεσμα – ντροπή: χαώδεις αποκλίσεις των πραγματοποιήσεων από τις αντίστοιχες προβλέψεις. Απλώς, υπενθυμίζω ότι το Πρόγραμμα Σύγκλισης της περιόδου 1993-1998, που καταρτίστηκε το 1993, απέβλεπε στην μεσοπρόθεσμη σύγκλιση της χώρας προς τους ονομαστικούς στόχους της Συνθήκης του Μάαστριχτ, αλλά ήδη, κατά το 1993, πρώτο έτος εφαρμογής που ήταν και βάση του Προγράμματος, σημειώθηκαν σημαντικές αποκλίσεις, τόσο στο δημοσιονομικό έλλειμμα όσο και στους άλλους στόχους!

Κι όταν αυτή η ντροπή με τις αποκλίσεις, τις συνεχείς επονείδιστες διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος, που είχαν γίνει βούκινο στην Ευρώπη, κυρίως επί Κώστα Σημίτη, με τη «Δημιουργική Λογιστική, συνέβαιναν όταν το εσωτερικό και ευρωπαϊκό περιβάλλον ήταν προκλητικότατα ευνοϊκό (παχυλά κοινοτικά πακέτα, υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, χαμηλό κόστος δανεισμού, πολιτική σταθερότητα κλπ) αντιλαμβάνεσθε γιατί ακόμα και τα τελευταία Μεσοπρόθεσμα Δημοσιονομικά Πλαίσια Δημοσιονομικής Στρατηγικής, των οποίων βασικά οικονομικά μεγέθη παρουσιάζονται στους δύο παρατιθέμενους πίνακες, χαρακτηρίζονται από … μεταφυσικές προβλέψεις και … χαώδεις αποκλίσεις.

Οικονομικά και πολιτικά μαθήματα από τον … Δημοσθένη!

Ρίξτε έστω και μια γρήγορη ματιά στους παρατιθέμενους πίνακες. Πρόκειται για σχέδια που καταρτίζονται βάσει του Νόμου 4270/2014 (ΦΕΚ Α’ 143) για τις αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης και εποπτείας, για την παρουσίαση μιας σαφούς, όπως επιβάλλει ο παραπάνω Νόμος, εικόνας των δημοσιονομικών ορίων και των δεσμεύσεων που αναλαμβάνονται για την επόμενη περίοδο, των βασικών πολιτικών κατευθύνσεων, καθώς και των προτεραιοτήτων της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, χρονοδιαγραμμάτων και δεικτών υλοποίησης, εξορθολογισμού και ελέγχου των δαπανών και επίτευξης των εκάστοτε δημοσιονομικών στόχων. Αμ δε!

Κι όλα αυτές οι αναδρομές σε προηγούμενα «οικεία κακά» και η ανάγλυφη εικόνα των δύο πινάκων με έκαναν να θυμηθώ ξανά τον Δημοσθένη και όσα είπε τότε στους Αθηναίους, που δίνουν την εντύπωση ότι τα ίδια θα έλεγε και στους σημερινούς Έλληνες πολιτικούς: «Φοβάμαι, Αθηναίοι, μήπως την πάθουμε όπως ακριβώς αυτοί που δανείζονται με ευκολία με υψηλό τόκο· αυτοί αφού καλοπεράσουν για λίγο διάστημα, μετά χάνουν και όσα είχαν πριν δανειστούν· έτσι και εμείς, αν για μεγάλο χρονικό διάστημα αδρανήσουμε, επιδιώκοντας τα πάντα προς ευχαρίστησή μας, φοβάμαι μήπως αργότερα περιέλθουμε στην ανάγκη να κάνουμε πολλά και οδυνηρά, που δεν τα θέλαμε, και διακινδυνεύσουμε και για τα αγαθά που έχουμε στην ίδια μας τη χώρα. Αλλά, θαρρώ, ότι είναι κάτι παρόμοιο με αυτό που συμβαίνει σχετικά με την απόκτηση χρημάτων· αν δηλαδή διατηρήσει κάποιος όσα τυχόν αποκτήσει, χρωστά μεγάλη χάρη στην τύχη· αν όμως τα ξοδέψει χωρίς να το καταλάβει, συνήθως χάνει μαζί και το αίσθημα της ευγνωμοσύνης. Έτσι και στα πολιτικά, όσοι δεν εκμεταλλεύτηκαν σωστά τις περιστάσεις, δεν αναγνωρίζουν ούτε και αν ακόμη οι θεοί τούς έχουν κάνει κάποιο καλό…».