ΙΟΒΕ: Κατά 21,6% θα μειωθεί η κατανάλωση προϊόντων πετρελαίου το 2030

Κατά 21,6% αναμένεται να μειωθεί η κατανάλωση προϊόντων πετρελαίου στην Ελλάδα το 2030 σε σχέση με το 2022, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει μελέτη του ΙΟΒΕ για τον Κλάδο Εμπορίας Πετρελαιοειδών για το 2034.

Η αξία πωλήσεων των επιχειρήσεων του κλάδου υποχώρησε σημαντικά το 2023 και διαμορφώθηκε σε €14,8 δισεκ. έναντι €17,7 δισεκ. το 2022, καταγράφοντας μείωση κατά 16,5%. Παράλληλα, ο όγκος των πωλήσεων περιορίστηκε το 2023 κατά 4,8% (σε 13.186 χιλ. μετρικούς τόνους από 13.856 χιλ. μετρικούς τόνους το 2022). Επομένως, η μείωση της αξίας πωλήσεων το 2023 οφείλεται στην υποχώρηση τόσο της μέσης τιμής πώλησης, όσο και του όγκου πωλήσεων των προϊόντων του κλάδου.

Εν αναμονή εξελίξεων η αγορά πετρελαίου – Τι θα γίνει εάν κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ

Το συνολικό κόστος πωληθέντων, μειώθηκε κατά 16,7% και διαμορφώθηκε το 2023 σε €14,3 δισεκ. από €17,2 δισεκ. το 2022. Το 73,1% του κόστους πωληθέντων αφορά στο κόστος εισαγωγής CIF, το οποίο –με δεδομένο ότι εξαρτάται από τις διακυμάνσεις στις διεθνείς τιμές των προϊόντων πετρελαίου– αποτέλεσε τον κυριότερο παράγοντα μεταβολής του κόστους πωληθέντων το 2023.

Οι δασμοί και φόροι με ποσοστό 26,1% αποτελούν τον δεύτερο σημαντικότερο παράγοντα διαμόρφωσης του κόστους πωληθέντων, ενώ οριακή είναι η επίδραση των άμεσων εξόδων αγορών, που συμμετέχουν στο κόστος πωληθέντων με ποσοστό 0,9%.

Κερδοφορία και επενδύσεις

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο ΙΟΒΕ η μικτή κερδοφορία του κλάδου μειώθηκε το 2023 στα €483,1 εκατ. από €527,6 εκατ. την προηγούμενη χρονιά (-8,4%). Οι δαπάνες των επιχειρήσεων του κλάδου –που σε πολύ μεγάλο βαθμό (71,3%) σχετίζονται με τα λοιπά λειτουργικά έξοδα και τις αμοιβές προσωπικού– διαμορφώθηκαν το 2023 σε €496,3 εκατ. σημειώνοντας οριακή αύξηση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (+0,2%).

Το σύνολο του απασχολούμενου κεφαλαίου μειώθηκε το 2023 κατά 2,1%, καθώς η μεταβολή των στοιχείων του ενεργητικού ήταν μεγαλύτερη από τη μείωση που σημείωσε το βραχυπρόθεσμο παθητικό. Επιπρόσθετα, η καθαρή θέση των επιχειρήσεων του κλάδου μειώθηκε κατά 1,7% το 2023, στα €722,9 εκατ. από €735,1 εκατ. το 2022.

Τέλος, οι μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις, ενισχύθηκαν κατά 13,3% το 2023 (σε €827,3 εκατ. από €730,4 εκατ. το 2022), ενώ η εξάρτηση των εταιριών του κλάδου από βραχυπρόθεσμα ξένα κεφάλαια υποχώρησε σημαντικά, όπως προκύπτει από την αισθητή μείωση κατά 27,7% του βραχυπρόθεσμου τραπεζικού δανεισμού το 2023 (€308,9 εκατ.) σε σχέση με το 2022 (€427,2 εκατ.).

Οι λοιπές επενδύσεις του κλάδου ενισχύθηκαν ελαφρώς το 2023 σε €79,6 εκατ. από €75,9 εκατ. το 2022. Παράλληλα, οι επενδύσεις που αφορούν την ασφάλεια και το περιβάλλον ενισχύθηκαν σημαντικά στα €12.088 χιλ. το 2023 από €6.950 χιλ. το 2022. Ως αποτέλεσμα της ενίσχυσης των λοιπών επενδύσεων, οι οποίες αποτελούν το κύριο μέρος των συνολικών επενδύσεων των εταιριών του κλάδου (86,8%), αλλά και της σημαντικής αύξησης των επενδύσεων για την ασφάλεια και το περιβάλλον, οι συνολικές επενδύσεις ενισχύθηκαν το 2023 κατά 10,6% και ανήλθαν σε €91,7 εκατ. από €82,9 εκατ. το προηγούμενο έτος.

Μειώθηκαν το πρατήρια

Ο αριθμός των πρατηρίων υποχώρησε οριακά το 2023 κατά 1,1% και διαμορφώθηκε σε 4.898 από 4.952 το προηγούμενο έτος. Αντιθέτως, ενισχύθηκαν οι μέσες πωλήσεις καυσίμων ανά πρατήριο (σε χιλ. μετρικούς τόνους) κατά 5,6%.

Η χωρητικότητα των ιδιόκτητων αποθηκευτικών χώρων των εταιριών του κλάδου ενισχύθηκε σημαντικά, ενώ παράλληλα αυξήθηκε η χωρητικότητα των ενοικιαζόμενων αποθηκευτικών χώρων κατά 17,3%. Αντίστοιχα, ενισχύθηκαν ελαφρά οι αποθηκευτικοί χώροι πρατηρίων κατά 10,2%. Αισθητή αύξηση καταγράφεται στον αριθμό των απασχολούμενων αυτοκινήτων (ιδιόκτητων και τρίτων), από 1.391 το 2022 σε 1.599 το 2023 (+15%). Τέλος, στις εξεταζόμενες εταιρίες του κλάδου απασχολήθηκαν 1.720 άτομα το 2023, αριθμός μειωμένος κατά 1,4% έναντι του προηγούμενου έτους.

ΙΟΒΕ: Το κοινωνικό προϊόν της βιομηχανίας

Σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, το κοινωνικό προϊόν, αποτελεί μέρος των εσόδων των επιχειρήσεων που κατανέμεται στο προσωπικό, στο κράτος, στους μετόχους και στους πιστωτές. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, το κοινωνικό προϊόν περιλαμβάνει τις δαπάνες για:

• τη μισθοδοσία του προσωπικού και την παροχή σε αυτό διαφόρων ωφελημάτων πέραν των στενά προβλεπόμενων από τις ισχύουσες διατάξεις (όπως ασφαλιστική κάλυψη του προσωπικού για νοσοκομειακή περίθαλψη και συνταξιοδοτικές παροχές), την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών στους διάφορους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης,
• την πληρωμή στο κράτος του φόρου εισοδήματος, του φόρου μισθωτών υπηρεσιών καθώς και διαφόρων άλλων φόρων, την πραγματοποίηση διαφόρων δωρεών και χορηγιών,
• την πληρωμή τόκων στα πιστωτικά ιδρύματα και
• την πληρωμή μερίσματος στους μετόχους και για την αύξηση των αποθεματικών.

Με την ευρεία έννοια, ένα μέρος των λειτουργικών εξόδων θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως κοινωνικό προϊόν αφού καταλήγουν στη χρηματοδότηση άλλων επιχειρήσεων, που και αυτές με τη σειρά τους παράγουν κοινωνικό προϊόν, όπως αρχικά ορίσθηκε. Σύμφωνα με τα παραπάνω, το κοινωνικό προϊόν του κλάδου εμπορίας πετρελαιοειδών το 2023 ενισχύθηκε σε €3,95 δισεκ. από €3,92 δισεκ. το 2022.

Ο κλάδος δημιούργησε για τον κρατικό προϋπολογισμό έσοδα από φόρους και άλλες εισφορές που ανήλθαν σε €3,75 δισ. έναντι €3,71 δισ. το 2022 (+1%), ενώ κατέβαλε στο προσωπικό του, υπό μορφή καθαρών αμοιβών και εργοδοτικών εισφορών, €99,3 εκατ. από €95,9 εκατ. το 2022 (+3,6%).

Τέλος, το ποσό του κοινωνικού προϊόντος που κατευθύνθηκε προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα διαμορφώθηκε σε €66,7 εκατ. το 2023 ενισχυμένο κατά 48,8% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (€44,8 εκατ.). Επίσης αποτυπώνονται κέρδη ύψους €65,1 εκατ. στη συνολική καθαρή κερδοφορία του κλάδου (περιλαμβανομένων των ανόργανων εσόδων).

Η συνεισφορά αυτή, ως αποτέλεσμα της επιτυχημένης επιχειρηματικής δραστηριότητας, υλοποιείται με την παραγωγή «πλούτου» (έσοδα για το κράτος από φόρους και εισφορές των επιχειρήσεων του κλάδου), τη δημιουργία θέσεων εργασίας, με ταυτόχρονη διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος και με τη συμβολή και επίδραση στην κοινωνική πρόοδο και συνοχή. Το ύψος και η σύνθεση του κοινωνικού προϊόντος που παράγουν οι επιχειρήσεις του κλάδου συνολικά, προσδιορίζει με σαφήνεια το μέγεθος της συνεισφοράς αυτής.

ΙΟΒΕ: Οι προοπτικές του κλάδου

Η διατήρηση του υψηλού κόστους χρηματοδότησης επηρεάζει έντονα τις εταιρίες εμπορίας πετρελαιοειδών εξαιτίας των υψηλών αναγκών σε κεφάλαια κίνησης για την κτήση των προϊόντων πετρελαίου συμπεριλαμβανομένης της πληρωμής του ειδικού φόρου κατανάλωσης. Πολλοί από τους εθνικούς στόχους πολιτικής για την Ενέργεια και το Κλίμα επηρεάζουν άμεσα τον κλάδο εμπορίας πετρελαιοειδών, καθώς για να επιτευχθούν απαιτούνται μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης πετρελαιοειδών, όπως υπογραμμίζει ο ΙΟΒΕ για τις προοπτικές του κλάδου.

Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), η ετήσια κατανάλωση προϊόντων πετρελαίου θα μειωθεί κατά 21,6% το 2030 σε σύγκριση με το 2022 (και κατά 7,1% στον τομέα των Μεταφορών), δημιουργώντας πρόσθετες πιέσεις στις εταιρίες εμπορίας πετρελαιοειδών. Ραγδαία, όμως, θα είναι η μείωση της κατανάλωσης πετρελαιοειδών την επόμενη περίοδο 2031-2050.

Στον τομέα των Μεταφορών, η μείωση της κατανάλωσης πετρελαιοειδών θα βασιστεί μεσοπρόθεσμα στην υποκατάσταση με ηλεκτρική ενέργεια (ηλεκτροκίνηση) και μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξη των αερίων καυσίμων (προηγμένα και συνθετικά βιοκαύσιμα) και πράσινου υδρογόνου, καθώς και στην ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης.

Οι εταιρίες εμπορίας πετρελαιοειδών έχουν αναλάβει μεγάλο τμήμα της υποχρέωσης βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης (περίπου 56% του συνόλου ή 815 ktoe). Ειδικότερα, για την περίοδο 2024-2030 θα απαιτηθεί από τις Εταιρίες Εμπορίας Πετρελαιοειδών να επιτύχουν εξοικονομήσεις ενέργειας στην τελική κατανάλωση, υλοποιώντας και τεχνικά μέτρα (εκτός από οριζόντια/συμπεριφορικά), τα οποία απαιτούν σημαντικές επενδύσεις.

Αυτό συνεπάγεται υψηλό κόστος συμμόρφωσης εφόσον οι εταιρίες δεν λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στους τομείς που χρησιμοποιούνται πετρελαιοειδή (πλην αεροπορικών μεταφορών). Το κόστος αυτό δημιουργεί ένα επιπλέον βάρος για τα οικονομικά αποτελέσματα των εταιριών του κλάδου και περισσότερο για εκείνες που παρουσιάζουν ζημιές ή οριακή κερδοφορία.

Η αναμενόμενη υποχώρηση των πωλήσεων θα διατηρήσει τις σημαντικές πιέσεις στα οικονομικά αποτελέσματα των εταιριών του κλάδου, και ιδίως σε εκείνες που στηρίζουν τις πωλήσεις τους σε προϊόντα που κατευθύνονται στην εσωτερική αγορά (κυρίως βενζίνες και πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης). Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η οικονομική δυνατότητα, ιδίως των μικρότερων επιχειρήσεων του κλάδου, για την υλοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων μετασχηματισμού (ηλεκτροκίνηση, σταθμοί υδρογόνου, κ.λπ.), θα είναι περιορισμένη.