Μέλι: Σκάνδαλο νοθείας στις αγορές – Αποκαλυπτικά στοιχεία για το μέγεθος της απάτης

Σε κρίση βρίσκεται η εγχώρια και η ευρωπαϊκή αγορά μελιού εδώ και αρκετά χρόνια, με τους μελισσοκόμους να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, ότι η μελισσοκομία δεν θα καταφέρει να επιβιώσει στον αθέμιτο ανταγωνισμό, που έχει δημιουργηθεί από τη νοθεία στο μέλι και τις αθρόες εισαγωγές.

Αυτή την στιγμή η Ευρώπη κινδυνεύει ακόμα και να χάσει το ρόλο της ως βασικός παραγωγός μελιών, με τους επαγγελματίες μελισσοκόμους να προειδοποιούν ότι η ΕΕ θα μετατραπεί απλώς σε έναν κόμβο για την επεξεργασία εισαγόμενου μελιού.

Μέλι: Σε ασφυκτικό κλοιό η μελισσοκομία – Η περίπτωση του συνεταιρισμού «Νικήτης»

Ταυτόχρονα, οι ευρωπαίοι και Έλληνες μελισσοκόμοι βρίσκονται σε αδιέξοδο, καθώς η εισροή φθηνών εισαγωγών, μια αγορά που κατακλύζεται από νοθευμένο μέλι και ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής, έχει γονατίσει τον κλάδο της μελισσοκομίας, απειλώντας τα προς το ζην.

Στοιχεία από ευρωπαϊκές μελισσοκομικές οργανώσεις ανεβάζουν αυτό το ποσοστό της νοθείας ακόμα και στο 80%

Πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας στοιχεία για το μέγεθος της απάτης που πραγματικά σοκάρουν. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδόν το 50% του μελιού στην αγορά είναι νοθευμένο από κινέζικα και ουκρανικά φθηνά μέλια, αμφιβόλου ποιότητας. Αντίστοιχα, τα στοιχεία από ευρωπαϊκές μελισσοκομικές οργανώσεις ανεβάζουν αυτό το ποσοστό της νοθείας ακόμα και στο 80%.

Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Ένωση Επαγγελματιών Μελισσοκόμων (EPBA) διεξήγαγε έρευνα στη Γερμανία, το αποτέλεσμα της οποίας ήταν πραγματικά αποκαλυπτικό: Περίπου το 80% του μελιού στα σούπερ-μάρκετ βρέθηκε νοθευμένο, όπως ακριβώς συνέβη και στη Σερβία.

Ο αθέμιτος ανταγωνισμός με τα εισαγόμενα «σιρόπια» και τις γλυκαντικές ουσίες, που πωλούνται ως μέλια, έχει οδηγήσει τόσο τους Έλληνες όσο και τους ευρωπαίους  μελισσοκόμους σε οικονομικό αδιέξοδο και εγκατάλειψη. Και αυτό γιατί, τα τελευταία χρόνια δυσκολεύονται να πουλήσουν το μέλι τους στη χονδρική, καθώς η τιμή του είναι σημαντικά υψηλότερη από το εισαγόμενο. Μάλιστα, σύμφωνα με τελευταία στοιχεία ευρωπαϊκών μελισσοκομικών οργανώσεων, σε ορισμένες χώρες το ποσοστό εγκατάλειψης αγγίζει το 75%, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει ολόκληρη η ΕΕ από έλλειψη επικονιαστών.

«Η νοθεία αυτή τη στιγμή είναι ένα ευρωπαϊκό φαινόμενο που χτυπά όχι μόνο τον πρωτογενή τομέα, αλλά και το καταναλωτικό κοινό», επισημαίνει στον ΟΤ, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδος Κώστας Λεονταράκης, τονίζοντας ότι βασικός κίνδυνος παραμένει ο αφανισμός του πρωτογενή τομέα, ο οποίος είναι αθωράκιστος σε τέτοιου είδους φαινόμενα και πρακτικές.

Δημιουργούνται εύλογα ερωτηματικά, πώς το μέλι μπορεί να πωλείται τόσο φτηνά και ταυτόχρονα να παραμένει κερδοφόρο

Με τι τιμές εισάγεται το μέλι

Ιδιαίτερα αποκαλυπτικά είναι και τα στοιχεία για τις τιμές των μελιών που κυκλοφορούν στην αγορά. Σύμφωνα με στοιχεία από τις ευρωπαϊκές συνεταιριστικές οργανώσεις Copa-Cogeca, το πρώτο εξάμηνο του 2024, η μέση τιμή του μελιού που εισάγεται στην ΕΕ ήταν μόλις 2,17 ευρώ ανά κιλό, μια πτώση 14% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Το κινεζικό και το ουκρανικό μέλι αντιπροσωπεύουν πάνω από το 70% αυτών των εισαγωγών, με συγκλονιστικά χαμηλές τιμές 1,28 ευρώ/κιλό και 1,75 ευρώ/κιλό, αντίστοιχα.

Αντίστοιχα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, που πραγματοποιήθηκε σε σούπερ μάρκετ της Γερμανίας, προκύπτει ότι το μέλι πωλείται ακόμα και με 1,93 το μισό κιλό (3,86 ευρώ το κιλό). «Με έναν μόνο μεσάζοντα, θα πρέπει να έχει αγοραστεί στα 83 λεπτά από το μελισσοκόμο! Δεν υπάρχει απολύτως καμία περίπτωση να παραχθεί μέλι με τόσο χαμηλό κόστος πουθενά στον κόσμο», τονίζει χαρακτηριστικά η EPBA.

Εν τω μεταξύ, η παραγωγή ενός κιλού μελιού κοστίζει μεταξύ 3 και 4 ευρώ. Με αυτό το τεράστιο χάσμα τιμών, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το μέλι συσσωρεύεται στις αποθήκες, απούλητο. Ταυτόχρονα, δημιουργούνται εύλογα ερωτηματικά, πώς το μέλι μπορεί να πωλείται τόσο φτηνά και ταυτόχρονα να παραμένει κερδοφόρο.

Πώς περνά τους ελέγχους το νοθευμένο μέλι

«Η νοθεία ευημερεί καθώς κάποιοι επιτήδειοι έμποροι κυκλοφορούν κινέζικα και ουκρανικά μέλια, τα οποία επέτρεψε η Ευρώπη να εισάγονται χωρίς δασμούς μέσα στον ευρωπαϊκό χώρο. Αυτά τα μέλια είναι πάμφθηνα και μηδαμινής θρεπτικής αξίας», σημειώνει στον ΟΤ ο κ. Λεονταράκης, εξηγώντας ότι «τα μέλια αυτά είναι επικίνδυνα, καθώς φιλτράρονται για να μπορούν εύκολα να περνούν τους ελέγχους ως γλυκαντικές ουσίες. Στη συνέχεια οι ουσίες αυτές αναμειγνύονται με μικρές ποσότητες μελιού, παίρνοντας τη θέση στην αγορά από τα ελληνικά ντόπια και καθαρά μέλια».

Στη συνέχεια οι μελισσοκόμοι πέφτουν «θύματα» κατά την πώληση στη χονδρική, που όπως εξηγεί στον ΟΤ, ο κ. Λεονταράκης: «Όταν εμείς προσπαθούμε να πουλήσουμε τα δικά μας τα μέλια αυτά υποτιμούνται, καθώς είναι πλέον εύκολο ένας έμπορος να προμηθευτεί  μέλια τέτοιου τύπου με 1 και 2 ευρώ. Έτσι, τα δικά μας είτε μένουν αδιάθετα είτε τα παίρνουν οι έμποροι όποτε θέλουν και τα πληρώνουν όσο θέλουν».

Τη φετινή χρονιά οι παραγωγές ήταν ισχνές ή μηδαμινές στο μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας

Σε δεινή κατάσταση οι μελισσοκόμοι στην Ελλάδα

Τη φετινή χρονιά οι παραγωγές ήταν ισχνές ή μηδαμινές στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας, με τους μελισσοκόμους να δίνουν μάχη να κρατήσουν εν ζωή τα μελισσοσμήνη τους, λόγω ελλείψεως ανθοφορίας ή μελιττοφορίας, φέρνοντάς τους έτσι σε οικονομικό αδιέξοδο, με τα κόστη να πολλαπλασιάζονται.

Επίσης, κατασταλτικός παράγοντας ήταν και είναι η έξαρση ασθενειών και μελισσοφάγων που αποδεκατίζουν τα μελισσοσμήνη, έχοντας τεράστιες απώλειες και εισοδήματος αλλά και ζωικού κεφαλαίου, κάτι που θα συνεχίσει ως τη νέα σεζόν.

«Χάνουμε τα μελίσσια από λιμοκτονία, καθώς η φυσική τους τροφή το νέκταρ και η γύρη, δεν υπήρχαν φέτος στη φύση και δεν μπορέσαμε να τα καλύψουμε με τα υποκατάσταση που δίνουμε», προειδοποιεί ο κ. Λεονταράκης, τονίζοντας στον ΟΤ ότι δεν υπάρχει άλλος χρόνος για καθυστερήσεις, καθώς οι μελισσοκόμοι έχουν φτάσει στα όρια τους.

«Απέχουμε ακόμη πολύ από την επίτευξη του στόχου που προτείναμε για 0% νοθεία έως το 2030», λένε οι ευρωπαϊκές οργανώσεις

Διαχείριση και όχι επίλυση του προβλήματος

«Μέχρι τώρα όλη η Ευρώπη απλά διαχειρίζεται την κατάσταση, ενώ υπάρχει νομοθετικό κενό με τους ελέγχους. Στη χώρα μας η έλλειψη πρόνοιας από τα αρμόδια υπουργεία και των εκάστοτε κυβερνήσεων απέναντι στον κλάδο μας, έχει φέρει τη μελισσοκομία σε αδιέξοδο. Το φωνάξαμε και συνεχίζουμε να φωνάζουμε: Πάρτε μέτρα. Μέχρι σήμερα όμως, δεν έχει ληφθεί κανένα», σημειώνει ο κ. Λεονταράκης, υπενθυμίζοντας ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη μελισσοκομική δύναμη στην Ευρώπη, με έναν τεράστιο αριθμό επαγγελματιών και μελισσοσμηνών και μια πολύ καλή παραγωγή όταν το επιτρέψει η φύση και οι καιρικές συνθήκες.

Τόσο η ΟΜΣΕ στη χώρα μας όσο και οι ευρωπαϊκές μελισσοκομικές οργανώσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, ζητώντας να αλλάξει η κατάσταση με την κατάλληλη νομοθεσία, που θα προβλέπει αυστηρούς ελέγχους και μέτρα κατά του νοθευμένου μελιού. Ταυτόχρονα, ζητούν να θεσπιστούν άμεσα εναρμονισμένες μεθόδους ανίχνευσης της νοθείας, με ένα ισχυρό σύστημα ιχνηλασιμότητας για την καλύτερη παρακολούθηση της αλυσίδας εφοδιασμού μελιού και τον εντοπισμό περιπτώσεων απάτης.

Σε κάθε περίπτωση, όπως τονίζουν οι Copa-Cogeca, «απέχουμε ακόμη πολύ από την επίτευξη του στόχου που προτείναμε για 0% νοθεία έως το 2030.