Μολδαβία: Αγωνία για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος για ένταξη στην ΕΕ

Δύσκολη νύχτα πέρασαν οι πολίτες της Μολδαβίας και οι πολιτικοί εκπρόσωποί τους, καθώς συνέβησαν πρωτοφανή γεγονότα κατά την καταμέτρηση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος με το ερώτημα της ένταξης ή όχι της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ήταν μια νύχτα «γκαστρωμένη», όπως θα λέγαμε στην ελληνική εκλογική αργκό, καθώς μόλις άνοιξαν οι κάλπες τα πρώτα αποτελέσματα έδειξαν ότι το «όχι» θα υπερισχύσει με μεγάλη διαφορά. Καθώς κυλούσε η νύχτα όμως τα «ναι» άρχισαν να συσσωρεύονται. Και γύρω στη 1 μετά τα μεσάνυχτα η πρόεδρος της χώρας Μάια Σαντού κατήγγειλε μιαν «άνευ προηγουμένου επίθεση από τη Ρωσία».

Όπως φαίνεται την (πιθανολογούμενη ακόμα) ανατροπή την έκανε η καταμέτρηση των ψηφοδελτίων από τη διασπορά. Τη Δευτέρα το πρωί με καταμετρημένο το 98,5% των ψηφοδελτίων είχε γίνει πλέον φανερό ότι το αποτέλεσμα θα κριθεί με οριακή πλειοψηφία.

Μολδαβία: Η δυτική και πράσινη στροφή της οινοποιίας

Το θρίλερ της καταμέτρησης

Όλα σε ό,τι αφορά την καταμέτρηση του δημοψηφίσματος της Κυριακής ξεκίνησαν αναπάντεχα, καθώς σε πείσμα όλων των δημοσκοπήσεων που είχαν διενεργηθεί τους τελευταίους μήνες και έδειχναν μια σαφή τοποθέτηση των Μολδαβών ψηφοφόρων υπέρ της ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όταν άνοιξαν οι κάλπες το «όχι» επικρατούσε με αδιαμφισβήτητο ποσοστό, μεγαλύτερο του 54%.

Καθώς στα αποτελέσματα της κάλπης συνυπολογίζονταν οι επιστολικές ψήφοι των Μολδαβών της διασποράς, η εικόνα άρχισε να αλλάζει άρδην. Η πρόεδρος Σαντού ανέβαλε δύο φορές την ανακοίνωση του επίσημου αποτελέσματος. Και στη 1 τα ξημερώματα (ώρα Μολδαβίας αλλά και Ελλάδας) έκανε μια δήλωση με μεγάλη πολιτική σημασία:

«Η Μολδαβία αντιμετωπίζει σήμερα, και όπως αποκαλύπτεται εδώ και αρκετούς μήνες, μια άνευ προηγουμένου επίθεση με στόχο τη Δημοκρατία. Εγκληματικές ομάδες επιτέθηκαν κατά της χώρα μας με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, με ψέματα και με προπαγάνδα, με στόχο την εξαγορά περίπου 300.000 ψήφων. Περιμένουμε τα τελικά αποτελέσματα», είπε η Μάγια Σαντού προτού κατέβει με σκυμμένο το κεφάλι από το βήμα της ενημέρωσης των Μολδαβών και ξένων εκπροσώπων του Τύπου.

Εξαγορά ψήφων

«Πολλοί παρατηρητές και ειδικοί από το εξωτερικό συμφωνούν ότι από την προκήρυξη του δημοψηφίσματος για την ένταξη της Μολδαβίας στην ΕΕ, στα τέλη του 2023, η Ρωσία διεξάγει έναν υβριδικό πόλεμο δίχως προηγούμενο κατά της πρώην Σοβιετικής Δημοκρατίας», γράφει από το Κισινάου ο Μπαζίλ Ντέκονενκ της «Les Echos». Ο ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας υπενθυμίζει ότι τον περασμένο Ιούνιο οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Βρετανία είχαν προειδοποιήσει για την «ενορχήστρωση μιας συνωμοσίας» από την πλευρά της Ρωσίας, με στόχο να επηρεάσει το δημοψήφισμα.

Αλλά και η πρόεδρος Μάγια Σαντού είχε ανακοινώσει καθώς πλησίαζε η 20ή Οκτωβρίου που θα στήνονταν οι κάλπες ότι η Μόσχα είχε δαπανήσει περί τα 100 εκατ. δολάρια «για να αλλάξει τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας». Η ίδια η αστυνομία της Μολδαβίας είχε ανακοινώσει ότι αυτές οι απόπειρες εκδηλώθηκαν κυρίως μέσω μιας εκστρατείας μεγάλης κλίμακας για την εξαγορά ψήφων.

«Δεκάδες χιλιάδες ψηφοφόροι στρατολογήθηκαν μέσω του κοινωνικού δικτύου Telegram για να ψηφίσουν ‘όχι’ ή για να απόσχουν από την ψηφοφορία. Μόνο τον Σεπτέμβριο υπολογίζεται ότι η Μόσχα δαπάνησε περίπου 15 εκατ. δολάρια», γράφει η «Les Echos».

Ο αρχιτέκτονας της απάτης

Ως αρχιτέκτονας του εκτεταμένου δικτύου εξαγοράς ψήφων φέρεται ο Ιλάν Σορ, ένας Μολδαβός που έχει και ισραηλινή υπηκοότητα, ο οποίος διέφυγε από τη χώρα του λόγω της συμμετοχής του σε υπόθεση υπεξαίρεσης ενός δισ. δολαρίων. Όπως δήλωσε στη γαλλική εφημερίδα ο Νικολάε Πανφίλ, επικεφαλής της αποστολής παρατηρητών για το δημοψήφισμα που είχε στείλει στη Μολδαβία η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Promo-Lex, ο Σορ μετά την αποκάλυψη της απάτης κατέφυγε στη Μόσχα και αργότερα καταδικάστηκε ερήμην από δικαστήριο της Μολδαβίας σε 15ετή κάθειρξη.

«Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς αυτή τη στιγμή όλες τις συνέπειες που θα είχε μια πιθανή υπερίσχυση του ‘όχι’, που θα σηματοδοτήσει τη απόρριψη της ένταξης της Μολδαβίας στην ΕΕ. Οι Μολδαβοί ψηφοφόροι θα αρνούνταν την συνταγματική κατοχύρωση ως ‘μη αναστρέψιμης’ της πορείας της χώρας τους προς την ΕΕ, αλλά η Μολδαβία θα διατηρούσε το καθεστώς της υποψήφιας για ένταξη χώρας», σημειώνει ο ανταποκριτής της «Les Echos», διευκρινίζοντας ότι από τον περασμένο Ιούνιο η κυβέρνηση του Κισινάου έχει ξεκινήσει επίσημες ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

Το νορβηγικό παράδειγμα

Σε κάθε περίπτωση, ένα «όχι», ανεξάρτητα αν αυτό θα επικρατούσε χάρη στα «ρωσικά δολάρια», θα αποτελούσε μια σοβαρή τροχοπέδη στην πολιτική προσέγγισης της ΕΕ που ακολουθεί η Μολδαβία μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το Φεβρουάριο του 2022. Είναι προφανές ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις θα πάγωναν, καθώς καμία κυβέρνηση στο Κισινάου δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι νομιμοποιείται για να τις συνεχίσει.

«Η Νορβηγία εγκατέλειψε την ιδέα για ένταξή της στην ΕΟΚ και τη μετέπειτα Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το αρνητικό αποτέλεσμα δύο δημοψηφισμάτων που διενεργήθηκαν με το ερώτημα αυτό, το 1972 και το 1994», θυμίζει η «Les Echos».

Οικονομία-πολιτική

Με ένα συρρικνούμενο (λόγω δημογραφικού αλλά και μετανάστευσης σε χώρες της Δύσης) πληθυσμό 3,3 εκατ. κατοίκων και με κατά κεφαλήν ΑΕΠ 7.500 δολάρια η Μολδαβία είναι μια πρώην Σοβιετική Δημοκρατία με αναπτυσσόμενη οικονομία που έχει ήδη αναπτύξει μεγάλες εμπορικές και οικονομικές σχέσεις με την Ευρώπη.

Με τον πρωτογενή τομέα να συμμετέχει κατά 40% στη διαμόρφωση του μολδαβικού ΑΕΠ, πρώτη εμπορική εταίρος της χώρας είναι η γειτονική Ρουμανία (23,6% των εξαγωγών και 17,7% του συνόλου των εισαγωγών) και ακολουθεί η Ρωσία με ποσοστά 8,8% και 13,4% αντιστοίχως. Μεγάλοι εμπορικοί της εταίροι είναι επίσης η Τουρκία, η Γερμανία, η Ιταλία και βέβαια ήταν η επίσης γειτονική της Ουκρανία, πριν από τον πόλεμο βεβαίως.

Το 2021 (τελευταία χρονιά προτού ξεσπάσει ο πόλεμος) η αξία του συνολικού εμπορίου της Μολδαβίας με τη Ρωσία ήταν 1,33 δισ. δολάρια και με την Ευρωπαϊκή Ένωση 5,06 δισ. δολάρια. Το 2022 ήδη το εμπόριο με την ΕΕ είχε εκτιναχθεί στα 6,9 δισ. δολάρια. Μεγάλη είναι η ενενεργειακή εξάρτηση της χώρας από την Ουκρανία, που έφθανε στο 70% προπολεμικά), με μόνο το 30% των αναγκών να καλύπτονται από την εγχώρια παραγωγή ενέργειας.

Από πολιτικής απόψεως η Μολδαβία θεωρείται ευρέως ως μια «ασταθής Δημοκρατία» («ελαττωματική» την χαρακτηρίζει ο βρετανικός Economist) με συστημική διαφθορά, μη εδραιωμένους και σταθερούς δημοκρατικούς θεσμούς.

Στο Κοινοβούλιό της κυριαρχεί με 63 έδρες το φιλελεύθερο και φιλο-ευρωπαϊκό Κόμμα της Δράσης και της Αλληλεγγύης (από το οποίο προέρχεται η πρόεδρος Μάγια Σαντού). Ισχυρό όμως είναι και το φιλορωσικό (και αντιΝΑΤΟϊκό) Μπλοκ των Κομμουνιστών και Σοσιαλιστών με 32 από τις 101 συνολικά έδρες.