Ουραγοί στις κατασκευές (;)

Ενα απίστευτο παράδοξο συμβαίνει στην ελληνική οικονομία αυτή την περίοδο. Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο δημόσιων και ιδιωτικών έργων των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων της χώρας βρίσκεται σε ιστορικά υψηλό επίπεδο. Την ίδια στιγμή το ποσοστό των επενδύσεων σε κατασκευές ως ποσοστό του ΑΕΠ βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι αυτό οφείλεται κυρίως στην υστέρηση των επενδύσεων σε κατοικίες, την ώρα που μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης πιστεύει ότι η οικοδομή έχει πάρει τα πάνω της στην Ελλάδα.

Συνολικά οι επενδύσεις σε κατασκευές αντιπροσώπευαν μόλις το 4,8% του ΑΕΠ το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΟΒΕ, έναντι 14,7% που ήταν το 2007. Σχεδόν στο ένα τρίτο εκείνης της περιόδου έχουν υποχωρήσει οι επενδύσεις. Μεγάλη είναι και η απόκλιση σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ-27, καθώς υπερβαίνει τις 6 ποσοστιαίες μονάδες (11,5%). Πιο πάνω από εμάς βρίσκονται οι επενδύσεις στις κατασκευές στη Βουλγαρία (5,9%), στην Πολωνία (7,6%), ενώ στην κορυφή βρίσκονται η Ουγγαρία (16,7%), η Εσθονία (15,4%) και η Κύπρος (15%).

Σε επίπεδο απασχόλησης επίσης εμφανίζεται η ίδια στασιμότητα, την ώρα που όλοι οι παράγοντες του κλάδου των κατασκευών σημειώνουν σε όλους τους τόνους ότι για να ολοκληρωθούν οι κατασκευές που έχουν προγραμματιστεί απαιτούνται παραπάνω έως και 200.000 εργαζόμενοι. Για την ώρα τα στοιχεία του 2022 δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι που δουλεύουν στις κατασκευές (197.000) είναι περίπου όσοι και στην καρδιά της κρίσης (2015 195.000), ενώ το 2008 έφταναν τους 386.000 εργαζομένους. Η αξία των κατασκευών που βρίσκονταν σε εξέλιξη ακόμα και το 2023, δείχνει πόσο αργά ξεκίνησε η άνοδος της οικοδομής, μετά την κρίση κυρίως λόγω της πανδημίας και βέβαια της ανόδου του κόστους των βασικών υλικών κατασκευής. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ η αξία των υπό κατασκευή κατοικιών και λοιπών έργων έφταναν τα 12,7 δισ. ευρώ το 2023 από 8,1 δισ. το 2019, 14,2 δισ. το 2012, αλλά και πολύ μακριά από το ποσό-ρεκόρ αυτού του αιώνα, ύψους 43 δισ. ευρώ του 2006.

Η κατάσταση όπως περιγράφεται, δείχνει πόσο διψάει η οικονομία σε αυτή τη φάση για νέες επενδύσεις στις κατασκευές και πόσο μπορεί να αλλάξει η κατάσταση από την ταχεία ωρίμαση έργων ύψους περίπου 24 δισ. ευρώ (12,8 δισ. επιχορηγήσεις και 11,1 δισ. δάνεια) που θα κινητοποιηθούν ως το 2026. Η στόχευση είναι με τη βοήθεια αυτών των έργων και την άνοδο κατά 56% της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας σε σύγκριση με το 2022 να μπορεί να σταθεροποιήσει τον κλάδο σε διπλάσια επίπεδα ως ποσοστό του ΑΕΠ, κοντά στο 8%, για κάθε χρόνο την επόμενη τριετία.

Υπάρχουν κίνδυνοι να μην τρέξουν πιο γρήγορα οι κατασκευές; Πολλοί. Πρώτα από όλα δεν είναι σαφές πώς θα επηρεάσει την ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα η μεγάλη εκκρεμότητα της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό. Αν βγει αντισυνταγματικός θα υπάρξουν επιπτώσεις. Το πόσο μεγάλες θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα νομοθετήσει η κυβέρνηση. Για τα δημόσια έργα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι επίσης η κρατική γραφειοκρατία ώστε να τρέξουν τα άφθονα έργα που έχουν ενταχθεί στις δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Χωρίς μεγάλη συμμετοχή των κατασκευών στην ανάπτυξη της οικονομίας, η ιστορία της ελληνικής οικονομίας έχει δείξει ότι δεν προχωράμε ως χώρα. Αρα δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να τρέξουμε.