Πούτιν: Τι προτείνει στην ομάδα των BRICS για την παράκαμψη του δολαρίου

Ένα νέο διεθνές πλαίσιο πληρωμών παρουσίασε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν στη 16η σύνοδο κορυφής που πραγματοποιείται στην πόλη Καζάν της Ρωσίας, σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times.

Το κύριο θέμα της ημερήσιας διάταξης της συνόδου κορυφής, στην οποία συμμετείχαν οι ηγέτες της Κίνας, της Ινδίας, του Ιράν και άλλων χωρών, ήταν η ρωσική πρόταση για την παράκαμψη του δολαρίου ΗΠΑ με τη δημιουργία ενός νέου συστήματος ανταλλαγής μηνυμάτων πληρωμών, γνωστού ως «Brics Bridge».

BRICS: H νέα τάξη πραγμάτων κατά τον Πούτιν

Το σύστημα προβλέπει τη χρήση blockchain, tokens και ψηφιακά νομίσματα και έχει παρουσιαστεί στη Ρωσία ως εναλλακτική λύση στο Swift, το σύστημα που διαχειρίζεται τραπεζικές πληρωμές τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε όλο τον κόσμο.

Η Ρωσία χρησιμοποιεί μη δυτικά νομίσματα για περίπου το 80% του διασυνοριακού εμπορίου της

Μια πρόταση για ένα νόμισμα των BRICS παρουσιάστηκε στην περσινή σύνοδο κορυφής στη Νότια Αφρική και πρωτότυπα χαρτονομίσματα παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στη ρωσική τηλεόραση την Τετάρτη, αν και δεν ήταν σαφές πώς θα χρησιμοποιηθούν.

JUST IN: Leaders from 36 countries pose together for a picture during BRICS summit:

🇮🇳 India
🇨🇳 China
🇷🇺 Russia
🇧🇷 Brazil
🇪🇬 Egypt
🇪🇹 Ethiopia
🇮🇷 Iran
🇸🇦 Saudi Arabia
🇿🇦 South Africa
🇦🇪 UAE
🇦🇲 Armenia
🇦🇿 Azerbaijan
🇧🇭 Bahrain
🇧🇩 Bangladesh
🇧🇾 Belarus
🇧🇴 Bolivia
🇨🇬 Congo
🇨🇺… pic.twitter.com/na2IdwMgo1

— BRICS News (@BRICSinfo) October 24, 2024

Η τοποθέτηση Πούτιν

«Δεν απορρίπτουμε ούτε πολεμάμε το δολάριο. Αλλά αν δεν μας δοθεί η ευκαιρία να το χρησιμοποιήσουμε, τι μπορούμε να κάνουμε; Τότε είμαστε αναγκασμένοι να αναζητήσουμε εναλλακτικές λύσεις» είπε ο Πούτιν.

Ο ισχυρός άντρας του Κρεμλίνου κατηγόρησε τις δυτικές δυνάμεις ότι «χρησιμοποιούν το δολάριο ως όπλο», υποστηρίζοντας ότι οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία «υπονομεύουν την εμπιστοσύνη σε αυτό το νόμισμα και μειώνουν τις δυνάμεις του».

Οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022 δημιούργησαν προβλήματα στο εξωτερικό εμπόριο και τις διεθνείς οικονομικές συναλλαγές της. Άλλοι συμμετέχοντες στη σύνοδο κορυφής, κυρίως η Κίνα και το Ιράν, επίσης προβληαμτίζονται με τη δυτική οικονομική κυριαρχία και έχουν συχνά συζητήσει εναλλακτικές λύσεις.

Met President Xi Jinping on the sidelines of the Kazan BRICS Summit.

India-China relations are important for the people of our countries, and for regional and global peace and stability.

Mutual trust, mutual respect and mutual sensitivity will guide bilateral relations. pic.twitter.com/tXfudhAU4b

— Narendra Modi (@narendramodi) October 23, 2024

Το μερίδιο των BRICS στο παγκόσμιο ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί στο 37% μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας, ενώ το μερίδιο που αναλογεί στην ομάδα των επτά μεγάλων δυτικών οικονομιών θα μειωθεί σε περίπου 28% από 30% φέτος, σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

«Οι μη δυτικές αναδυόμενες χώρες, όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία ή άλλες χώρες, ακόμη και η Σαουδική Αραβία, έχουν το ίδιο είδος ανησυχίας για το ενδεχόμενο μια μέρα να εκτοπιστούν από τις Ηνωμένες Πολιτείες από το σύστημα Swift» εξηγεί στους FT ο Chen Qi, καθηγητής και ειδικός σε θέματα παγκόσμιας διακυβέρνησης στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Tsinghua στο Πεκίνο.

«Έτσι, αν αυτό το υποκατάστατο σύστημα πληρωμών βγει στο μέλλον, αυτό θα ήταν ευπρόσδεκτο από αυτές τις χώρες», είπε, προσθέτοντας ότι θα ήταν δύσκολο να συμφωνηθούν οι λεπτομέρειες.

Η ρήτρα του Κρεμλίνου

«Το Κρεμλίνο προσπαθεί να δημιουργήσει μια καλύτερη παγκόσμια χρηματοπιστωτική υποδομή, όπως η παλιά, αλλά με μια πολύ σημαντική ρήτρα: το Κρεμλίνο δεν μπορεί να αποκλειστεί από αυτήν» σημειώνει η Αλεξάνδρα Προκοπένκο, συνεργάτης στο Carnegie Russia Eurasia Center στο Βερολίνο.

Η Ρωσία, κάτοχος της εκ περιτροπής προεδρίας των BRICS, οικονομικά απομονωμένη και υπό βαριές κυρώσεις από τη Δύση σχεδίασε τη σύνοδο για να αποδείξει ότι εξακολουθεί να χαίρει σεβασμού στην παγκόσμια σκηνή και ότι έχει ισχυρούς συμμάχους πρόθυμους που κάνουν τα στραβά μάτια στον συνεχιζόμενο πόλεμό της στην Ουκρανία.

Ο Πούτιν περιέγραψε την ενισχυμένη ομάδα BRICS ως «ισχυρή ένδειξη του αυξανόμενου κύρους της ένωσης και του ρόλου της στις διεθνείς υποθέσεις» και δήλωσε την Παρασκευή ότι σκοπεύει το λεγόμενο σχήμα «BRICS +» να αμφισβητήσει τη Δύση τόσο σε γεωπολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.

«Η διαδικασία διαμόρφωσης ενός πολυπολικού κόσμου βρίσκεται σε εξέλιξη» τόνισε την Τετάρτη στους καλεσμένους του, μεταξύ των οποίων ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι και ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ, καθώς κάθονταν γύρω από ένα υπερβολικά μεγάλο, στρογγυλό τραπέζι συνεδριάσεων.

Οι αμερικανικές απειλές

Ωστόσο υπήρξαν λίγα πρακτικά βήματα προς την κατεύθυνση του προτεινόμενου συστήματος πληρωμών.

Το κύριο πρόβλημα με την πρόταση είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν καταστήσει σαφές στις τρίτες χώρες ότι η συνεργασία με την πολεμική μηχανή της Ρωσίας θα τους κοστίσει την πρόσβαση στο δολάριο, εμποδίζοντας τις προσπάθειες του Κρεμλίνου να δημιουργήσει ένα δίκτυο πληρωμών που θα είναι ανθεκτικό στις κυρώσεις.

Το αποτέλεσμα είναι ιδιαίτερα έντονο από τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν οι ΗΠΑ εξέδωσαν εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο απείλησαν με δευτερογενείς κυρώσεις κατά οντοτήτων που εμπλέκονται στη χρηματοδότηση και τον εφοδιασμό της ρωσικής πολεμικής προσπάθειας.

Στο πλαίσιο αυτό η Τουρκία και η Κίνα περιόρισαν δραστικά τις συναλλαγές τους με Ρώσους αντισυμβαλλόμενους πολύ πέρα από το πεδίο εφαρμογής του εκτελεστικού διατάγματος.

Οι αντιπροσωπείες στη σύνοδο κορυφής φέτος ήταν πολυπληθείς, αλλά αποσκοπούσαν κυρίως στη διμερή επιχειρηματική δραστηριότητα μεταξύ τους

Οι αμερικανικές κυρώσεις έχουν επίσης αποκόψει τις ρωσικές τραπεζικές κάρτες από τα συστήματα πληρωμών στην πλειοψηφία των χωρών. Γι αυτό οι σύνεδροι που επισκέφθηκαν την πόλη Καζάν έλαβαν μήνυμα να έχουν μαζί τους μετρητά, κατά προτίμηση δολάρια ή ευρώ καθώς οι πιστωτικές τους κάρτες δεν λειτουργούν στη χώρα.

Νωρίτερα αυτό το μήνα οι υπουργοί Οικονομικών της Κίνας, της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής παρέλειψαν τη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών των χωρών της BRICS, ένδειξη ότι δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις προτάσεις. Ο Προκοπένκο δήλωσε ότι οι αντιπροσωπείες στη σύνοδο κορυφής φέτος ήταν πολυπληθείς, αλλά αποσκοπούσαν κυρίως στη διμερή επιχειρηματική δραστηριότητα μεταξύ τους και δεν επικεντρώνονταν στην κοινή ατζέντα των BRICS.

«Κουνάνε το κεφάλι, ακούνε ευγενικά τη Ρωσία. Αλλά δεν υπάρχει ακόμη κανένα σημάδι ότι αυτή η πρωτοβουλία γίνεται viral και θα εφαρμοστεί στην πραγματική ζωή», είπε.

Η Δύση ακούει μόνο αυτό που θέλει να ακούσει από τη Μόσχα

Φέτος, ενώ ο ενθουσιασμός για την ανατροπή του δολαρίου παραμένει υψηλός μεταξύ των χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, οι αναλυτές λένε ότι οι πρακτικές προτάσεις είναι ανεφάρμοστες.

Παρ’ όλα αυτά, η ρωσική πρόταση λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από αξιωματούχους των κεντρικών τραπεζών που συμμετείχαν στις συνεδριάσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Ουάσιγκτον αυτή την εβδομάδα, οι οποίοι δήλωσαν ότι υπάρχει μακροπρόθεσμος κίνδυνος το παγκόσμιο σύστημα πληρωμών να κατακερματιστεί λόγω γεωπολιτικών εντάσεων.

«Βλέπετε ήδη τη Ρωσία και την Κίνα να αναζητούν τρόπους για να κάνουν περισσότερες πληρωμές μεταξύ τους που να αποφεύγουν εντελώς το δολάριο», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος δυτικής κεντρικής τράπεζας. «Επομένως, πρέπει να επιταχύνουμε το έργο που κάνουμε για τη βελτίωση των διασυνοριακών πληρωμών».

Η Ρωσία χρησιμοποιεί μη δυτικά νομίσματα για περίπου το 80% του διασυνοριακού εμπορίου της, από 20% που ήταν πριν από την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία στις αρχές του 2022  εξηγεί η Agathe Demarais, ανώτερη συνεργάτης πολιτικής στο think-tank του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.

«Μακροπρόθεσμα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μηχανισμοί όπως η Brics Bridge θα μπορούσαν να είναι χρήσιμοι για την Κίνα, τη Ρωσία ή άλλες χώρες για να αποκρύψουν ευαίσθητες συναλλαγές από τις δυτικές αρχές – για παράδειγμα, σχετικά με κινεζικές αποστολές αγαθών διπλής χρήσης στη Ρωσία» συνέχισε

Αλλά πρόσθεσε: «Σε αυτό το στάδιο είναι δύσκολο να φανταστούμε μια ευρεία ανάπτυξη και υιοθέτηση των χρηματοοικονομικών εργαλείων Brics σε παγκόσμιο επίπεδο».