Από την Ελαΐς στην Unilever: Ένας αιώνας με απανωτά reset

Από το Ιανουάριο του 1920, όταν ιδρύθηκε η «Αριστοτέλης Μακρής και Σία Ελληνική Βιομηχανική Εταιρεία Ελαιουργικών Επιχειρήσεων», με διακριτικό τίτλο «Ελαΐς», μέχρι και σήμερα, που το σήμα «Ελαΐς» αποτελεί απλά ένα «συνοδευτικό» στην επωνυμία της ελληνικής θυγατρικής του πολυεθνικού κολοσσού Unilever, έχουν συμβεί πράγματα και θαύματα.

Unilever: Σε απολύσεις 75 εργαζομένων προχωρά η πολυεθνική στην Ελλάδα – Εθελουσία με αυξημένες αποζημιώσεις

Τελευταίο «επεισόδιο» στην πολυκύμαντη αυτή διαδρομή είναι η περικοπή 75 θέσεων εργασίας του ελληνικού βραχίονα – από τους συνολικά 467 εργαζομένους που είχαν οι εταιρείες του πολυεθνικού ομίλου στο τέλος του 2022 στη χώρα μας- λόγω του πλάνου αναδιοργάνωσης της Unilever σε παγκόσμιο επίπεδο και μετά την απόφαση να πουλήσει το τμήμα παγωτού.

Συγκεκριμένα η «θυσία» των εργαζομένων στην Ελλάδα περιλαμβάνεται στο πλάνο της εταιρείας για περικοπή 7.500 θέσεων εργασίας παγκοσμίως, που επηρεάζει έως και 3.200 θέσεις εργασίας στην Ευρώπη, όπως αποκάλυψαν στα μέσα Ιουλίου οι Financial Times.

Όπως αναφέρει η Unilever Hellas με την εφαρμογή του νέου μοντέλου περικόπτονται θέσεις υπαλλήλων γραφείων, καθώς εξαιρούνται οι εργαζόμενοι που υπάγονται στο εργοστάσιο του Ρέντη και στα κέντρα διανομής Ρέντη και Σχηματαρίου.

Η ηγετική θέση της Unilever στα ελληνικά ράφια

Χωρίς το ελαιόλαδο και τη μαργαρίνη από την Ελαΐς, που πουλήθηκαν στην Upfield της KKR το 2017 και χωρίς τα σήματα Pummaro και Pelargos, που πουλήθηκαν στη Μινέρβα το 2022 μαζί με το εργοστάσιο επεξεργασίας ντομάτας στη Γαστούνη, στην Ελλάδα η Unilever δραστηριοποιείται σε 26 κατηγορίες προϊόντων με περίπου 1.400 κωδικούς, από τρόφιμα και (ακόμη) παγωτά μέχρι προϊόντα οικιακής και προσωπικής φροντίδας και υγιεινής (Αim, Dove, Ultrex, Knorr, Hellmann’s, Ben & Jerry’s, Skip, Klinex).

Μάλιστα κατέχει ηγετική θέση στην πλειονότητα των κατηγοριών στις οποίες δραστηριοποιείται.

Τα μεγάλα πρόστιμα

Εκτός από τα ράφια της λιανικής πρωτιά κατέχει η εταιρεία και στα πρόστιμα. Τον Νοέμβριο του 2023 επεβλήθη στην Ελαΐς Unilever Hellas πρόστιμο 1.000.000 ευρώ για αθέμιτη κερδοφορία, το οποίο η εταιρεία πλήρωσε προσφεύγοντας στα διοικητικά δικαστήρια.

Με βάση τις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας για το 2022 που δημοσιεύτηκαν πριν ένα μήνα ούτε και η δικαστική διαμάχη της εταιρείας με την Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει λήξει. Τον Μάρτιο του 2009, η Επιτροπή Ανταγωνισμού επέβαλε στη Unilever πρόστιμο 6,946 εκατ. ευρώ, με την κατηγορία ότι είχε απαγορεύσει σε οκτώ αλυσίδες σούπερ μάρκετ να κάνουν παράλληλες εισαγωγές. Η εταιρεία έχει ήδη ασκήσει αίτηση αναίρεσης ενώπιον του Συμβούλιο της Επικρατείας.

Η ΕΟΚ και η Ελαΐς

Το πρώτο βήμα για να φτάσει η Unilever στο σημερινό της γιγάντιο αποτύπωμα επί ελληνικού εδάφους έγινε το 1962 όταν επικυρώθηκε η σύνδεση της Ελλάδος με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, τη γνωστή μας ΕΟΚ.

Τότε διοίκηση της Ελαΐς, που είχε μόνο κερδοφόρες χρήσεις, έχοντας κάνει –μεταξύ άλλων- και το πετυχημένο λανσάρισμα του Βιτάμ, συγκαλεί έκτακτη γενική συνέλευση των μετόχων, προκειμένου ο πρόεδρος της εταιρείας, Βασίλειος Μελάς, να τους ενημερώσει για τις διαπραγματεύσεις που είχε ξεκινήσει με τα στελέχη της πολυεθνικής επιχείρησης Unilever.

Μετά τη διευθέτηση και των τελευταίων λεπτομερειών, υπογράφεται η σύμβαση συνεργασίας των δύο εταιριών στις 6 Μαρτίου 1962.

Η συμμετοχή της Unilever στο κεφάλαιο της Ελαΐς Α. Ε. είναι 27,7%, ενώ έχει συμφωνηθεί ότι το ποσοστό θα αυξάνεται προοδευτικά.

Το 1968 η εταιρεία απασχολεί 454 εργαζομένους και η δυναμικότητα των εγκαταστάσεών της είναι: 1.800 τόνοι για το τμήμα εξευγενισμού ελαίων, 1.800 τόνοι για το τμήμα υδρογόνωσης, 940 τόνοι για την παραγωγή και συσκευασία μαργαρινών, 950 τόνοι για την παραγωγή και συσκευασία τυποποιημένων μαγειρικών λιπών και 380 τόνοι για τυποποίηση ελαιολάδου.

Το 1970, συμπληρώνοντας 50 χρόνια λειτουργίας, η εταιρεία παρουσίασε τα υψηλότερα κέρδη στην ιστορία της, ενώ η συμμετοχή της Unilever αυξήθηκε σε 45%.

Από τις αρχές του 1975 η Unilever εκδηλώνει το ενδιαφέρον της για ενεργητικότερη και ουσιαστικότερη συμμετοχή της στη διοίκηση της Ελαΐς.

Έτσι το 1982 η Unilever απέκτησε την πλειοψηφία των μετοχών της εταιρείας Ελαΐς ΑΕ, ενώ από το 1984 άρχισε να δραστηριοποιείται και στον εισαγωγικό τομέα, φέρνοντας στην ελληνική αγορά προϊόντα του μητρικού ομίλου.
To 2006 και ύστερα από 65 χρόνια στο χρηματιστηριακό ταμπλό (εισήχθη το 1941) η βασική μέτοχος της Ελαΐδος αποφασίζει να βγάλει την εταιρεία από την τότε Σοφοκλέους. Αυτό γίνεται τον Δεκέμβριο του 2007.

Το «φύγε εσύ, έλα εσύ» στην ηγεσία

Την τελευταία δεκαετία καταγράφονται πυκνές εξελίξεις και όσον αφορά την ηγετική ομάδα που χειρίζεται την τύχη του ελληνικού βραχίονα του πολυεθνικού κολοσσού.

Σημείο καμπής αποτέλεσε η αποχώρηση του Σπύρου Δεσύλλα από τη θέση του προέδρου και CEO τον Οκτώβριο του 2013, έχοντας κρατήσει το «τιμόνι» της Ελαΐς Unilever Hellas επί 18 χρόνια.

Μάλιστα επί της θητείας του και συγκεκριμένα το 2004, η ελληνική θυγατρική αναδείχθηκε ως η καλύτερη εταιρεία της Unilever παγκοσμίως.

Η διάδοχος του Σπύρου Δεσύλλα ήταν η Hρώ Aθανασίου, που είχε προηγουμένως περάσει από υψηλές θέσεις στην ιεραρχία της μητρικής. Η νέα επικεφαλής αποχώρησε τον Ιούνιο του 2017, πριν την κανονική ολοκλήρωση της θητείας της στη διευθυντική θέση.

Ακολούθησε η έλευση του Γάλλου Jean Francois Etienne, που συνέπεσε με την αποεπένδυση, σε διεθνές επίπεδο, του μητρικού ομίλου από τον κλάδο των μαργαρινών και των προϊόντων επάλειψης, ενώ στη χώρα μας και από αυτόν του ελαιολάδου (πουλήθηκε στην Upfield ανήκουσα στο fund KKR).

Επίσης την ίδια εποχή κάτω από την «ομπρέλα» της Unilever Hellas, εκτός από την Κύπρο μπήκαν οι δραστηριότητες σε Αλβανία, Fyrom, Μαυροβούνιο και Κόσσοβο, αποτελώντας το νέο business unit Νοτιοανατολικής Ευρώπης, που διοικείται από την Αθήνα.

Ας σημειωθεί ότι μέχρι το 2018 η Ελλάδα ήταν υπεύθυνη μόνο για την αγορά της Κύπρου. Τότε, στο πλαίσιο και του γενικότερου μετασχηματισμού του ομίλου, ελήφθη η απόφαση να αναβαθμιστεί μέσω της δημιουργίας ενός cluster για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη με βάση την Αθήνα.

Παράλληλα, άλλαξε και η δομή όπου αναφερόταν η ελληνική θυγατρική και εντάχθηκε στην Ανατολική Ευρώπη.

Ούτε όμως και ο Γάλλος μάνατζερ μακροημέρευσε στο πόστο του. Το καλοκαίρι του 2020 υπέβαλε την παραίτησή του στο Δ.Σ., ενώ η θητεία του έληγε στις 31 Μαΐου του 2023.

Αντικαταστάτης του στην Ελαΐς-Unilever Hellas στον Σεπτέμβριο του 2020 ανέλαβε ο Νοτιοαφρικανός Andrew Kennedy με θητεία στον πολυεθνικό κολοσσό από το 1997.

Ο νέος CEO κάθισε στην «υψηλή» καρέκλα των εν Ελλάδι θυγατρικών περί τα τρία χρόνια και τη σκυτάλη στην ηγεσία πήρε τον Οκτώβριο του 2023 ο Δημήτρης Μαγγιώρος αναλαμβάνοντας το ρόλο του Head of South East Europe.

«Η μετάβαση αυτή, εντάσσεται στο πλαίσιο της παγκόσμιας στρατηγικής αναδιοργάνωσης «Compass Organization» της εταιρίας, που ξεκίνησε να υλοποιείται το 2022, με στόχο την βελτίωση των επιχειρησιακών διαδικασιών και αποτελεσμάτων της εταιρίας και την περαιτέρω ενίσχυση της συνολικής αποστολής της εταιρείας», είχε τονίσει επισήμως η εταιρεία.

Βεβαίως από τον Μάρτιο εφέτος έχει πάρει μπρος ένα άλλο παγκόσμιο πρόγραμμα, που εστιάζει σε μια πιο ενοποιημένη οργάνωση του πολυεθνικού ομίλου ως One Unilever.

Ο Δημήτρης Μαγγιώρος εντάχθηκε στο δυναμικό της Unilever το 2011 και είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας από το 2013. Έχει διατελέσει Marketing Director για τις κατηγορίες Τροφίμου, καθώς και Απορρυπαντικών & Καλλυντικών επί σειρά ετών, πριν αναλάβει το πιο πρόσφατο ρόλο του ως Head of Customer Development το 2017. Στο παρελθόν έχει εργαστεί για περίοδο άνω των 15 ετών σε διοικητικές θέσεις στο marketing και το customer development στις εταιρείες Colgate-Palmolive και Sara Lee.

Το οικονομικό αποτύπωμα του ομίλου Unilever στην Ελλάδα

Σε ό,τι αφορά το οικονομικό αποτύπωμα της πολυεθνικής στην ελληνική αγορά, ξεκινώντας από τη ναυαρχίδα του ομίλου την Ελαΐς Unilever Hellas, ο κύκλος εργασιών διαμορφώθηκε το 2022 στο ποσό των 342,9 εκατ. ευρώ, έναντι 352,7 εκατ. ευρώ το 2021.

Τα κέρδη προ τόκων φόρων και αποσβέσεων (EBITDA) καταγράφουν σημαντική μείωση στα 13,3 εκατ. ευρώ, έναντι 38,5 εκατ. ευρώ την προηγούμενη χρονιά, όπως και τα κέρδη προ τόκων και φόρων (στα 12,1 εκατ. ευρώ, έναντι 37,3 εκατ. ευρώ το 2021).

Τα κέρδη προ φόρων ανήλθαν στο ποσό των 11,7 εκατ. ευρώ, έναντι 36,5 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο χρόνο.

Σημειώνεται ότι στα προ φόρων αποτελέσματα της προηγούμενης χρήσης 2021 περιλαμβάνεται ποσό 21,8 εκατ. ευρώ ως συνολικά θετικό αποτέλεσμα των σημαντικών συναλλαγών που αφορούσαν στην πώληση τοπικά των σημάτων τοματικών προϊόντων Pummarο & Πελαργός καθώς και την πώληση από τον όμιλο Unilever της παγκόσμιας επιχειρηματικής δραστηριότητας των προϊόντων τσαγιού «Ekaterra», κατά το μέρος και στο βαθμό που αυτή αφορούσε στην Ελλάδα, σε συνάρτηση με την κατ’ αντιστοιχία μείωση της υπεραξίας της εταιρείας ως προς τα προϊόντα των ως άνω κλάδων.

Τέλος τα αποτελέσματα μετά από τους φόρους ανήλθαν στο ποσό των 10,3 εκατ. ευρώ, έναντι 20,8 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο χρόνο.

Πάντως η εταιρεία προς αξιοποίηση των διαθεσίμων της προχώρησε τον Φεβρουάριο του 2023 στην χορήγηση δανείου 30 εκατ. ευρώ προς την συνδεδεμένη εταιρεία Unilever Finance International AG, ενώ τον Φεβρουάριο του 2024 χορηγήθηκε επιπλέον ποσό δανείου 10 εκατ. ευρώ. Το δάνειο έχει διάρκεια ενός έτους ανανεούμενο.

Ας σημειωθεί ότι ο συνολικός τζίρος του ομίλου Unilever στην Ελλάδα για το 2022 έφθασε τα 358 εκατ. ευρώ.

Η αλλαγή στο μοντέλο λειτουργίας

Υπενθυμίζεται ότι ο όμιλος Unilever εκτός από τη Ελαΐς Unilever Hellas διαθέτει δυο ακόμη εταιρείες στην ελληνική αγορά: την Unilever Knorr και την Unilever Logistics.

Η Unilever Knorr (πρώην Lipoma) είναι η εταιρεία που έχει απορροφήσει τον κλάδο δραστηριοτήτων παραγωγής και εμπορίας απορρυπαντικών, καλλυντικών και τροφίμων της παλαιότερης Unilever Knorr ABEE που αφορά στο εργοστάσιο του Ρέντη, ενώ η Unilever Logistics είναι υπεύθυνη για την αποθήκευση, διαχείριση και διανομή των προϊόντων της πολυεθνικής στην ελληνική αγορά.

Πιο αναλυτικά, λόγω της αλλαγής στο μοντέλο λειτουργίας του ομίλου, η Unilever Knorr εμφανίζει για το 2022 μειωμένο κύκλο εργασιών μόλις 8,2 εκατ. ευρώ, με σχεδόν το σύνολο των εσόδων να προέρχεται απ’ την Unilever Europe BV, από 35,5 εκατ. ευρώ το 2021 (όταν τα 32,19 εκατ. ευρώ ήταν από πωλήσεις προς την Ελαΐς Unilever Hellas). Τα καθαρά κέρδη της εταιρείας ήταν περίπου 887 χιλ. ευρώ από 1,24 εκατ. ευρώ το 2021.

Ο τζίρος της Unilever Logistics, ανήλθε το 2022 σε 6,87 εκατ. ευρώ έναντι 7,58 εκατ. ευρώ το 2021 και καθαρά κέρδη διαμοεφώθηκαν μόλις σε 68 χιλ. ευρώ το 2022 έναντι 1,34 εκατ. ευρώ την προηγούμενη χρήση.