Φρούτα και Λαχανικά: Κερδίζουν το στοίχημα στις ξένες αγορές – Ποια κυριαρχούν

Με το δεξί συνεχίζονται οι εξαγωγές για τα ελληνικά φρούτα και λαχανικά, που με όπλο την ξεχωριστή τους ποιότητα κερδίζουν το στοίχημα στις ξένες αγορές. Πρωταγωνιστές παραμένουν οι φράουλες και τα ακτινίδια, δύο αγροτικά προϊόντα που έχουν εδραιώσει τη θέση τους στις εξαγωγές.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, που επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Φρούτων, Λαχανικών και Χυμών Incofuit Hellas, ανοδικά κινήθηκαν οι εξαγωγές των νωπών φρούτων και λαχανικών το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024, οι οποίες αν και κατέγραψαν αύξηση σε αξία κατά 7,7% είναι ελαφρώς μειωμένες σε ποσότητες κατά 1,%, συγκριτικά με το αντίστοιχο οκτάμηνο του 2023.

Φρούτα και λαχανικά: Με αυξημένους ρυθμούς οι εισαγωγές – Εκτινάχτηκαν κατά 10,55%

Ειδικότερα, οι εξαγωγές των νωπών φρούτων και λαχανικών το πρώτο τρίμηνο 2024 μειώθηκαν κατά 1% σε ποσότητες σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023 και ανήλθαν σε 1.255.366 τόνους. Η αξία τους όμως, ήταν αυξημένες κατά 7,7%, φθάνοντας στα 1,241 δισεκατομμύρια ευρώ, άνοδος, που σύμφωνα με τους εξαγωγείς, οφείλεται σε αύξηση της μέσης τιμής πώλησης κατά μονάδα βάρους κατά 8,8%.

Tο εμπόριο αγροτικών προϊόντων και τροφίμων ήταν πλεονασματικό τα τρία (2020, 2021, 2023) από τα τέσσερα τελευταία χρόνια, με τις εξαγωγές να φτάνουν το 2023 στο ιστορικό υψηλό των 10,85 δισ. ευρώ σημειώνοντας άνοδο 9,5%

Την ίδια στιγμή, το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου, οι εξαγωγές των λαχανικών αυξήθηκαν κατά 11,5% σε όγκο σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023, συνολικού ύψους 253.591 τόνων και η αξία κατά 4,8% φτάνοντας τα 218,8 εκατομμύρια ευρώ.

Αντίστοιχα, οι εξαγωγές φρούτων το ίδιο χρονικό διάστημα μειώθηκαν σε όγκο κατά 1,7%, και αυξήθηκαν σε αξία κατά 8,4%, φτάνοντας τους 1.001.775 τόνους και 1,021 δισεκατομμύρια ευρώ, αντίστοιχα, η οποία οφείλεται στην αύξηση της μεσοσταθμικής τιμής κατά 12,5%. Να σημειωθεί ότι στον τομέα των φρούτων πρωταγωνιστούν στις εξαγωγές τα ακτινίδια και οι φράουλες.

«Δυστυχώς με την διόγκωση του συνολικού εμπορικού ελλείμματος κατά το ανασκοπούμενο οκτάμηνο 2024, ναι μεν το ισοζύγιο των αγροτικών μας προϊόντων εξακολουθεί να παρουσιάζει πλεόνασμα κατά 32,2 εκατ. ευρώ, πλην όμως, λόγω των προοπτικών για τους εναπομείναντες μήνες του 2024, προβλέπεται να ανατραπεί και να γυρίσει σε ελλειμματικό», εξηγεί στον ΟΤ ο ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Incofruit Hellas Γιώργος Πολυχρονάκης.

Υπενθυμίζει δε, ότι το εμπόριο αγροτικών προϊόντων και τροφίμων ήταν πλεονασματικό τα τρία (2020, 2021, 2023) από τα τέσσερα τελευταία χρόνια, με τις εξαγωγές να φτάνουν το 2023 στο ιστορικό υψηλό των 10,85 δισ. ευρώ σημειώνοντας άνοδο 9,5%.

«Αποτέλεσμα όλης αυτής της προσπάθειας, είναι η φήμη τους να έχει εδραιωθεί στις καταναλωτικές αγορές με συνέπεια την διεύρυνση του μεριδίου μας σ’ αυτές αλλά και το άνοιγμα νέων αγορών»

Έλεγχοι ποιότητας για φρούτα και λαχανικά

Οι τακτικοί έλεγχοι ποιότητας είναι απαραίτητοι σε διάφορα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας για να διασφαλιστεί ότι φρούτα και λαχανικά διατηρούν την ποιότητα, τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά και τη φρεσκάδα τους.

«Τα φρούτα και λαχανικά μας στην λιανική πώληση στις αγορές που απευθυνόμαστε σήμερα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας για να παρέχουν επαρκή θρεπτικά οφέλη και να παραμένουν ελκυστικά για τους καταναλωτές. Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά πρέπει να συγκομίζονται εγκαίρως  και να επεξεργάζονται-τυποποιούνται-συσκευάζονται και αποθηκεύονται υπό τις κατάλληλες συνθήκες για να διατηρούν την ποιότητά τους», ξηγεί ο στον ΟΤ ο κ. Πολυχρονάκης.

Ο ποιοτικός έλεγχος είναι απαραίτητος καθώς τα νωπά οπωροκηπευτικά είναι ευπαθή και ευαίσθητα και μπορούν να επηρεαστούν από τους μετασυλλεκτικούς χειρισμούς, τις συνθήκες αποθήκευσης, τον καιρό, τα παράσιτα και τις ασθένειες, τις εσωτερικές αλλαγές και τη γενετική τους.

«Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά πληρούνται από τα νωπά φρούτα και λαχανικά μας, που εξάγονται, καθώς είναι πιστοποιημένα και ως προς τις ορθές γεωργικές πρακτικές που ακολουθούνται κατά την καλλιέργεια τους όσο και τις απαιτήσεις της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας περί εμπορικών προδιαγραφών και κανόνων υγιεινής και ασφάλειάς των. Αποτέλεσμα όλης αυτής της προσπάθειας, είναι η φήμη τους να έχει εδραιωθεί στις καταναλωτικές αγορές με συνέπεια την διεύρυνση του μεριδίου μας σ’ αυτές αλλά και το άνοιγμα νέων αγορών», σημειώνει ο κ. Πολυχρονάκης, τονίζοντας ότι φροντίδα όλων – πολιτείας, παραγωγών και εξαγωγέων – πρέπει να είναι η διαφύλαξη της φήμης τους.

Αυξημένο το κοστολόγιο

Το κόστος παραγωγής και διακίνησης των φρούτων και των λαχανικών (ηλεκτρικό ρεύμα, πετρέλαιο, λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά,  ξύλο, χαρτόνι ή πλαστικά για συσκευασίες), όπως επισημαίνει στον ΟΤ ο κ. Πολυχρονάκης, έχει μεν ελαφρώς βελτιωθεί, όμως παραμένει πολύ υψηλό, το οποία συμβάλλει στη μείωση της ανταγωνιστικότητα των προϊόντων.

Επιπλέον, όπως σημειώνει, συγχρόνως με τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει επιδεινώσει τις εξαγωγές ελληνικών φρούτων και λαχανικών, ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς, καθώς με το κλείσιμο της ερυθράς θάλασσας εκτόξευσε τις μεταφορές προς χώρες της Ν.Α. Ασίας αλλά γενικώς τις θαλάσσιες μεταφορές. «Τα γεγονότα αυτά μας στέρησαν όγκους εξαγωγών μας προς αυτές, αλλά συγχρόνως ανάγκασε ανταγωνίστριες ομοιοπαραγωγές τρίτες χώρες π.χ Αίγυπτο, Μαρόκο, Τουρκία να επαναπροσανατολίσουν τις εξαγωγές τους προς την Ευρώπη, «εκδιώκοντας λόγω φτήνιας» τα προϊόντα μας», εξηγεί ο ειδικός σύμβουλος.

Αύξηση κατά 7,3% σε όγκο και κατά 139% σε αξία παρουσιάζουν και οι εισαγωγές το οχτάμηνο 2024

Ανησυχητικές οι εισαγωγές σε φρούτα και λαχανικά

Ανησυχητικά παραμένουν τα στοιχεία με τις εισαγωγές νωπών φρούτων και λαχανικών, καθώς την ίδια περίοδο (οχτάμηνο 2024) παρουσίασαν αύξηση κατά 7,3% σε όγκο και κατά 13% σε αξία, ανατρέποντας τις τάσεις των δύο προηγουμένων ετών, συμβάλλοντας στον περιορισμό του πλεονάσματος του ισοζυγίου.

Ειδικότερα, μετά από στοχευμένους ελέγχους στις εισαγόμενες ντομάτες μεταξύ 1/9-17/10/2024, λόγω και του σάλου που προκλήθηκε από επιστροφές εξαχθέντων ντοματών προέλευσης Τουρκίας από το Ισραήλ, διαπιστώθηκε ότι σε 18 ελεγχθέντα δείγματα ντοματών προέλευσης Τουρκίας στα σύνορα και σε λαχαναγορές της χώρας μας εντοπίστηκαν 10 φορτία 200 τόνων ντομάτας, που καταστράφηκαν δηλαδή το 55% των ελεγχθέντων, λόγω ύπαρξης υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων.

«Τούτο δείχνει τον δρόμο για τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές της χώρας για αύξηση και εντατικοποίηση των ελέγχων στα διακινούμενα φρούτα λαχανικά εγχώριας παραγωγής αλλά και των εισαγομένων προς διασφάλιση τόσο των Ελλήνων καταναλωτών αλλά και των εξαγομένων οπωροκηπευτικών μας λόγω τυχόν ελληνοποιήσεων», εξηγεί στον ΟΤ ο κ. Πολυχρονάκης.

Παρόμοια ευρήματα βρέθηκαν σε ελέγχους που έγιναν για τη σήμανση και ιχνηλασιμότητα, καθώς υπάρχει έλλειψη πληροφόρησης των καταναλωτών για την χώρα προέλευσης των προϊόντων. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, το ποσοστό παραβατικότητας φθάνει στο 43,6% των ελεγχθέντων (43 στα 78 δείγματα). Να σημειωθεί ότι, παρόμοιες ελλείψεις σήμανσης και ιχνηλασιμότητας προς τον αποστολέα, το προϊόν και λοιπές ενδείξεις ταυτότητας των προϊόντων κατεγράφησαν και σε αγορές του εξωτερικού.

Πάντως, με βάση τα παραπάνω, οι εξαγωγείς εκτιμούν ότι αν δεν ληφθούν έγκαιρα μέτρα τόσο από την ΕΕ όσο και από την ελληνική πολιτεία, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να εγκαταλειφθούν καλλιέργειες και να υποκατασταθεί η τροφοδοσία της εφοδιαστικής αλυσίδας από εισαγόμενα προϊόντα τρίτων χωρών χαμηλού κόστους, που δεν τηρούν απαιτήσεις, που ζητούνται από τους ευρωπαίους παραγωγούς (φυτουγειονομικά, κοινωνικά, πρότυπα ποιότητας κ.α).

Αντιμετώπιση των διαταραχών στις αγορές

Με βάση αυτά τα δεδομένα και τις προοπτικές, ο Σύνδεσμος έχει ήδη προτείνει μέτρα για την αντιμετώπιση των διαταραχών στις αγορές μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται:

• Δημιουργία ενιαίου Ταμείου (κατά το πρότυπο του ενιαίου ταμείου ενέργειας) που θα παρέχει στήριξη στους ευρωπαίους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τις επιχειρήσεις απέναντι στις αυξήσεις κόστους (εισροών) λόγω του κόστους των λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και ζωοτροφών αλλά και τυποποίησης-συσκευασίας, υλικών συσκευασίας, μεταποίησης και μεταφορικών Κόστος που θα είναι μικρότερο των τιμών πώλησης που θα διαμορφωθούν από την υπερπροσφορά και την υποκατανάλωση και χρειάζεται ελάφρυνσή του για να μπορεί να προσαρμοσθεί στις διαμορφωθησόμενες τιμές λιανικής πώλησης
• Παράλληλη ενεργοποίηση των προβλεπόμενων πολιτικών της ΚΟΑ Οπωροκηπευτικών για αντιμετώπιση των κρίσεων στην αγορά για την αποσυμφόρηση της προσφοράς στην λιανική πώληση των νωπών οπωροκηπευτικών
• Επανεξέταση του καθεστώτος εισαγωγών με εντατικοποίηση των ελέγχων από τρίτες χώρες στην ΕΕ. Θα πρέπει να επιστρέψει η ΕΕ στις αρχικές της δομές και αξίες που πρόκριναν την κοινοτική προτίμηση στα προϊόντα των χωρών-μελών. Εάν αυτό επιτευχθεί, θέτοντας ίδιες προοπτικές και απαιτήσεις από πλευράς καλλιέργειας και κατανάλωσης σε κάθε χώρα-μέλος, η κοινότητα θα απορροφά με πιο ικανοποιητικούς ρυθμούς την ίδια της την παραγωγή και σε υψηλότερες τιμές.
• Η ελληνική πολιτεία να λύσει άμεσα το πρόβλημα με τους αλλοδαπούς εργάτες γης καθότι η πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση είναι αναποτελεσματική (δεν εισακούσθηκαν σχετικές προτάσεις μας) και ο κίνδυνος μη καλλιέργειας μεγάλων εκτάσεων γης σε όλη την χώρα είναι υπαρκτός και
• Η προσοχή των αρμόδιων ελεγκτικών υπηρεσιών, στην εντατικοποίηση των ελέγχων, στις περιφέρειες παραγωγής και στα σημεία εξόδου της χώρας για τον ποιοτικό και υγειονομικό έλεγχο των διακινουμένων-εξαγομένων προϊόντων μας, προς αποφυγή δυσφήμησης των προϊόντων μας και κυρίως από την μη τυποποίηση-συσκευασία σε πιστοποιημένους προς τούτο φορείς τυποποίησης που παρέχουν πλήρη ιχνηλασιμότητα

Ταυτόχρονα, όπως επισημαίνει ο κ. Πολυχρονάκης «επιβάλλεται η μελέτη των προοπτικών στις καταναλωτικές αγορές και των διαμορφουμένων τάσεων για την χάραξη προγραμμάτων αναδιάρθρωσης των καλλιεργούμενων οπωροκηπευτικών με έμφαση στα παραδοσιακά. Απαιτείται χάραξη ζωνών καλλιέργειας τους κατά είδος,  εμπλουτισμός τους με νέες ποικιλίες και επέκταση ημερολογιακά της συγκομιδής, μεταποίησης και εμπορίας.  Αρμόδιο όργανο είναι το Συμβούλιο Αγροτικής Ανάπτυξης, που χρειάζεται επανασύσταση  με συμμετοχή στο κεντρικό του συμβούλιο αντιπροσώπευση των θεσμικών φορέων παραγωγής και εμπορίας. Το ίδιο συμβούλιο θα πρέπει να επιληφθεί και των βιολογικών προϊόντων».