Αχελώος: Ξεκινά νέος πόλεμος για την εκτροπή του ποταμού

Ο Αχελώος ποταμός και συγκεκριμένα η εκτροπή του πυροδοτεί νέο πόλεμο.

Τα δύο αντίπαλα «στρατόπεδα» έχουν λάβει ήδη θέσεις μάχης. Από τη μία έχουν παρατεθεί φορείς της Αιτωλοακαρνανίας και περιβαλλοντικές οργανώσεις που τάσσονται, για άλλη μια φορά, κατά τις εκτροπής των υδάτων προς τον θεσσαλικό κάμπο ενώ από την άλλη συσπειρώνονται δήμαρχοι και η Περιφέρεια Θεσσαλίας, ο αγροτικός κόσμος και τοπικοί βουλευτές όλων των αποχρώσεων που το βλέπουν ως λύση για να μην ερημώσουν παραγωγικά εδάφη.

Θεσσαλία: Με προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ επανέρχεται το σχέδιο εκτροπής του Αχελώου

Ο Αχελώος και η προσφυγή στο ΣτΕ

Ειδικότερα, προ ημερών τέσσερις περιβαλλοντικές οργανώσεις, μαζί με φορείς της αυτοδιοίκησης από την Αιτωλοακαρνανία και επιμελητήρια προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας  (ΣτΕ) υποβάλλοντας αίτηση  ακύρωσης της εκτροπής του ποταμού.  Έτσι, ανοίγει και πάλι  ο φάκελος  ενός έργου το οποίο από το 1993 έχει ακυρωθεί έξι φορές από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο.

Με την προσφυγή τους, οι φορείς ζητούν την ακύρωση της δεύτερης αναθεώρησης των σχεδίων διαχείρισης λεκανών απορροής (ΣΔΛΑΠ) Δυτικής Στερεάς και Θεσσαλίας, «στο μέτρο που αυτή επιχειρεί τη νεκρανάσταση του μυθολογικών διαστάσεων φαραωνικού σχεδίου της εκτροπής του ποταμού Αχελώου προς τον Πηνειό, μέσω σήραγγας που διασχίζει την οροσειρά της Πίνδου».

Στα έργα περιλαμβάνεται η κατασκευή και λειτουργία του φράγματος της Συκιάς, η κατασκευή και λειτουργία της σήραγγας Πετρωτό – Δρακότρυπα και νέα δίκτυα διοχέτευσης υδάτων.  Να σημειωθεί ότι μερική εκτροπή προτείνεται και στο master plan για τη προσαρμογή της Θεσσαλίας στην κλιματική αλλαγή που συνέταξε, έπειτα από ανάθεση του Μαξίμου, η ολλανδική εταιρεία HVA International.

Ξυπνά και πάλι το «μέτωπο» υπέρ της εκτροπής

Παράλληλα, στη Θεσσαλία δημιουργείται «μέτωπο» υπέρ της εκτροπής. Μάλιστα, οι Θεσσαλοί που ανταποκρίθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στο κάλεσμα του περιφερειάρχη Θεσσαλίας κ. Δημήτρη Κουρέτα και του δημάρχου Λαρισαίων κ. Αθανάσιου Μαμάκου (σ.σ. πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη στο κτίριο της Περιφέρειας στη Λάρισα), αποφάσισαν να ζητήσουν συνάντηση με τον πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη,  αλλά και συζήτηση στη Βουλή ώστε να καταγραφούν οι θέσεις όλων των κομμάτων για το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας και το αίτημα μεταφοράς νερού από τον Αχελώο στη θεσσαλική πεδιάδα.

Με το ψήφισμα της σύσκεψης (συμμετείχαν εκπρόσωποι της κυβέρνησης, βουλευτές, δήμαρχοι, εκπρόσωποι παραγωγικών  και αγροτικών φορέων)  ζητείται να μην συνεχιστεί η   στασιμότητα στη διαχείριση των έργων του Αχελώου.  Όπως αναφέρουν,  η κυβέρνηση οφείλει με δημοκρατικές και αδιαμφισβήτητες διαδικασίες να δώσει ένα τέλος στο  τέλμα  αυτό και να εισαχθεί άμεσα στη Βουλή το θέμα των εγκαταλειμμένων έργων Αχελώου, με στόχο μια απόφαση οριστική και τελεσίδικη.

Κοινή πεποίθηση όσων συμμετείχαν στη σύσκεψη ήταν ότι οι συνθήκες έχουν ωριμάσει για τη μεταφορά νερού από τον Αχελώο στη Θεσσαλία, καθώς  αφενός τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής  την προβλέπουν και η κλιματική κρίση,    επιβάλλει την κατασκευή υδροηλεκτρικών -αντιπλημμυρικών  έργων, όπως υποστηρίζουν ότι είναι του Αχελώου.

«Το πραγματικό αίτημα είναι η εφαρμογή των Σχεδίων Λεκανών Απορροής 2024, που φέρουν πλέον την υπογραφή του πρωθυπουργού και προβλέπουν τη μεταφορά νερού από τον Αχελώο στη Θεσσαλία, ποσότητας 250 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού, ποσοστό μόλις 5% επί της συνολικής ποσότητας υδάτων του Αχελώου. Νωρίτερα βεβαίως θα πρέπει να ολοκληρωθούν τα ημιτελή έργα στη σήραγγα της Συκιάς, μέσω της οποίας θα μεταφερθεί το νερό στο φράγμα Μουζακίου», επεσήμανε στην αρχική του εισήγηση ο κ.  Κουρέτας. Και πρόσθεσε: «Μόνο έτσι θα αντιμετωπιστεί το υδατικό έλλειμμα της Θεσσαλίας. Θα πρέπει να γνωρίζουμε την ποσότητα νερού που μπορούμε να διαχειριστούμε, προκειμένου να χαράξουμε την κατάλληλη αγροτική πολιτική με στόχο  να καταστήσει τη Θεσσαλία βιώσιμη και διατροφικά αυτάρκη».

Το εάν τελικά η πολιτεία θα επιλέξει να προχωρήσει με το ζήτημα της μικρής εκτροπής των 250 εκατ. κυβικών μέτρων υδάτων πέρα από πολιτική απόφαση έχει και οικονομικές διαστάσεις.

Από την πλευρά του ο κ. Μαμάκος  ανέφερε ότι η Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης – Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ) έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για την πλήρη αποτύπωση των στοιχείων που αφορούν στις γεωτρήσεις και στα κόστη ανάκτησης. Μάλιστα, η ΔΕΥΑ Λάρισας ολοκληρώνει το Στρατηγικό Σχέδιο Διαχείρισης Υδατικών πόρων για την κάλυψη υδρευτικών αναγκών Λάρισας έως το 2042 με τη χρήση επιφανειακών νερών. Για την υλοποίηση των συγκεκριμένων σχεδιασμών, σύμφωνα με τον ίδιο, θα πρέπει  οι ΔΕΥΑ   Θεσσαλίας να γνωρίζουν «πόσο νερό μπορούμε να έχουμε, αν θα έχουμε, από τα έργα του Αχελώου», όπως είπε χαρακτηριστικά.  Σύμφωνα με τον δήμαρχο η μεταφορά νερού, μέσω της σχεδόν ολοκληρωμένης σήραγγας από τον ταμιευτήρα Συκιάς αποτελεί τον βασικό πυλώνα ευστάθειας του υδατικού ισοζυγίου για τη Θεσσαλία, θεωρώντας  επιβεβλημένη τη λήψη μιας καθαρής πολιτικής απόφασης  στο ανώτερο θεσμικό επίπεδο και η χάραξη συγκεκριμένου οδικού χάρτη για την υλοποίηση των απαιτούμενων έργων.

«Αν δεν ολοκληρωθεί η εκτροπή τότε περίπου 550.000 στρέμματα  γης στον θεσσαλικό κάμπο θα σταματήσουν να αρδεύονται, θα προκληθεί  ερημοποίηση της Θεσσαλίας με ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις» ανέφερε, μεταξύ άλλων, στην παρέμβασή του ο δήμαρχος Τυρνάβου κ. Στ. Τσικριτσής προτάσσοντας την εκτροπή του Αχελώου ως λύση για την αξιοποίηση των νερών του για άρδευση, ύδρευση και εμπλουτισμό των υπόγειων υδάτων.

Το εάν τελικά η πολιτεία θα επιλέξει να προχωρήσει με το ζήτημα της μικρής εκτροπής των 250 εκατ. κυβικών μέτρων υδάτων πέρα από πολιτική απόφαση έχει και οικονομικές διαστάσεις. Κι αυτό διότι θα πρέπει να βρεθούν κρατικοί πόροι ύψους περίπου 250 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση του έργου μεταφοράς υδάτων από την Αιτωλοακαρνανία στη Θεσσαλία, με δεδομένο ότι η ΕΕ δεν χρηματοδοτεί πια τέτοιου είδους έργα.

Οι λόγοι ακύρωσης στο ΣτΕ

Ως προς τους λόγους ακυρώσεως, οι τέσσερις περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι φορείς της αυτοδιοίκησης από την Αιτωλοακαρνανία και τα επιμελητήρια που προσέφυγαν στο ΣτΕ,   προβάλουν αιτιάσεις που αφορούν ουσιαστικές παραβιάσεις άρθρων των ευρωπαϊκών οδηγιών 2000/60/ΕΚ για τα ύδατα και 2001/42/ΕΚ για τη στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων. Όπως επισημαίνουν, τα δυο σχέδια, των οποίων η ολοκλήρωση αποτελεί υποχρέωση της χώρας στο πλαίσιο της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ, «επαναφέρουν ένα φάντασμα του παρελθόντος που θεωρούσαμε πως είχε εξαφανιστεί μετά από έξι ακυρωτικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και μια του Δικαστηρίου της ΕΕ: την εκτροπή του Αχελώου».

Σύμφωνα με τους φορείς που προσέφυγαν στο ΣτΕ, «η μυθολογία της εκτροπής του Αχελώου έχει εδώ και δεκαετίες βυθίσει τη Θεσσαλία σε επικίνδυνη πολιτική απραξία, καθυστερώντας την υλοποίηση ζωτικής σημασίας έργων βελτίωσης των δικτύων άρδευσης, πρόσθετων έργων ταμίευσης στη λεκάνη του Πηνειού, μέτρων για τη μείωση της κατανάλωσης αρδευτικού νερού, τεχνητού εμπλουτισμού των υδροφορέων, και υλοποίησης έργων ταμίευσης μέσω λιμνοδεξαμενών σε πεδινές ή λοφώδεις περιοχές».

Το προτεινόμενο με τα προσβαλλόμενα σχέδια περίπλοκο τεχνικό σύστημα εκτροπής υδάτων του Αχελώου προϋποθέτει,  όπως επισημαίνουν, τουλάχιστον την κατασκευή και λειτουργία του φράγματος της Συκιάς, την κατασκευή και λειτουργία της σήραγγας προσαγωγής (Πετρωτό – Δρακότρυπα), καθώς και νέων δικτύων διοχέτευσης του νερού αυτού, δηλαδή έργων με τεράστιο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος, εγκαθιδρύοντας μία πανάκριβη υπηρεσία ύδατος για αγροτική χρήση.

Σε εποχή ιδιαίτερα έντονων και ολοένα και συχνότερων κλιματικών καταστροφών, με σοβαρότατες επιπτώσεις στη γεωργική δραστηριότητα της Θεσσαλίας, η επαναφορά στην πολιτική σκηνή ενός εντυπωσιοθηρικού έργου αποτελεί, σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, «άλλη μια θλιβερή απόδειξη πως η Ελλάδα βαδίζει προς το αβέβαιο κλιματικό μέλλον με τα μάτια προσκολλημένα στο παρελθόν».

Η εκτροπή του Αχελώου, όπως υπογραμμίζουν, μόνο να συσκοτίσει μπορεί το αβέβαιο μέλλον μιας Θεσσαλίας που παραμένει παραμελημένη ενώ αγνοούνται αδικαιολόγητα σημαντικά έργα για την ανασυγκρότηση και θωράκιση της αγροτικής παραγωγής με βάση τα νέα κλιματικά δεδομένα. Και καταλήγουν σε ανακοίνωσή τους: «Επίκεντρο και επείγουσες προτεραιότητες πρέπει να αποτελέσουν η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροσυστημάτων και η αποκατάσταση υποβαθμισμένων φυσικών οικοσυστημάτων που μπορούν να αποτελέσουν την πλέον αποδοτική λύση για την εξασφάλιση επάρκειας ύδατος για άρδευση και τη θωράκιση της Θεσσαλίας απέναντι στις εντεινόμενες κλιματικές καταστροφές».