Βρετανία: O «ενταφιασμός» του Θατσερισμού -Τι φέρνει ο προϋπολογισμός των Εργατικών

Μπορεί η βαρόνη Θάτσερ να πέθανε πριν από 13 χρόνια, σκορπίζοντας ανάμικτα συναισθήματα στους Βρετανούς  -από τους πανηγυρισμούς της εργατικής τάξης μέχρι τη θλίψη των ανώτερων στρωμάτων- ωστόσο ταφόπλακα στην πολιτική παρακαταθήκης της βάζει ο πρώτος προϋπολογισμός που καταθέτουν οι Εργατικοί, δια χειρός Ρέιτσελ Ριβς.

H νέα υπουργός Οικονομικών στο σχέδιο νόμου για τον προϋπολογισμό προβλέπει αύξηση των φόρων κατά 40 δισ. στερλίνες με στόχο αφενός να κλείσει την μαύρη τρύπα των 22 δισ. που άφησαν πίσω τους οι Συντηρητικοί και αφετέρου να διοχετεύσει κεφάλαια στο Εθνικό Σύστημα Υγείας , τα σχολεία, τις ένοπλες δυνάμεις, τους σιδηροδρόμους και τους δρόμους.

Βρετανία: Φόρους 40 δισ. φέρνει ο πρώτος προϋπολογισμός των Εργατικών

Τα βρετανικά μέσα τον χαρακτήρισαν προϋπολογισμό με Εργατικό πρόσημο. Η ίδια η Ριβς στην ομιλία της, η Ριβς αναφέρθηκε στις φορές που οι κυβερνήσεις των Εργατικών ανέλαβαν την εξουσία -το 1945, το 1964 και το 1997- και έπρεπε να λύσουν τα προβλήματα της Βρετανίας. Οι επικριτές εστιάζουν στην υψηλή στοχευμένη φορολόγηση, στην αύξηση του πληθωρισμού και στην διόγκωση του δημόσιου τομέα, ενώ οι επενδυτές ομολόγων πούλησαν μεν βρετανικά ομόλογα αλλά όχι σε ανησυχητικό βαθμό και σίγουρα όχι όπως στην περίπτωση του προϋπολογισμού της Λιζ Τρας, όταν οι εκδικητές ομολόγων την οδήγησαν σε παραίτηση.

A man walks past the Bank of England in London, Britain, September 28, 2022. REUTERS/Hannah McKay

Σύμφωνα με το Γραφείο Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό (OBR) οι δαπάνες θα αυξηθούν κατά λίγο λιγότερο από 70 δισ. λίρες ετησίως, οι φόροι κατά 40 δισ. λίρες ετησίως και ο δανεισμός κατά 32 δισ. λίρες, καθώς οι Εργατικοί έχουν υποσχεθεί καλύτερες δημόσιες υπηρεσίες.

Ένα μόνιμα μεγαλύτερο κράτος

Η συνταγή της Ριβς περιλαμβάνει υψηλότερους φόρους και δαπάνες και μεγαλύτερο δανεισμό, με το Guardian να τον χαρακτηρίζει επιστροφή στο μέλλον, καθώς είναι ένας προϋπολογισμός από το χθες.

Μεγαλύτερο κράτος

Η Βρετανία έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαιουχικών δαπανών στην G7.  Περίπου το ένα τρίτο της αύξησης των κρατικών δαπανών, που φέρνει η Ριβς, θα κατευθυνθεί σε νέες υποδομές. Οι δαπάνες για το  Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS)  θα αυξηθούν κατά 22,6 δισ. λιρών για δύο χρόνια στην καθημερινή του χρηματοδότηση, με την εκπαίδευση, τις μεταφορές και την άμυνα να βλέπουν μικρότερες αυξήσεις.

Οι δημοσιονομικές πολιτικές αυξάνουν τις δαπάνες κατά σχεδόν 70 δισεκατομμύρια λίρες

Οι δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό της AEΠ θα ανέλθουν στο 44% μέχρι το τέλος του θητείας των Εργατικών, αυξημένες κατά 5% από το 2019 . «Το κράτος θα διογκωθεί σε ένα μέγεθος που δεν έχει ξαναγίνει εκτός έκτακτης ανάγκης ή πολέμου», επεσήμανε ο Economist. Οι Financial Times έγραψαν ότι προμηνύει ένα μόνιμα μεγαλύτερο κράτος.

Σύμφωνα με το Γραφείο Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό, «οι δημοσιονομικές πολιτικές αυξάνουν τις δαπάνες κατά σχεδόν 70 δισεκατομμύρια λίρες (λίγο πάνω από το 2% του ΑΕΠ) ετησίως για τα επόμενα πέντε χρόνια, εκ των οποίων τα δύο τρίτα πηγαίνουν στις τρέχουσες και το ένα τρίτο στις κεφαλαιουχικές δαπάνες»

Το φορολογικό βάρος στις επιχειρήσεις

Πάνω από το 50% των δαπανών θα χρηματοδοτηθεί από τους φόρους.

Σε μια κίνηση που αναμένεται να αποτελέσει μια από τις μεγαλύτερες εισπράξεις του υπουργείου Οικονομικών, το υπουργείο αυξάνει το ποσό που καταβάλλουν οι εργοδότες στην Εθνική Ασφάλιση (NI), ο φόρος επί των αποδοχών, που σύμφωνα με την Ριβς θα αποφέρει 25 δισ. λίρες ετησίως, αλλά σύμφωνα με το OBR μέχρι το τέλος της δεκαετίας το ποσό αυτό θα μειωθεί σε 16,1 δισ. λίρες ετησίως.

Εκτός από την εθνική ασφάλιση, ο προϋπολογισμός επικεντρώθηκε στη φορολογία των υψηλότερα αμειβομένων, αποφεύγοντας να βάλει το χέρι στην τσέπη των εργαζομένων. Περιορίστηκαν τα κενά στον φόρο κληρονομιάς για τις μικρές επιχειρήσεις και τους ιδιοκτήτες γεωργικών εκτάσεων. Η φορολογική ελάφρυνση για τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια μειώθηκε.

Οι υψηλότεροι φόροι θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις επιχειρηματικές επενδύσεις

Αναλυτές επιχειρήσεων και βιομηχανιών καθώς και το αντιπολιτευόμενο Συντηρητικό Κόμμα έχουν καταγγείλει την κίνηση αυτή ως λανθασμένη, λέγοντας ότι τελικά θα πλήξει τους εργαζόμενους, περιορίζοντας τη δυνατότητα των εταιρειών να αυξήσουν τους μισθούς και τις προσλήψεις. Αυτό θα υπονομεύσει με τη σειρά του την ατζέντα της κυβέρνησης υπέρ της ανάπτυξης.

Σύμφωνα με το OBR, οι υψηλότεροι φόροι θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις επιχειρηματικές επενδύσεις, και οι προβλέψεις για την ανάπτυξη για το υπόλοιπο της δεκαετίας είναι εντυπωσιακά παρόμοιες με τις προβλέψεις των Εργατικών, όπως και με τις προβλέψεις των Συντηρητικών. Οι υψηλότερες δημόσιες δαπάνες που κατέστησαν δυνατές μέσω του δανεισμού θα οδηγήσουν τελικά σε υψηλότερη ανάπτυξη, αλλά κρίσιμα μόνο μέχρι τη δεκαετία του 2030.

Κανόνες με βρετανική σφραγίδα για το χρέος

Όχι μόνο οι φόροι και οι δαπάνες είναι υψηλότερες από τις προηγούμενες προβλέψεις, αλλά και ο δανεισμός. Το καθαρό αποτέλεσμα του προϋπολογισμού είναι να αυξηθεί ο δανεισμός κατά 19,6 δισ. λίρες φέτος και κατά 32,3 δισ. λίρες κατά μέσο όρο τα επόμενα πέντε χρόνια. Το καθαρό χρέος προβλέπεται να μειωθεί ελάχιστα, από 98% του ΑΕΠ φέτος σε 97% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Το υποκείμενο χρέος, εξαιρουμένης της Τράπεζας της Αγγλίας, προβλέπεται να αυξηθεί σε κάθε έτος της πρόβλεψης.

Η Ριβς ανακοίνωσε το νέο δημοσιονομικό στόχο για να μειωθεί το δημόσιο χρέος, που ονομάζεται «επενδυτικός κανόνας». Δεν είναι εξάλλου η πρώτη φορά που μια βρετανική κυβέρνηση το πράτει.Έχει σχεδιαστεί για να δώσει στην κυβέρνηση περισσότερα περιθώρια δανεισμού.  Προτείνει τώρα να επιτευχθεί ισορροπία στον τρέχοντα προϋπολογισμό και να μειωθούν οι καθαρές χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις και τα δύο αρχικά σε πέντε χρόνια. Η στροφή στο τελευταίο μέτρο της επιτρέπει να συμπεριλάβει τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία που αναγνωρίζονται στους εθνικούς λογαριασμούς.

Η αντίδραση των αγορών

Το OBR κρίνει ότι οι επιπτώσεις από την πλευρά της προσφοράς στη δυνητική παραγωγή θα αλληλοεξουδετερωθούν κατά την περίοδο έως το 2029-30. Στη συνέχεια, η δέσμη μέτρων θα έχει καθαρή θετική επίδραση στη δυνητική παραγωγή. Ωστόσο υποστηρίζει ακόμη και αν η αύξηση των επενδύσεων του δημόσιου τομέα διατηρηθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ, το τελευταίο θα είναι μόνο περίπου 1,5% υψηλότερο μετά από 50 χρόνια.

Η αγορά των gilts παραμένει σχετικά σταθερή σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2022

Οι traders ομολόγων που με τις κινήσεις τους καθορίζουν το κόστος δανεισμού έστειλαν τις αποδόσεις των των βρετανικών ομολόγων γνωστών και ως gilts, δηλαδή χρυσά ομόλογα επειδή η Βρετανία δεν έχει αθετήσει ποτέ πληρωμή, υψηλότερα.

«Αυτό που ξεχωρίζει αμέσως είναι το πόσο αναμένεται να αυξηθεί ο δανεισμός τα επόμενα χρόνια» αναφέρουν οι αναλυτές της ING σε σημείωμά τους χθες Τετάρτη. «Υποστηρίζαμε εδώ και αρκετό καιρό ότι η κυβέρνηση δεν είχε άλλη επιλογή από το να αυξήσει τις δαπάνες σε πραγματικούς όρους. Αλλά αυτό που έχει παρασχεθεί είναι αναμφίβολα υψηλότερο από ό,τι πολλοί περίμεναν μόλις πριν από λίγες εβδομάδες».

Παρά τις μεγάλες κινήσεις αυτής της εβδομάδας, η αγορά των gilts παραμένει σχετικά σταθερή σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο υπέστη τη«μίνι κρίση του προϋπολογισμού».

Η μείωση του πληθωρισμού

Οι αναλυτές πριν από τον προϋπολογισμό του Οκτωβρίου 2024 είχαν πάρει θέση λέγοντας ότι μια τέτοια μεταβλητότητα είναι απίθανο να επαναληφθεί για διάφορους λόγους. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν τα γεγονότα ότι πολλές βασικές πολιτικές είχαν ήδη ανακοινωθεί και ότι η όποια αύξηση του δανεισμού θα ήταν για τη χρηματοδότηση των δημόσιων επενδύσεων.

Επιπλέον ο πληθωρισμός μειώνεται και βρέθηκε στο 1,7%, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, έναντι 10,1 επί πρωθυπουργίας Tρας, στοιχείο κάνει τις αγορές πιο ανεκτικές στη δημοσιονομική επέκταση.

Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι ο προϋπολογισμός της Ριβς είναι πιθανό να αποδειχθεί ελαφρώς πληθωριστικός και μπορεί να οδηγήσει την Τράπεζα της Αγγλίας να μειώσει τα επιτόκια με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως. Οι αναλυτές της Goldman Sachs ανέφεραν χαρακτηριστικά ότι θα «μειώσει τον επείγοντα χαρακτήρα για διαδοχικές μειώσεις στο εγγύς μέλλον».