Το νέο σύστημα κινήτρων κι επιβράβευσης βελτιώνει την αποτελεσματικότητα του Δημοσίου

Δύναται το ελληνικό Δημόσιο να γίνει πιο αποτελεσματικό; Το ερώτημα θα μπορούσε, υπό άλλες συνθήκες, να χαρακτηριστεί ρητορικό δεδομένης της λανθάνουσας αντίληψης ότι δημόσιος τομέας και αποτελεσματικότητα είναι έννοιες ασύμβατες. Ωστόσο, είναι η ολιστική προσέγγιση της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, μέσω της υλοποίησης ενός συνόλου μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών για την εκ βάθρων αναδιοργάνωση και εξορθολογισμό του ελληνικού Δημοσίου, που καθιστά την απάντηση στο ερώτημα αυτό καταφατική. Ως πολιτική ηγεσία, έχουμε θέσει τον στόχο να εξαλείψουμε τις παθογένειες που ταλανίζουν την ελληνική δημόσια διοίκηση, μια εκ των οποίων είναι αναμφίβολα η έλλειψη κινήτρων, που οδηγεί σε φαινόμενα ήσσονος προσπάθειας και μειωμένης αποδοτικότητας.

Το νέο σύστημα κινήτρων και ανταμοιβής που θεσμοθετήθηκε με τον πρόσφατα ψηφισθέντα νόμο 5149/2024, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών, επιβραβεύει τους δημοσίους υπαλλήλους που συμβάλλουν αποφασιστικά στην εκπλήρωση επιλέξιμων στόχων, ενώ, ταυτόχρονα, παρακινεί τους υπόλοιπους να καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια, έτσι ώστε την επόμενη χρονιά να διεκδικήσουν και αυτοί με αξιώσεις τη χρηματική τους επιβράβευση.

Για τον σχεδιασμό του συστήματος προηγήθηκε, βεβαίως, μελέτη καλών πρακτικών από ανάλογες, επιτυχημένες, εφαρμογές σε κράτη όπως η Γαλλία, η Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς. Λαμβάνοντας υπόψη και τα διεθνή standards, αποφασίσαμε να συνδέσουμε το σύστημα κινήτρων και ανταμοιβής με εκείνο της στοχοθεσίας και αξιολόγησης, όπως θεσπίστηκε με τον ν. 4940/2022. Και μάλιστα διττά, αφού τόσο ο φορέας στον οποίο εργάζεται ο υπάλληλος όσο και ο ίδιος ο υπάλληλος ατομικά οφείλουν να εφαρμόζουν το ως άνω σύστημα στοχοθεσίας και αξιολόγησης προκειμένου να καταστούν δυνητικά δικαιούχοι ανταμοιβής. Ακόμα, οι προς επίτευξη στόχοι που οδηγούν στην οικονομική ανταμοιβή, επιλέγονται από τη «φαρέτρα» που ήδη υπάρχει στο πλαίσιο της ετήσιας στοχοθεσίας κάθε μονάδας του Δημοσίου και των ετήσιων Σχεδίων Δράσης των υπουργείων.

Φυσικά, δεν χωρεί αμφιβολία ότι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε, ως διοίκηση, κάθε φορά που μια σημαντική μεταρρύθμιση εισάγεται στο Δημόσιο, είναι το πώς αυτή θα κερδίσει την εμπιστοσύνη των υπαλλήλων, έτσι ώστε να καταστούν συμμέτοχοι στην επιτυχημένη εφαρμογή της. Κύριο μέλημά μας είναι το ανθρώπινο δυναμικό του δημόσιου τομέα να συνειδητοποιήσει ότι το νέο σύστημα κινήτρων και ανταμοιβής είναι αξιόπιστο, διαφανές, αντικειμενικό και αξιοκρατικό. Θέλουμε να ενδυναμώσουμε την εμπιστοσύνη που πρέπει να διέπει τη σχέση μας ως πολιτικής ηγεσίας και των υπαλλήλων μας που αποτελούν την κινητήριο δύναμή μας.

Για αυτό, θεσμοθετούμε όλες τις απαραίτητες ασφαλιστικές δικλείδες προκειμένου να θωρακίσουμε την ορθολογική και δίκαιη κατανομή της επιβράβευσης. Έτσι, θέτουμε ξεκάθαρους, εκ των προτέρων γνωστούς σε όλους, κανόνες που δεν αλλάζουν κατά το δοκούν, καθιστώντας το σύστημα σταθερό και πάγιο. Μεταξύ άλλων, προσδιορίζεται ρητά στον νόμο το ανώτατο όριο της επιβράβευσης, που μπορεί να φτάσει το 15% του ετήσιου μισθού του υπαλλήλου, ενώ υπάρχει πρόβλεψη και για κατώτατο όριο το οποίο αποφασίζεται στην αρχή κάθε χρόνου από την Επιτροπή Κινήτρων και Ανταμοιβής. Πρόκειται για ένα νέο συλλογικό όργανο που υπάγεται στη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών και αποστολή έχει τον συντονισμό της εφαρμογής του συστήματος κινήτρων και ανταμοιβής.

Επιπλέον, βούλησή μας είναι να μην αναμιγνύεται στην κατανομή της επιβράβευσης η πολιτική ηγεσία ούτε να μπορεί να την επηρεάσει. Έτσι, τα ακριβή προς καταβολή ποσά προκύπτουν με βάση μαθηματικούς τύπους που εκτίθενται αναλυτικά και με σαφήνεια στον νόμο και ο τρόπος με τον οποίο αυτά θα καταβληθούν αποφασίζεται αποκλειστικά και μόνον από την υπηρεσία. Η κατανομή αυτή λαμβάνει χώρα σε δύο μέρη: Με απόφαση του προϊσταμένου της υπηρεσίας, η οποία δικαιούται ανταμοιβή, καθορίζονται οι δικαιούχοι υπάλληλοι, στους οποίους κατανέμεται ισόποσα το 40% του τελικού ποσού ανταμοιβής, ενώ το υπόλοιπο 60% τους αποδίδεται ανάλογα με την ατομική προσφορά και συμβολή εκάστου αυτών.

Μπορούμε, όμως, να εμπιστευτούμε τον προϊστάμενο και την κρίση του; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα ναι, για δύο, κυρίως, λόγους: Πρώτον, διότι, κατά τεκμήριο, ο προϊστάμενος είναι αυτός που γνωρίζει καλύτερα από όλους ποιοι από τους υπαλλήλους μόχθησαν περισσότερο για την επίτευξη των στόχων και, άρα, δικαίως, πρέπει να αμειφθούν καλύτερα. Και δεύτερον, διότι και ο ίδιος ελέγχεται από τον δικό του προϊστάμενο για τον τρόπο με τον οποίο ασκεί τα καθήκοντά του και το πώς προΐσταται της μονάδας και των ανθρώπων της.

Σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο και αυτής της μεταρρύθμισης διαδραματίζουν οι νέες τεχνολογίες, τις οποίες αξιοποιούμε. Έτσι, δημιουργούμε το «Πληροφοριακό Σύστημα Κινήτρων και Ανταμοιβής» μέσω του οποίου θα διεκπεραιώνεται το σύνολο της διαδικασίας ανταμοιβής και το οποίο θα διαλειτουργεί με άλλα Πληροφοριακά Συστήματα της Δημόσιας Διοίκησης, ενώ, ταυτόχρονα,  παρέχουμε στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας τη δυνατότητα να πραγματοποιεί δειγματοληπτικούς ελέγχους, προκειμένου να διασφαλίζει ότι το σημαντικό αυτό οικονομικό κίνητρο κατανέμεται με τρόπο κατά τον οποίο πραγματικά ανταμείβονται, χωρίς να αδικούνται, οι υπάλληλοι.

Βλέποντας τη μεγάλη εικόνα, αντιλαμβάνεται κανείς τον διττό σκοπό αυτής της μεταρρύθμισης: αφενός τη θέσπιση κινήτρων για την ενίσχυση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας του ανθρώπινου κεφαλαίου και των υπηρεσιών του Δημοσίου, αφετέρου δε, την επιτάχυνση της υλοποίησης κρίσιμων έργων και μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στα ετήσια Σχέδια Δράσης κάθε υπουργείου και που συμβάλλουν καθοριστικά στη βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη.

Η κυβέρνηση πιστεύει σε ένα σύγχρονο, αποτελεσματικό και παραγωγικό Δημόσιο και έχει συγκεκριμένο σχέδιο για το πώς θα επιτύχει τον συγκεκριμένο στόχο. Εφαρμόζουμε με συνέπεια την πολιτική μας και με ικανοποίηση βλέπουμε τη σταδιακή μεν αλλά συνεχή βελτίωση στη λειτουργία των δημοσίων υπηρεσιών, προς όφελος του πολίτη και της κοινωνίας. Για να δημιουργήσουμε ένα Δημόσιο για το οποίο όλοι θα είμαστε περήφανοι.

Η Βιβή Χαραλαμπογιάννη είναι υφυπουργός Εσωτερικών