Ο πόλεμος των γενεών

Το 2000 είχα την ευκαιρία στην Καλιφόρνια, να γνωρίσω τον διάσημο τότε γεροντολόγο ιατρό Ρόϋ Γουώλφορντ, ο οποίος αν ζούσε σήμερα θα ήταν 99 ετών. Ο Ρόϋ Γουώλφορντ, ο οποίος απεβίωσε το 2004 από μια σπανιώτατη ασθένεια σε ηλικία 79 ετών, είχε γράψει το βιβλίο «Πώς να ζούμε 120 χρόνια», με βάση ένα συγκεκριμένο διαιτολόγιο και τρόπο ζωής, εφαρμόζοντας ο ίδιος αυτά που πρότεινε.

Στη συζήτηση που είχαμε, ο γνωστός τότε επιστήμονας υποστήριζε ότι ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να φθάσει τα 120 χρόνια ζωής αρκεί να μην δέχεται πάνω από 1.600 θερμίδες την ημέρα.

Χρόνια αργότερα βιολόγοι και ιατρικοί ερευνητές, δέχθηκαν ότι η μακροβιότητα είναι απόλυτα εφικτός στόχος, πλην όμως θα έχει ποικίλες και ανατρεπτικές επιπτώσεις στις κοινωνικές δομές και σχέσεις, αλλά και στις οικονομικές συνθήκες. Την άποψη αυτή, λίγο καιρό αργότερα μας την επιβεβαίωνε και ο διάσημος Έλληνας γενετιστής και βιολόγος κ. Αριστείδης Πατρινός, που συμμετείχε στην ομάδα αποκωδικοποίησης του DNA. Κατά τη γνώμη του, ο 21ος αιώνας είναι αυτός που θα επιτρέψει στον άνθρωπο του αναπτυγμένου κόσμου να περάσει από όλα τα στάδια του λεγόμενου «κύκλου ζωής».

Την πεποίθηση αυτή, ως φαίνεται, έχει κάνει δικιά του και ο Έλον Μασκ, εκκεντρικός δισεκατομμυριούχος, που ήδη επενδύει κάποια δις. δολλάρια σε έρευνες για προσδόκιμο ζωής 200 ετών!!!

«Ο θάνατος μπορεί να νικηθεί, υποστηρίζει ο Έλον Μασκ, που ίδρυσε προς τούτο την εταιρία Neuralink. Συνοδοιπόροι του οι Τζέφ Μπέζος της Amazon, Λάρρυ Πέιτζ της Google, Λάρρυ Έλισον της Oracle και Πήτερ Τίελ της Palantir. Παρ’ ότι η επιτυχία των δύσκολων αυτών εγχειρημάτων είναι κάθε άλλο παρά εγγυημένη, ελπίδα τους είναι ότι διάφορα φάρμακα, θεραπείες και άλλες τεχνολογίες της υγείας θα επιτρέψουν στους ανθρώπους να ζήσουν και πέραν των 100 ετών, ενδεχομένως έως τα 150, τα 200 ή και ακόμα περισσότερο.

Για την Σίλικον Βάλλεϋ, η αθανασία φαίνεται μάλιστα να αποτελεί τώρα το «Άγιο Δισκοπότηρο».

Ο Μπέζος, για παράδειγμα, έχει επενδύσει στην startup «αναζωογονήσεως» που ονομάζεται Altos Labs και είναι μια φιλόδοξη προσπάθεια αντιγηράνσεως που υποστηρίζεται από 3 δισ. δολλάρια, για να μεταμορφώσει την ιατρική μέσω του προγραμματισμού κυτταρικής αναζωογονήσεως. Αποτελείται από μια κοινότητα κορυφαίων επιστημόνων, κλινικών Ιατρών και ηγετών τόσο από τον ακαδημαϊκό όσο και από τον βιομηχανικό χώρο, που εργάζονται για την αποκατάσταση της υγείας και της ανθεκτικότητας των κυττάρων, με στόχο την αναστροφή των ασθενειών και τον μετασχηματισμό της ιατρικής.

Η εταιρεία ασχολείται με την τεχνολογία του βιολογικού επαναπρογραμματισμού και έχει ως επενδυτή τον Ρωσσο-ισραηλινό Γιούρι Μίλνερ. Πιο εμβληματική θεωρείται η συμμετοχή στην Altos Labs του Ιάπωνα Σίνια Γιαμανάκα, που το 2012 τιμήθηκε με το Νόμπελ Ιατρικής για τις έρευνες του στον επαναπρογραμματισμό των κυττάρων, ώστε ένα ενήλικο κύτταρο να μπορεί να ανακτήσει τις ικανότητες που έχουν τα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα, με την προσθήκη μόλις τεσσάρων πρωτεϊνών.

Ο ιδρυτής της Oracle Λάρρυ Έλισον έχει επενδύσει πάνω από 370 εκατ. δολλάρια στην έρευνα γύρω από την γήρανση και τις ασθένειες που σχετίζονται με το γήρας. Και οι ιδρυτές της Google βοήθησαν στην δημιουργία της Calico. Με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, η εταιρεία άρχισε να λειτουργεί με χρηματοδότηση της Google. Πλέον αποτελεί θυγατρική της μητρικής εταιρείας Alphabet Inc.

Ο επενδυτής της τεχνολογίας και συνιδρυτής του Skype, Γιάν Τάλιν, εξηγεί ότι η προσπάθεια της Σίλικον Βάλλεϋ να ζήσει για πάντα τελικώς θα ωφελήσει ολόκληρη την ανθρωπότητα. «Αυτοί πού υιοθετούν πρώτοι μία νέα τεχνολογία πάντα πληρώνουν περισσότερα και αναλαμβάνουν μεγαλύτερα ρίσκα από την μαζική αγορά» λέει. Η ομάδα στρατηγικών αναλυτών της Bank of America χαρακτηρίζει την έρευνα για την αθανασία μέγα επενδυτικό πεδίον για την επόμενη δεκαετία. Μέχρι στιγμής επιχειρήσεις, ακαδημαϊκοί και επιστήμονες έχουν επενδύσει στην συγκεκριμένη βιομηχανία πάνω από 110 δισεκατομμύρια δολλάρια.

Όλες οι παραπάνω εξελίξεις, μπορεί σε πρώτη ανάγνωση να φέρουν μέσα τους ελπίδες, πλην όμως, κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις.

Δεν υπάρχει έτσι καμμιά αμφιβολία ότι η δημιουργία μακροβιοτικών κοινωνιών θα οδηγήσει και σε νέες δέσμες προβλημάτων.

Η κατάσταση, όπως διαμορφώνεται, έχει κάποιες σοβαρές πτυχές που κάνεις δεν μπορεί πλέον να αγνοεί. Αν στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση των 27χωρών-μελών το 1900 υπήρχαν περίπου 10 εκατομμύρια άτομα άνω των 65 ετών, ο αριθμός αυτός σήμερα ξεπερνά τα 78 εκατομμύρια και θα πλησιάζει τα 160 εκατομμύρια το 2030. Επίσης, σύμφωνα με μελέτη του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Εργασίας το 2030 στις αναπτυγμένες βιομηχανικές χώρες, 32 άτομα στα 100 θα είναι οικονομικώς μη ενεργά λόγω ηλικίας, φαινόμενο που θα έχει τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις -σε όλα τα επίπεδα.

Υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος το ίδιο φαινόμενο να δημιουργήσει στον νέο πληθυσμό ένα αίσθημα βαθειάς απόρριψης και απέχθειας για τα γηρατειά, τάση η οποία ήδη υπάρχει αν ανατρέξει κανείς στην διεθνή φιλολογική παραγωγή. Από τον Αριστοφάνη, τον Ησίοδο και τον Σοφοκλή μέχρι τον Μολιέρο, τον Σαίξπηρ και τον Μπέκετ, υπάρχουν εκατοντάδες συγγραφείς που αναφέρθηκαν μειωτικά και περιπαικτικά για τους ηλικιωμένους. Ο πατέρας της Οφηλίας στον «Άμλετ», ο Πολήνιος, είναι από την άποψη αυτή ένα από τα πλέον βαρετά και απωθητικά πρόσωπα της διεθνούς λογοτεχνίας. Επειδή είναι γέρος.

Οι προκαταλήψεις αυτές γίνονται πιο έντονες σήμερα, που οι ραγδαίες και ταχύτατες μεταβολές μεγαλώνουν το χάσμα των γενεών και άρα κάνουν εξαιρετικά δύσκολη την μεταξύ τους επικοινωνία. Από την άλλη μεριά, στις δυτικές κοινωνίες, κατά το μέτρο που οι τεχνολογικές και οικονομικές μεταβολές δεν απορροφούν γρήγορα την ανεργία των νέων, το λεγόμενο κοινωνιολογικό χάσμα μεταξύ μικρών, μέσων και μεγάλων ηλικιών θα μπορούσε να προσλάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Το φαινόμενο αυτό ήδη παρατηρείται, με βίαιη μορφή, σε αρκετές χώρες.

Είναι λοιπόν πολύ πιθανόν,ενώ κλείνει το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, μεταξύ νέων και ηλικιωμένων οι σχέσεις να γίνουν ιδιαιτέρως τεταμένες, αλλά και περισσότερο απορριπτικές. Το φαινόμενο αυτό καλλιεργείται σήμερα από μεγάλη μερίδα διανοουμένων και επιστημόνων οι οποίοι, όταν αναφέρονται στα δημογραφικά προβλήματα του αύριο, χαρακτηρίζουν την αδιαμφισβήτητη γήρανση των πληθυσμών στις βιομηχανικές κοινωνίες ως πιθανή καταστροφή. Πλην όμως κάτι τέτοιο είναι πολύ σχετικό, σίγουρα δε αυθαίρετο σαν πρόβλεψη. Αυτή είναι όμως μια άλλη μεγάλη ιστορία στην οποίαν θα επανέλθουμε.