Ψηφιακό ευρώ: Τα χαρτονομίσματα φεύγουν, τα crypto τρέχουν – Παρεμβάσεις Χατζηδάκη – Στουρνάρα

Την ανάπτυξη αποτελεσματικού και δίκαιου θεσμικού πλαισίου για τη φορολόγηση των κρυπτονομισμάτων, παράλληλα με την ενσωμάτωση της διεθνούς νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών, ανακοίνωσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης μιλώντας σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Νομισματικό Μουσείο.

Από την πλευρά του ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας επισήμανε ότι το ψηφιακό ευρώ, εφόσον αυτό υιοθετηθεί, θα εκδοθεί και στην Ελλάδα με τα χαρακτηριστικά και τις προϋποθέσεις που θα ισχύουν στο σύνολο της ζώνης του ευρώ.

«Αποκαλυπτήρια» για το ψηφιακό ευρώ: Πώς θα διασφαλιστεί το «απόρρητο» στις πληρωμές

«Τα κρυπτονομίσματα είναι μια νέα πραγματικότητα, δεν μπορεί να την αντιμετωπίζουμε με στρουθοκαμηλισμό. Όμως δεν υπάρχει ο έλεγχος στο βαθμό που θα έπρεπε σε εθνικό και διεθνές επίπεδο», τόνισε ο κ. Χατζηδάκης.

Θεσμικό πλαίσιο για τα κρυπτονομίσματα

Το θεσμικό πλαίσιο που βρίσκεται υπό επεξεργασία, πέρα από τις πρωτοβουλίες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, όπως ανέφερε ο υπουργός, θα διαμορφωθεί σε συνεργασία και με την Τράπεζα της Ελλάδος και θα κινείται σε τρεις άξονες:

•  Ανάπτυξη του κανονιστικού πλαισίου για τη λειτουργία και την παρακολούθηση των κρυπτονομισμάτων και των άλλων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων.
•  Ανάπτυξη του πλαισίου για τη φορολογική μεταχείριση των κρυπτονομισμάτων, που είναι μια μορφή επένδυσης, λαμβάνοντας υπόψη βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.
•  Ανάπτυξη του πλαισίου ελέγχου των κρυπτονομισμάτων, και της καταπολέμησης της χρήσης τους για παράνομες δραστηριότητες.

Παράλληλα ενσωματώνεται στην εθνική νομοθεσία το πλαίσιο της ΕΕ και του ΟΟΣΑ για τα κρυπτονομίσματα. Ειδικότερα:

•  Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το Μάιο του 2023 εγκρίθηκε ο Κανονισμός MiCA για τις Αγορές Κρυπτοστοιχείων, το πρώτο ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ για τα κρυπτονομίσματα που βάζει κανόνες στους συμμετέχοντες στην αγορά και προστατεύει τους καταναλωτές. Τα κράτη-μέλη έχουν διορία έως τις 30 Δεκεμβρίου 2024 να ενσωματώσουν τις βασικές προβλέψεις του κανονισμού στην εθνική νομοθεσία.
•  Η Ελλάδα είναι μια από τις 59 χώρες που έχουν ανακοινώσει την πρόθεσή της να προσχωρήσει στο Πλαίσιο Αναφοράς για τα Κρυπτοστοιχεία ή Crypto-Asset Reporting Framework (CARF) του ΟΟΣΑ. Το πλαίσιο αυτό επεκτείνει την Αυτόματη Ανταλλαγή Πληροφοριών για φορολογικούς σκοπούς που ήδη γίνεται για τις τραπεζικές καταθέσεις, και στον τομέα των κρυπτογραφημένων περιουσιακών στοιχείων. Οι περισσότερες προβλέψεις αυτού του νέου πλαισίου έχουν ήδη ενσωματωθεί στους ενωσιακούς κανόνες για τη διοικητική συνεργασία των Κρατών Μελών στον τομέα της φορολογίας και θα εφαρμοστούν το 2027.

Χατζηδάκης: Συνύπαρξη διαφορετικών μέσων πληρωμής

Ο κ. Χατζηδάκης εκτίμησε ότι το πιθανότερο σενάριο για το μέλλον θα είναι η συνύπαρξη διαφορετικών μέσων πληρωμής (κάρτες, μετρητά και ψηφιακά νομίσματα), με ανοδική τάση των ψηφιακών μέσων πληρωμής. Σημείωσε δε ότι η εικόνα δεν είναι ίδια σε όλες τις χώρες της ΕΕ, αναφέροντας για παράδειγμα ότι στη Σουηδία τα μετρητά έχουν περιοριστεί στο 5-10% των συναλλαγών αλλά στη Γερμανία παραμένουν στο 60% και στην Αυστρία υπάρχει κίνημα υπέρ των μετρητών. Στην Ελλάδα σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΟΒΕ η αξία των πληρωμών με κάρτες ξεπέρασε, έστω οριακά, για πρώτη φορά το 2022 το αντίστοιχο σύνολο των αναλήψεων μετρητών (50,5% έναντι 49,5%).

Κριτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο υπουργός άσκησε εξάλλου κριτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση για καθυστέρηση στην υιοθέτηση του ψηφιακού ευρώ. «Το θέμα συζητείται, αλλά δεν υπάρχει καμία πρόοδος. Οι περισσότερες κυβερνήσεις είναι πάρα πολύ διστακτικές, επικρατεί ευρωσκεπτικισμός και ευρωδειλία. Την ίδια ώρα όμως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Κίνα προχωρούν. Εμείς τι θα κάνουμε; Θα είμαστε με το κίνημα των μετρητών; Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τη γη για να κατέβουμε, ούτε μπορούμε να αποδράσουμε από την πραγματικότητα», τόνισε ο κ. Χατζηδάκης. «Τα ψηφιακά νομίσματα, κατέληξε, υιοθετούνται για λόγους διευκόλυνσης αλλά και επειδή τα εναλλακτικά μέσα πληρωμών σήμερα δεν είναι στον έλεγχο της Ευρώπης. Η Ευρώπη λιγότερο δρα και περισσότερο αντιδρά. Ίσως επικρατήσει λοιπόν η αιρετική άποψη σε σχέση με την εκλογή του κ. Τραμπ και η Ευρώπη αναγκαστεί να κάνει κάτι επιτέλους».

Στουρνάρας: Έχει ξεκινήσει προπαρασκευή για το ψηφιακό ευρώ

Από την πλευρά του ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, αφού αναφέρθηκε στην ιστορική εξέλιξη των χαρτονομισμάτων τόνισε ότι «είτε με ψηφιακή, έγχαρτη ή άλλη μορφή, η αποδοχή ενός μέσου ως νομίσματος προϋποθέτει αξιοπιστία και εμπιστοσύνη όλων των συναλλασσομένων, πράγμα που δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μία κεντρική νομισματική αρχή» για να σημειώσει ότι «πλέον ξεπερνάμε το στάδιο των σεναρίων περί υιοθέτησης ιδιωτικών νομισμάτων με τεχνολογία blockchain χωρίς κεντρική διακυβέρνηση ή υπό τη διαχείριση εταιριών τεχνολογίας ή Fintech».

«Η τεχνολογία blockchain έχει τεράστια απήχηση αλλά πλέον στρεφόμαστε στην κατεύθυνση αξιοποίησής της αφενός σε μια σειρά συναλλαγών και αφετέρου στο χρήμα κεντρικής τράπεζας», κατέληξε.

Αναφερόμενος στην ανάπτυξη ψηφιακού νομίσματος (CBDC) ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος είπε ότι πρόκειται για χρήμα κεντρικής τράπεζας για απευθείας χρήση από το ευρύ κοινό, όπως γίνεται και με το τραπεζογραμμάτιο ενώ σκοπός του CBDC είναι η διενέργεια λιανικών πληρωμών και όχι η αποθησαύριση. «Η τεχνολογία επιτρέπει την πραγματοποίηση πληρωμών σε πραγματικό χρόνο χωρίς να παρεμβάλλεται ενδιάμεσος μηχανισμός για την ολοκλήρωσή της μέσα από χρήμα εμπορικής τράπεζας. Αυτή τη δυνατότητα αξιοποιεί ένα CBDC».

«Σε αυτό το πλαίσιο έχει ξεκινήσει σχετική προπαρασκευαστική εργασία και στο Ευρωσύστημα για τη δημιουργία του ψηφιακού ευρώ. Το ψηφιακό ευρώ, όταν εκδοθεί, θα αποτελέσει στην ουσία ένα σύστημα πληρωμών λιανικής που θα συνυπάρχει και θα ανταγωνίζεται με άλλα μέσα πληρωμών που έχουν συγκρίσιμα χαρακτηριστικά. Θα συνιστά δηλαδή μια επιπλέον επιλογή των πολιτών μεταξύ διαφόρων μορφών μέσων πληρωμών. Έχει βέβαια ξεκαθαρίσει ότι θα αποτρέπονται χρήσεις του για περαιτέρω σκοπούς που συναρτώνται με την έννοια του χρήματος, δηλαδή αποταμίευση ή αποθησαύριση, μεγάλες πληρωμές ή πληρωμές σε ξένα νομίσματα. Οι σκοποί αυτοί θα συνεχίσουν να εξυπηρετούνται μέσω του τραπεζικού συστήματος, με αυτό που ονομάζουμε “χρήμα εμπορικής τράπεζας”», είπε ο Γιάννης Στουρνάρας.

Έκδοση ψηφιακού ευρώ και στην Ελλάδα

Σχετικά με τη διακυβέρνηση και το ψηφιακό ευρώ είπε ότι προβλέπεται ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο με αυστηρούς κανόνες και διαφάνεια καθώς και κατάλληλα αρμόδια όργανα που θα διαρθρώνουν ένα σύγχρονο και αξιόπιστο μοντέλο διακυβέρνησης και λειτουργίας, με συμμετοχή και των φορέων της αγοράς και των χρηστών.

Επιπλέον, ο επικεφαλής της ελληνικής κεντρικής τράπεζας επισήμανε ότι το ψηφιακό ευρώ, εφόσον αυτό υιοθετηθεί, θα εκδοθεί και στην Ελλάδα με τα χαρακτηριστικά και τις προϋποθέσεις που θα ισχύουν στο σύνολο της ζώνης του Ευρώ. «Η Τράπεζα της Ελλάδος εξυπακούεται ότι θα συμμετάσχει στις σχετικές υποδομές και τεχνικές προετοιμασίες όπως και οι άλλες κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος. Επίσης θα πραγματοποιήσει όσες ενέργειες και επιμέρους δράσεις απαιτούνται για να ενημερωθεί σωστά η αγορά».

Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα

Η Ελλάδα σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, βρίσκεται πλέον περίπου στον κοινοτικό μέσο όρο (δηλ. στο 50%) σε ό,τι αφορά την έκταση της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων πληρωμών σε σχέση με μετρητά, ενώ η χρήση κινητής τηλεφωνίας έχει πλήρη διείσδυση. Επίσης το κοινό εξοικειώνεται με γοργούς ρυθμούς με τις άμεσες πληρωμές, είπε ο κ. Στουρνάρας.

Είναι χαρακτηριστικό, τόνισε, ότι οι άμεσες πληρωμές στην Ελλάδα αυξάνονται και έχουν φθάσει να αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα πέμπτο (20%) του συνόλου των διατραπεζικών πληρωμών, ενώ ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες, ακολουθώντας τις διεθνείς τάσεις, αναζητούν όλο και περισσότερο την καινοτομία και την ποικιλία στις μορφές χρήματος που χρησιμοποιούν. «Άρα τα δεδομένα της ελληνικής αγοράς δείχνουν μάλλον ότι το ψηφιακό ευρώ, όταν εκδοθεί, δεν έχει κάποιο λόγο ειδικά στην Ελλάδα να μην τύχει αποδοχής ως ένα σύγχρονο και αξιόπιστο μέσο πληρωμών», σημείωσε.

Τέλος, ο Γιάννης Στουρνάρας αναφέρθηκε στο θέμα της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. «Δυστυχώς παρατηρούμε ότι μεγάλο ποσοστό περιστατικών απάτης συνδέεται με ελλιπή ενημέρωση και χαμηλή υπευθυνότητα στη χρήση μέσων πληρωμών και τραπεζικών προϊόντων εν γένει. Στον τομέα αυτόν θα πρέπει να γίνουν συστηματικές προσπάθειες με τη σύμπραξη διαφόρων φορέων. Η προοπτική υιοθέτησης του ψηφιακού ευρώ μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία για σημαντικές δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης, όπου βεβαίως η Τράπεζα της Ελλάδος μπορεί να έχει κεντρικό ρόλο, σε συνέχεια και σχετικών πρωτοβουλιών και δράσεων που έχει αναπτύξει μέχρι σήμερα», κατέληξε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.