Αμερικανικές εκλογές 2024: Ηλεκτροσόκ για τους Ευρωπαίους η εκλογή Τραμπ

«Οι σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Ηνωμένων Πολιτειών κινδυνεύουν να εξελιχθούν σε μεταβατικές και να κυριαρχούνται από μια εκατέρωθεν καχυποψία». Αυτό τόνισε σε συνέντευξη που έδωσε στη γαλλική οικονομική εφημερίδα «Les Echos» ο Σεμπαστιάν Μαγιάρ, ειδικός σύμβουλος του Ινστιτούτου Ζακ Ντελόρ (Ιnstitut Jacques-Delors), ο οποίος σημειώνει την ανάγκη να επιδείξουν οι «27» πνεύμα ενότητας και συνεργασίας και να «επανεξοπλιστούν», όπως είπε χαρακτηριστικά, σε βιομηχανικό και τεχνολογικό επίπεδο. Και βέβαια στον τομέα της άμυνας.

Πώς θα μπορούσε να αντιδράσει η Ευρώπη στον αναπάντεχο θρίαμβο του Ντόναλντ Τραμπ, πέρα από τις πρώτες στερεότυπες ευχές και διπλωματικές αβρότητες; Κατά το γάλλο πολιτειολόγο «είναι καλό σημάδι ότι ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Όλαφ Σολτς αντέδρασαν από κοινού το πρωί της Τετάρτης, γιατί ο κύριος κίνδυνος για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αυτός του διχασμού της ενόψει της νέας κατάστασης στην Ουάσιγκτον».

«Εκτός από τον Βίκτορ Ορμπάν στην Ουγγαρία και ίσως τον Ρόμπερτ Φίτσο στη Σλοβακία, η συντριπτική πλειονότητα των ηγετών των «27» δεν ήθελε να κερδίσει ο Τραμπ, διότι ξέρουν ότι θα είναι ένας δύσκολος εταίρος. Η επιστροφή του στον Λευκό Οίκο μπορεί να λειτουργήσει ως ηλεκτροσόκ για την ΕΕ, αναγκάζοντάς μας να γινόμαστε όλο και πιο ενωμένοι και συμπεριληπτικοί δίχως να τρέφουμε αυταπάτες και δίχως να επαναπαυόμαστε στη διατλαντική σχέση, αφού αυτή θα είναι πλέον πολύ πιο σκληρή», σημείωσε ο Σεμπαστιάν Μαγιάρ.

DBRS: Αλλάζουν ρότα οι ΗΠΑ – Τι να περιμένουμε

«Μισεί την Ευρώπη»

Το πλεονέκτημα, πάντως, συγκριτικά με την πρώτη εκλογή Τραμπ το 2016, είναι ότι τώρα πλέον γνωρίζουμε ποιος είναι. «Γνωρίζουμε τις πεποιθήσεις και τις προθέσεις του, τις οποίες πρέπει να λάβουμε πολύ σοβαρά», λέει ο γάλλος διανοούμενος.

Ως εκ τούτου, «η σχέση μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ δεν μπορεί παρά να είναι επιφυλακτική και καχύποπτη από εδώ και πέρα». Ο Μαγιάρ προειδοποιεί ότι ο Τραμπ δεν θα κάνει καμία χάρη στους Ευρωπαίους «διότι μισεί την Ευρωπαϊκή Ένωση». Ο αναλυτής αναφέρει την ήδη γνωστή πρόθεση του πρώην και επόμενου προέδρου των ΗΠΑ να αυξήσει τους τελωνειακούς δασμούς στις εισαγωγές από την Ευρώπη, ενώ σημειώνει ότι οι δασμοί που θα επιβάλει η Ουάσιγκτον στην Κίνα «θα είναι πολύ επιζήμιοι και για εμάς».

Ντράγκι και Λέτα

Ποια είναι λοιπόν η ενδεδειγμένη αντίδραση της Ευρώπης στις εξελίξεις; Ποια συγκεκριμένα μέτρα θα πρέπει να λάβει για να αντιμετωπίσει τη βέβαιη (αλλά άγνωστη σε ποιο βαθμό) εμπορική, οικονομική, ενδεχομένως και αμυντική απομάκρυνση από τις ΗΠΑ κατά τα χρόνια της νέας θητείας του Ντόναλντ Τραμπ;

Η απάντηση, κατά τον ειδικό σύμβουλο του Ινστιτούτου Ντελόρ, βρίσκεται στις εκθέσεις δύο Ιταλών πρώην πρωθυπουργών, του Μάριο Ντράγκι και του Ενρίκο Λέτα, οι οποίες δημοσιεύθηκαν εφέτος. Η κεντρική ιδέα αμφοτέρων είναι ότι «θα πρέπει να επανεξοπλιστούμε σε βιομηχανικό και τεχνολογικό επίπεδο και να βελτιώσουμε την ροή χρηματοδοτήσεων εντός της ΕΕ προωθώντας κατά μείζονα προτεραιότητα την ένωση των Κεφαλαιαγορών».

Η Ευρώπη θα πρέπει δηλαδή να μάθει να τα βγάζει πέρα μόνη της. «Όπως καταφέραμε να μετριάσουμε την ευαλωτότητά μας κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, όπως καταφέραμε να επιβιώσουμε χωρίς ρωσικό αέριο μετά την εισβολή στην Ουκρανία, πρέπει και πάλι να βασιστούμε στις δικές μας δυνάμεις», σημείωσε ο Σεμπαστιάν Μαγιάρ.

Το επείγον της άμυνας

Η άμυνα είναι ένας τομέας στον οποίο απαιτείται επειγόντως και κατά προτεραιότητα η συνεργασία των «27». Οι ΗΠΑ μπορεί να μην αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ, όπως με ιερή αγανάκτηση είχε απειλήσει ο ίδιος ο Τραμπ, ωστόσο «οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως να μην είναι πλέον εκεί για να μας υπερασπίζονται ενάντια στη Ρωσία, τουλάχιστον όχι τόσο όσο είναι σήμερα», όπως είπε ο Σεμπαστιάν Μαγιάρ στο συνεργάτη της «Les Echos» Βενσάν Κολάν.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Γαλλία, πιέζουν για κοινή χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής αμυντικής στρατηγικής, θυμίζει ο ρεπόρτερ. «Χρειάζεται πολύ περισσότερος στρατιωτικός συντονισμός και διαλειτουργικότητα μεταξύ των κυβερνήσεων της Ευρώπης. Διότι η έννοια της Δύσης ξεθωριάζει. Σε έναν πολυπολικό και κατακερματισμένο κόσμο, θα υπάρχει η Ευρώπη από τη μια πλευρά και οι Ηνωμένες Πολιτείες από την άλλη. Διότι πρέπει να αντιληφθούμε ότι δεν θα έχουμε πάντα τα ίδια συμφέροντα ή τις ίδιες αξίες με τις ΗΠΑ», προειδοποίησε ο Μαγιάρ.

Το πολιτικό προσωπικό

Πέρα από την «ενότητα με κάθε κόστος», η Ευρώπη χρειάζεται όμως και ηγεσία που να την εμπνέει, να την ενώνει κόστος και να την οδηγεί, κατά τον αξιωματούχο του Institut Jacques-Delors, του Ινστιτούτου που ίδρυσε το 1996 ο Ζακ Ντελόρ, πρώην πρόεδρος της Κομισιόν και ένας εκ των επιφανέστερων και πλέον προσηλωμένων σκαπανέων ενοποίησης μιας ηπείρου που αιματοκυλίστηκε δίχως έλεος τον 20ό αιώνα καθώς υπήρξε η θρυαλλίδα και η κεντρική σκηνή διεξαγωγής δύο παγκοσμίων πολέμων.

Οι αδυναμίες της Ευρώπης σε επίπεδο πολιτικού προσωπικού που να ενώνει και να εμπνέει έχουν αναλυθεί και απασχολήσει πολλούς μελετητές. Ο Σεμπαστιάν Μαγιάρ όμως είναι αισιόδοξος ότι η αποδυνάμωση των παραδοσιακών συμμάχων της Ευρώπης θα σημάνει μιαν αφύπνιση των Ευρωπαίων πολιτικών ηγετών, ωθώντας τους να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων.

Κατά το γάλλο πολιτικολόγο είναι απαραίτητη η στενότερη συνεργασία Παρισιού και Βερολίνου. Ο Μαγιάρ δεν αναφέρεται στη δύσκολη πολιτική συγκυρία που αντιμετωπίζουν οι ηγεσίες τόσο της Γαλλίας με μια κυβέρνηση που ψάχνει ακόμα τα πατήματά της, όσο και της Γερμανίας με μια κυβέρνηση που μοιάζει να… τα χάνει – μόλις προχθές ξέσπασε κυβερνητική κρίση με την εκδίωξη (ή αποχώρηση, η ουσία είναι η ίδια) του ηγέτη του συνεργαζόμενου στην τρικομματική κυβέρνηση κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών Κρίστιαν Λίντνερ από το αξίωμά του.

Αναφέρει, ωστόσο, ο Μαγιάρ την προοπτική να αναλάβει από την 1η Ιανουαρίου και για το πρώτο εξάμηνο του 2025 (αντικαθιστώντας τον «τραμπιστή» ούγγρο πρωθυπουργό Ορμπάν) την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ ο πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ.

Τουσκ και Μελόνι

«Η Πολωνία έχει αλλάξει. Η χώρα είναι βαθιά ευρωατλαντική και διατηρεί μια ειδική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά γνωρίζει ότι πρέπει να υπολογίζει στις δικές της δυνάμεις από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Οι αμυντικές δαπάνες έχουν αυξηθεί κατακόρυφα στην Πολωνία, καθώς και στις χώρες της Βαλτικής. Αυτό ωφελεί σε μεγάλο βαθμό την αμερικανική βιομηχανία όπλων και η μεγάλη πρόκληση θα είναι να εξισορροπηθεί ξανά αυτό μεταξύ των Ευρωπαίων, διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος να μην έχουμε τη δυνατότητα να δράσουμε μόνοι όταν είναι απαραίτητο», δήλωσε στη «Les Echos» ο Σεμπαστιάν Μαγιάρ.

Ο Μαγιάρ αναφέρθηκε και στην ιταλίδα πρωθυπουργό Τζιόρτζια Μελόνι, «η πολιτική της οποίας απέναντι στις ΗΠΑ είναι ακόμα δύσκολο να προβλεφθεί». Κατά τον γάλλο αναλυτή ωστόσο, λόγω της πολιτικής εγγύτητάς της με τον Τραμπ, «η Μελόνι θα μπορούσε να αναδειχθεί ως ο προνομιούχος συνομιλητής της Ουάσιγκτον για την Ευρωπαϊκή Ένωση». Όμως «τη σέβεται πραγματικά ο Τραμπ;», αναρωτιέται ο Μαγιάρ.