Ηλεκτρική ενέργεια: Μεγάλη ανατροπή στην ΕΕ – Στις φθηνότερες αγορές ρεύματος η Ελλάδα

Οι υψηλές χονδρεμπορικές τιμές στην ηλεκτρική ενέργεια στη Νοτιοανατολική Ευρώπη αποτέλεσαν πρωτοσέλιδο τους προηγούμενους μήνες, και πυροδότησαν την κοινή πρωτοβουλία της Ελλάδας, της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας για την άμεση λήψη μέτρων ώστε να αντιμετωπιστούν οι στρεβλώσεις της αγοράς.

Ωστόσο, το σκηνικό αυτό φαίνεται ότι έχει αρχίσει να αλλάζει και μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, η χώρας μας είναι πλέον στη 10άδα με τις χαμηλότερες χονδρεμπορικές τιμές, ενώ ήταν στην 5άδα με τις ακριβότερες.

Παράγοντες τη αγοράς εξηγούν στον ΟΤ πού αποδίδεται αυτή η ανατροπή με την Ελλάδα να έχει χαμηλότερες τιμές ρεύματος έναντι άλλων αγορών:

1. Στη χαμηλή ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία κινείται κάτω από τα 6.500 MW.
2. Στη σχετικά υψηλή παραγωγή από αιολικά, η οποία βρίσκεται πάνω από τα 2.000 MW.
3. Στις εξαγωγές που έφτασαν στο μέγιστον τους, εξαντλώντας τη μεταφορική ικανότητες για περαιτέρω εξαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος και
4. Στη μεγάλη διαθεσιμότητα μονάδων ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου.

Ταυτόχρονα σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης όπως στη Γερμανία η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αιολικά έχει περιοριστεί λόγω των χαμηλών ανέμων. Οι ίδιοι παράγοντες επισημαίνουν μάλιστα, ότι συνολικά στην Ευρώπη η ζήτηση διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα, λόγω του έως τώρα ήπιου χειμώνα.

Στο θέμα αναφέρεται και η Eurelectric, η ομοσπονδία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας ηλεκτρικής ενέργειας, στην οποία μετέχουν περισσότερες από 3500 ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, διανομή και προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας.

«Θυμάστε τις αυξήσεις των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας που παρατηρήθηκαν σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης τους τελευταίους μήνες; Εξομαλύνθηκαν», γράφει χαρακτηριστικά σε ανακοίνωσή της.

Τιμές ρεύματος: Οι τρεις παράγοντες που καθορίζουν το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας

Η ηλεκτρική ενέργεια στο επίκεντρο

Επισημαίνει μάλιστα ότι στη Βουλγαρία, την Κροατία, την Ουγγαρία, την Ελλάδα, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία ​​και τη Σλοβακία, οι μέσες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για την επόμενη ημέρα μειώθηκαν από 120 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh) τον Ιούλιο-Αύγουστο σε περίπου 90 ευρώ ανά MWh τον Οκτώβριο.

Δύο κύριοι παράγοντες εξηγούν αυτή τη μείωση:

1. Χαμηλότερη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας καθώς τελειώνει η καλοκαιρινή περίοδος, με μείωση 12% μεταξύ Ιουλίου και Οκτωβρίου στη συνδυασμένη ζήτηση αυτών των χωρών
2. Αυξημένη παραγωγή υδροηλεκτρικής, πυρηνικής και αιολικής ενέργειας

Η eurelectirc χαρακτηρίζει ως ιδιαιτέρως ενδιαφέρον το γεγονός ότι το αέριο δεν έπαιξε ρόλο σε αυτό. Ενώ οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος μειώθηκαν, η μέση μηνιαία τιμή του φυσικού αερίου δεν άλλαξε πολύ, αν και υπήρχαν διακυμάνσεις πάνω-κάτω.

Η «διαφωνία» με τον Έλληνα πρωθυπουργό

Το καλοκαίρι, η άνοδος των τιμών ήταν αποτέλεσμα της υψηλότερης περιφερειακής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα, της πτώσης της υδροηλεκτρικής και πυρηνικής παραγωγής που αντισταθμίστηκε από την ακριβή ενέργεια φυσικού αερίου, τις περιορισμένες δυνατότητες διασύνδεσης και το πιο σημαντικό, την έλλειψη ευελιξίας. Τονίζει επίσης, ότι σε αντίθεση με ό,τι εξέφρασε ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τον Σεπτέμβριο, οι αυξημένες εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία επηρέασαν τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας μόνο σε μικρό βαθμό.

Σημαντική αστάθεια

Στην ανάλυσή του το λόμπι της ηλεκτρικής ενέργειας, αναφέρει ότι η αστάθεια των τιμών το καλοκαίρι του 2024 αυξήθηκε περισσότερο από 100% σε σύγκριση με το 2023. Η υψηλότερη αστάθεια σημειώθηκε κυρίως κατά τις βραδινές ώρες, όταν υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και η ηλιακή ενέργεια εξαφανίζεται από το μείγμα ενέργειας. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η ηλιακή αντισταθμίστηκε κυρίως από το ακριβό φυσικό αέριο, το οποίο ανέβασε τις τιμές. Εναλλακτικοί ευέλικτοι πόροι και περισσότερες ανανεώσιμες τεχνολογίες μπορούν να συμβάλουν στη μείωση αυτών των κορυφών τιμών.

Παρά το χαμηλότερο μερίδιο ηλιακής ενέργειας, οι αρνητικές τιμές αυξήθηκαν από 94 σε 160, κυρίως στη Φινλανδία και τη Σουηδία λόγω της υψηλότερης αιολικής και πυρηνικής παραγωγής.

Εάν οι τιμές μειώθηκαν στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, δεν συμβαίνει το ίδιο στη Γερμανία. Στις αρχές Νοεμβρίου, οι τιμές spot της Γερμανίας εκτινάχθηκαν στα 820 ευρώ ανά MWh στις 6 Νοεμβρίου στις 17:00. Αυτό οφειλόταν στην ελάχιστη παραγωγή ανέμου, που έπεσε μόλις στο 0,2% του συνδυασμού ισχύος. Οι ανατολικοί γείτονες παρουσίασαν παρόμοιες αυξήσεις τιμών.

Αύξηση της προσφοράς στην ηλεκτρική ενέργεια

Από την πλευρά της προσφοράς, αντίθετα, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξανόταν από μήνα σε μήνα σε ολόκληρη την ΕΕ, με την υδροηλεκτρική ενέργεια να προσθέτει 7 τεραβατώρες (TWh) ακολουθούμενη από άνοδο κατά 5 TWh στην παραγωγή άνθρακα. Αυτή η μετατόπιση προκλήθηκε κυρίως από τις υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου, οι οποίες έκαναν τον άνθρακα πιο ανταγωνιστική επιλογή για την αλλαγή καυσίμου. Η πυρηνική και η αιολική παρουσίασαν οριακά κέρδη, ενώ η παραγωγή ηλιακών φωτοβολταϊκών (PV) μειώθηκε κατά 4,3% λόγω της μειωμένης ηλιακής ακτινοβολίας.

Τον περασμένο μήνα, η Γερμανία, η Τσεχία και η Σλοβενία ​​κατέγραψαν αξιοσημείωτη αύξηση στην ηλεκτρική ενέργεια με καύση άνθρακα στην ΕΕ, με μηνιαία αύξηση 28%, 28% και 30% αντίστοιχα. Ως μία από τις λίγες ευρωπαϊκές αγορές με σημαντική χωρητικότητα άνθρακα και φυσικού αερίου, η Γερμανία εξακολουθεί να ανταποκρίνεται ιδιαίτερα στις αλλαγές τιμών και στις δύο αγορές.

Ωστόσο, εξετάζοντας τις τάσεις σε ετήσια βάση στην ΕΕ, το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξήθηκε κατά 1,9%, ενώ ο άνθρακας από 11,8% τον Οκτώβριο του 2023 έφτασε στο 10,6% τον Οκτώβριο του 2024, επιβεβαιώνοντας μια διαρθρωτική πτώση.

Το θέμα στη Βουδαπέστη

Τα θέματα της ενέργειας απασχόλησαν και την άτυπη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που διεξάγεται στη Βουδαπέστη, την επομένη της Συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας.

«Ασχοληθήκαμε πολύ με τα θέματα της ενέργειας», επεσήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

«Νομίζω ότι είναι κοινός τόπος το γεγονός ότι η Ευρώπη σήμερα αντιμετωπίζει ένα μεγάλο πρόβλημα ανταγωνιστικότητας όσον αφορά στην ενέργειας, παρά το γεγονός ότι επενδύουμε πολύ στις ανανεώσιμες πηγές και θεωρώ εξαιρετικά θετικό το γεγονός ότι στη δήλωση της Βουδαπέστης υπάρχει μια ρητή αναφορά στις στρεβλώσεις στις τιμές της αγοράς ενέργειας που πρέπει να αντιμετωπιστούν με τρόπο κατεπείγοντα», υπογράμμισε.

Ο πρωθυπουργός υποστήριξε ότι για να μπορέσει η ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας να λειτουργεί προς όφελος όλων των ευρωπαίων καταναλωτών, θα πρέπει να γίνουν δύο σημαντικές παρεμβάσεις.

Η πρώτη αφορά τις διασυνδέσεις. «Χρειαζόμαστε περισσότερες ευρωπαϊκές διασυνδέσεις, οι οποίες ενδεχομένως να πρέπει να χρηματοδοτηθούν ευρωπαϊκούς, δημόσιους και όχι μόνο με ιδιωτικούς πόρους. Και πιστεύω ότι πρέπει πια να ξαναδούμε ουσιαστικά τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την τιμολόγηση, τον τρόπο τιμολόγησης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε να μην καθορίζει το φυσικό αέριο την οριακή τιμή του συστήματος, όπως γίνεται σήμερα, καθώς το φυσικό αέριο κατά κανόνα είναι πολύ πιο ακριβό από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», ανέφερε.