Πυρηνική ενέργεια: Η δημιουργία αντιδραστήρων «τσέπης» θα ρίξει τις τιμές ρεύματος

Η αστάθεια στην ενεργειακή αγορά και οι πολιτικές για ταχεία «πράσινη» μετάβαση της οικονομίας σε ένα μέλλον μηδενικών εκπομπών ρύπων έχουν αναζωπυρώσει τελευταία τις συζητήσεις περί πυρηνικής ενέργειας και στην Ελλάδα, με το πυρηνικό λόμπι να έχει ξεκινήσει την προώθηση δυο τύπων πυρηνικών αντιδραστήρων διαφημίζοντάς τους ως νέα γενιά, ακίνδυνους και φθηνούς, κατατάσσοντάς τους μάλιστα στην «πράσινη ενέργεια», παραβλέποντας τα ραδιενεργά απόβλητα και το υψηλό τους CAPEX.

Ο ένας είναι μεγάλης ισχύος (ο Terra Power) και ο δεύτερος, για τον οποίο γίνεται τελευταία πολύς λόγος από ανώτατα κυβερνητικά στελέχη και στην Ελλάδα, είναι ο Small Modular Reactor (Μικρός αρθρωτός Αντιδραστήρας), ο οποίος προβάλλεται ως ασφαλέστερος.

Από την πυρηνική ενέργεια στην κβαντική μηχανική – Πώς οι Big Tech θα σβήσουν τη δίψα της AI για ενέργεια

Την επίδραση της συμμετοχής πυρηνικών αντιδραστήρων «τσέπης» στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας ανέλυσε ο καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) κ. Παντελής Μπίσκας μιλώντας χθες στο 28ο Εθνικό Συνέδριο «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2024» του Ινστιτούτου Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ).

Ο καθηγητής ανέπτυξε τέσσερα σενάρια για την πιθανή προσθήκη SMR στην χώρα μας. Το ένα αφορούσε το business as usual (δηλαδή ηλεκτροπαραγωγή δίχως πυρηνικά) ενώ τα άλλα τρία πρότειναν εγκατάσταση μικρών αντιδραστήρων ισχύος 650 MW (σενάριο χαμηλής διείσδυσης), 1.500 MW (σενάριο μέσης διείσδυσης) και 3.000 MW (υψηλής διείσδυσης) για 20 έτη, από το 2032 έως το 2051.

Μείωση των τιμών ρεύματος έως 25%

Η παραγωγή των SMR, σύμφωνα με τον κ. Μπίσκα, είναι σταθερή στη διάρκεια της 20ετίας που εξετάστηκε και κυμαίνεται από περίπου 4 TWh ανά έτος (στο σενάριο χαμηλής διείσδυσης SMR) έως 28 TWh ανά έτος (σε σενάριο υψηλής διείσδυσης), δηλαδή μπορεί να καλύπτει έως και το ένα τρίτο της κατανάλωσης της Ελλάδας. ¨Έτσι, όπως επεσήμανε ο καθηγητής, το κόστος αγοράς εισαγόμενου φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή θα μειωθεί κατά 21% με 62% ανάλογα με το σενάριο. Πτώση προβλέπεται και στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από 20% έως 52%.

Και καθώς περιορίζεται το κόστος αγοράς αερίου και οι εκπομπές CO2 (άρα και το κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών) η εξοικονόμηση, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της μελέτης του ΑΠΘ, θα κυμανθεί (ανάλογα με το σενάριο) από 556 εκατ. ευρώ έως ένα δισ. ευρώ ετησίως.

Έτσι και για τους τελικούς καταναλωτές υπολογίζεται σημαντικό όφελος. Η μελέτη καταδεικνύει ότι η μέση ετήσια χονδρεμπορική τιμή ρεύματος αναμένεται ότι θα περιοριστεί από 3,3% (ήτοι 3,5 ευρώ ανά μεγαβατώρα) έως 25% (δηλαδή μείωση 26 ευρώ ανά μεγαβατώρα) ανάλογα με το σενάριο διείσδυσης πυρηνικών αντιδραστήρων «τσέπης» στο ενεργειακό μείγμα της χώρας. Αυτό μεταφράζεται σε ετήσιο όφελος από 200 εκατ. ευρώ ανά έτος έως 1,7 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Στα πλεονεκτήματα των αντιδραστήρων «τσέπης», σύμφωνα με τον κ. Μπίσκα, περιλαμβάνεται η σταθερή ετήσια παραγωγή τους, η ευέλικτη λειτουργία τους, το μικρό μεταβλητό κόστος λειτουργίας (της τάξης των 15 με 30 ευρώ ανά μεγαβατώρα – MWh), οι περιορισμένες απαιτήσεις χρήσης καυσίμου και το μικρότερο ρίσκο κινδύνου συγκριτικά με τις μεγάλες πυρηνικές μονάδες. Επίσης, ο καθηγητής αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η λειτουργία τους θα οδηγήσει στη μείωση της χρήσης φυσικού αερίου αλλά και των καθαρών εισαγωγών ρεύματος ενώ θα προωθήσει τις μαζικές καθαρές εξαγωγές ρεύματος, οι οποίες μπορούν να φτάσουν και τις 22 TWh (τεραβατώρα) ετησίως, στο 4ο σενάριο υψηλής διείσδυσης.

Μεγάλο το επενδυτικό κόστος

Όσον αφορά στο επενδυτικό κόστος (CAPEX) ο κ. Μπίσκας επεσήμανε ότι είναι εξαιρετικά υψηλό και κυμαίνεται από 1,9 έως 3,9 δισ. ευρώ, δηλαδή από 5.500 ευρώ έως 11.600 ευρώ ανά κιλοβάτ (kW). Όσο μεγαλύτερη η ισχύς της μονάδας τόσο μεγαλύτερο και το CAPEX. «Αν μπουν 600 MW, 700 MW έως 1.000 MW οδηγεί σε ένα οικονομικό πλάνο το οποίο ενδεχομένως, αν το CAPEX είναι σε ένα αποδεκτό ύψος, να οδηγεί σε ένα βιώσιμο πλάνο», υποστήριξε ο κ. Μπίσκας.

Και πρόσθεσε: «Συμπερασματικά τα SMR έχουν σημαντική επίπτωση σε μια αγορά όπως της Ελλάδας, οδηγούν σε μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου και άνθρακα, της τιμής για τον τελικό καταναλωτή, αλλά αν κανιβαλιστούν μεταξύ τους, δηλαδή μπουν πολλές πυρηνικές μονάδες, δεν θα είναι καμία βιώσιμη ενώ εάν μπουν στο ηλεκτρικό σύστημα έως 700 μεγαβάτ ενδεχομένως θα έχουν μια καλή οικονομική βιωσιμότητα».

Βεβαίως ζητούμενο για αυτά τα έργα, λόγω του μεγάλου ρίσκου τους, όπως σημείωσε ο καθηγητής, είναι η τραπεζική τους φερεγγυότητα.
Δεν είναι τυχαίο ότι από το 2023, μόνον η Κίνα και η Ρωσία έχουν κατασκευάσει τέτοιους SMR. Το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ είχε υπολογίσει ότι ο πρώτος SMR στις Ηνωμένες Πολιτείες θα ολοκληρωνόταν από τη NuScale Power γύρω στο 2030, αλλά αυτή η συμφωνία απέτυχε αφού οι πελάτες υπαναχώρησαν λόγω του αυξανόμενου κόστους.

Στα μειονεκτήματα των αντιδραστήρων «τσέπης», ο κ. Μπίσκας συμπεριέλαβε εκτός από το μεγάλο κόστος κεφαλαίου, και τα γνωστά ρίσκα της πυρηνικής ενέργειας που αφορούν στον κίνδυνο κατασκευής πυρηνικών όπλων, το μεγάλο πρόβλημα της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων και ορισμένες ρυθμιστικές προκλήσεις.

Σε κάθε περίπτωση, όπως ανέφερε ο καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής κ. Θανάσης Γεράνιος σε πρόσφατο άρθρο του στο «Βήμα της Κυριακής», αυτοί οι νέοι τύποι αντιδραστήρων λειτουργούν όπως οι παλαιοί με την ίδια διαδικασία της σχάσης των πυρήνων του καυσίμου. «Επομένως, στην ουσία έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά των 420 παλαιών πυρηνικών αντιδραστήρων. Δηλαδή, παράγουν πυρηνικά απόβλητα και ενέχουν όμοια πυρηνικά ατυχήματα. Το κυριότερο όμως είναι το γεγονός πως δεν έχουν ακόμα δοκιμαστεί στην πράξη (στην Ευρώπη δεν υπάρχει ακόμη κανένας) και υποσχέσεις περί ασφαλέστερων αντιδραστήρων είναι μόνον θεωρητικές», υπογραμμίζει ο κ. Γεράνιος.

Να σημειωθεί ότι η μελέτη του κ. Μπίσκα έλαβε υπόψη για τους υπολογισμούς της, τις προβλέψεις του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) έως το 2050, ως προς την εξέλιξη της ζήτησης και του ενεργειακού μείγματος, τη διείσδυση μπαταριών αποθήκευσης ενέργειας και το πλάνο ανάπτυξης των διεθνών διασυνδέσεων του ΑΔΜΗΕ.