Πόσο ισχυρός θα είναι ο Ντόναλντ Τραμπ

Έχει υποσχεθεί πολλά, αλλά πόσα από αυτά μπορεί να πραγματοποιήσει, σε πόσο χρόνο και με ποια αποτελέσματα;

Για τον απλό κόσμο σ’ όλη την υφήλιο, αλλά και για και αξιωματούχους άλλων κρατών, ο Αμερικανός πρόεδρος, γνωστός μάλλον περιπαικτικά κι ως “πλανητάρχης”, είναι ένας πολύ ισχυρός άνθρωπος στον κόσμο.

Όμως, όσοι γνωρίζουν την πραγματικότητα και πώς δουλεύει το αμερικανικό θεσμικό και διοικητικό σύστημα, δεν θα συμφωνήσουν. Κι αυτό συμβαίνει γιατί οι ιδρυτές-πατέρες (founding fathers) των ΗΠΑ δεν ήθελαν έναν πανίσχυρο πρόεδρο.

Παρά κάποιες αδυναμίες τους, ανθρώπινες εξάλλου, ήσαν πιστοί σε δημοκρατικούς κανόνες, πράγμα που αποτελούσε εξαίρεση εκείνα τα χρόνια στη τότε διεθνή κοινότητα. Κατά συνέπεια, δεν ήθελαν να να μετατρέψουν το προεδρικό αξίωμα σε αυταρχική μοναρχία. Έτσι, στη σημερινή εποχή, πράγματι ο Αμερικανός πρόεδρος μπορεί να υπογράψει διατάγματα με τα οποία θα προωθεί τις δικές του πολιτικές, ακυρώνοντας τις εκτελεστικές εντολές των προκατόχων του, τα περιθώρια όμως μονομερούς δράσης του είναι περιορισμένα.

Κι αυτό γιατί το Σύνταγμα, το Κογκρέσο και τα ομοσπονδιακά δικαστήρια περιορίζουν την εξουσία του. Για παράδειγμα, το Κογκρέσο είναι εκείνο που θα περάσει ή θα απορρίψει πρωτοβουλίες του προέδρου και θα διαθέσει ή μη λεφτά για τη χρηματοδότησή τους. Με άλλα λόγια, το Κογκρέσο ελέγχει το πορτοφόλι του προέδρου, όπως λένε μερικοί χαριτολογώντας και υπάρχουν παραδείγματα που επιβεβαιώνουν αυτόν τον κανόνα.

Γι’ αυτό ο έλεγχος της πλειοψηφίας της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας θεωρείται πολύ σημαντικό γεγονός μαζί με την εκλογή προέδρου από το ίδιο κόμμα. Κι αυτό γιατί ο πρόεδρος μπορεί να εφαρμόσει την ατζέντα του, περνώντας ευκολότερα νόμους, αν το κόμμα του ελέγχει τα δύο νομοθετικά σώματα, πράγμα που είναι γεγονός σήμερα.

Σε επίπεδο διοίκησης υπάρχει επίσης η κρατική γραφειοκρατία, μέρος της οποίας είναι και οι ελίτ για τις οποίες πολύς λόγος γίνεται εσχάτως. Η τελευταία βλέπει στον εκάστοτε πρόεδρο, ένα ακόμη ενοχλητικό άτομο που θα αποχωρήσει μετά από 4 ή 8 χρόνια. Μπορούν λοιπόν τα μέλη της να στυλώσουν τα πόδια και να προβάλουν εμπόδια στην υλοποίηση των νόμων. Η ψήφιση των νόμων εξάλλου δεν σημαίνει αυτόματα υλοποίηση όπως γνωρίζουμε πολύ καλά στην Ελλάδα. Αν μάλιστα, οι νόμοι δεν είναι καλογραμμένοι και έχουν τα γνωστά παράθυρα, οι γραφειοκράτες πατάνε πάνω σ’ αυτό για να κωλυσιεργήσουν. Και ας μη ξεχνάμε ότι οι απανταχού γραφειοκρατίες είναι συντεχνιακά οργανωμένες.

Υπάρχουν επίσης τα Ομοσπονδιακά Δικαστήρια. Αν ένας δικαστής σε μια πολιτεία βγάλει μια απόφαση η οποία μπλοκάρει πρωτοβουλία του προέδρου, η διαδικασία σταματά μέχρι νεωτέρας.

Ακόμη, υπάρχουν οι εμπειρογνώμονες εντός κι εκτός της κυβέρνησης, π.χ. ακαδημαϊκοί, δεξαμενές σκέψης κ.λπ. Όλοι αυτοί γνωρίζονται μεταξύ τους και συχνά κάνουν χάρες και εξυπηρετήσεις ο ένας στον άλλο. Συνήθως δε, οι γραφειοκράτες δεν έχουν θετική γνώμη για το πνευματικό επίπεδο του προέδρου, παρά μόνο στο μέτρο που τους προσφέρει προνόμια και διορίζει κάποιους από αυτούς σε καμία θέση ευθύνης.

Παρ’ όλα αυτά ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι η προσωποποίηση του κράτους τους στα μάτια των Αμερικανών πολιτών. Είτε τον συμπαθούν είτε όχι. Όλοι οι άλλοι πολιτικοί αντιπροσωπεύουν μια πολιτεία ή ένα κομμάτι των ΗΠΑ. Ο Αμερικανός πρόεδρος όμως αντιπροσωπεύει όλη των χώρα και μιλά εξ ονόματος της στις ξένες χώρες και τους ηγέτες τους. Αυτό ήθελαν οι ιδρυτές-πατέρες των ΗΠΑ, καθώς κατανοούσαν ότι ένα αόριστο κράτος δεν θα μπορούσε να επιζήσει επί μακρόν.

Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θα πρέπει απλά να ικανοποιήσει το αμερικανικό κοινό. Θα πρέπει να διαχειρισθεί επίσης τα υπόλοιπα παρακλάδια του κράτους και τις προαναφερθείσες άτυπες ομάδες εξουσίας, δηλαδή τά περίφημα λόμπυ. Και τα τελευταία, δεν είναι τυχάρπαστα. Με πρώτο το χρήμα, διαθέτουν ισχυρά μέσα επιρροής και σε κυμαινόμενους βαθμούς βέβαια , παίζουν ρόλο στις λήψεις αποφάσεων.

Ο δε Τραμπ έχει «πάθος» με τα λόμπι και τους ανθρώπους τους, γιατί όπως ο ίδιος τονίζει, του αρέσουν πολύ οι διαπραγματεύσεις. «Τη βρίσκω όταν διαπραγματεύομαι», τονίζει και για το θέμα αυτό έχει γράψει και βιβλίο.

Συνεπώς, ναι μεν στη δεύτερη θητεία του ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα έχει περισσότερη ελευθερία κινήσεων, πλην όμως δεν θα διαθέτει το ακαταλόγιστο. Θα είναι κατά την εκτίμηση μας πολύ πιο προσεκτικός από ό,τι την περίοδο 2016-2020, παρά το ότι θα τον πλαισιώνουν περισσότεροι «δικοί του άνθρωποι».