Πληθωρισμός: Καταναλωτές στα κάγκελα και κυβερνήσεις υπό ασφυκτική πίεση [γράφημα]

Μπορεί ο πληθωρισμός στις ανεπτυγμένες οικονομίες να επανέρχεται τους τελευταίους μήνες στα κανονικά επίπεδα, ωστόσο, η εκτόξευση που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια -μια φορά σε κάθε γενιά- έχει αφήσει μια «τοξική κληρονομιά» στις κυβερνήσεις, και καταναλωτές… στα κάγκελα.

Αλλωστε, η απόγνωση και ο θυμός ήταν σημαντικό κίνητρο για τους αμερικανούς που επέλεξαν να δώσουν την ψήφο τους στον Ντόναλντ Τραμπ και στις εν πολλοίς αμφιλεγόμενες προεκλογικές εξαγγελίες του, όπως επισημαίνουν οι FT.

Ρωσία: Ο πόλεμος εκτοξεύει τον πληθωρισμό – Κλέβουν ακόμη και… βούτυρο

Η παρατεινόμενη αγανάκτηση των πολιτών σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, αποτυπώθηκε σε μεγάλον βαθμό και στις βρετανικές και ιαπωνικές εκλογές, ενώ δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν ότι η κληρονομιά του πληθωρισμού θα επηρεάσει τόσο τις εξαγγελίες των υποψηφίων όσο και την απόφαση των ψηφοφόρων και στις εθνικές εκλογές του επόμενου έτους, συμπεριλαμβανομένων της Γερμανίας και του Καναδά.

Πραγματικά εισοδήματα

Ο μέσος ρυθμός πληθωρισμού στην ομάδα των πλούσιων χωρών του ΟΟΣΑ έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο από το καλοκαίρι του 2021 τον Σεπτέμβριο (τον πιο πρόσφατο μήνα για τον οποίο είναι διαθέσιμο ένα πλήρες σύνολο δεδομένων). Τώρα κινείται γύρω από τον στόχο του 2% των κεντρικών τραπεζών σε περισσότερα από τα μισά μέλη του ΟΟΣΑ.

Ωστόσο, παρά την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, η καταναλωτική εμπιστοσύνη παραμένει 1,7% κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα. Αυτό αποδίδεται στο γεγονός ότι ενώ οι μισθοί αυξάνονται τώρα με ταχύτερους ρυθμούς από τον πληθωρισμό, τα πραγματικά εισοδήματα σε πολλές μεγάλες οικονομίες μόλις ξεπέρασαν τα προ-Covid επίπεδα, και παραμένουν καυτό πολιτικό θέμα.

Στο γράφημα που ακολουθεί αποτυπώνονται τα στοιχεία του ΟΟΣΑ σε σχέση με την εξέλιξη των ωρομισθίων σε μια σειρά από χώρες. Συγκρίνεται το β’ τρίμηνο του 2024 με το αντίστοιχο του 2023 και το β’ τρίμηνο του 2023 με το δ’ τρίμηνο του 2019 (πριν δηλαδή την εμφάνιση της πανδημίας και την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία που πυροδότησαν τον πληθωρισμό).

Για την Ελλάδα, αποτυπώνεται ξεκάθαρα ότι από το τέλος του 2019 μέχρι το τα μισά του 2023 καταγράφεται μείωση του ωρομισθίου. Αντίθετα, από από τα μέσα του 2023 μέχρι τα μέσα του 2024 έχουμε αυξήσεις, οι οποίες, όμως αφήνουν το τελικό αποτέλεσμα (από το τέλος του 2019 μέχρι τα μέσα του 2024) σε αρνητικό έραφος. Δηλαδή, οι μισθοί μειώθηκαν σε σχέση με την εξέλιξη του πληθωρισμού.

Ο πληθωρισμός

Ο μέσος πληθωρισμός στον ΟΟΣΑ ήταν περίπου 30% υψηλότερα τον Σεπτέμβριο του 2024 από ό,τι τον Δεκέμβριο του 2019, ακριβώς, δηλαδή, πριν την εμφάνιση της πανδημίας και την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία που συντάραξαν και την παγκόσμια οικονομία.

Οπως με απλά λόγια εξήγησε ο Paul Dales, οικονομολόγος στη συμβουλευτική Capital, οι καταναλωτές κοιτάζουν πόσα ξοδεύουν για τους λογαριασμούς και το σούπερ μάρκετ και διαπιστώνουν  ότι αυτά τα κόστη δεν μειώνονται, επομένως, συμπεραίνουν πως η κρίση του κόστους ζωής συνεχίζεται.

Οι τιμές των τροφίμων είναι περίπου 50% υψηλότερες από ό,τι τον Δεκέμβριο του 2019, με την αύξηση του μέσου ωριαίου μισθού να μην ανταποκρίνεται στις αυξήσεις τιμών στις μισές περίπου από τις χώρες του ΟΟΣΑ.

Οι καταναλωτές… θυμούνται

«Οι καταναλωτές (και οι ψηφοφόροι) τείνουν να συγκρατούν στη  μνήνη τους τα επίπεδα τιμών», δήλωσε ο Paul Donovan, οικονομολόγος της UBS.

Σύμφωνα, δε, με την Isabella Weber, καθηγήτρια οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης Amherst, ιστορικά έχει αποδειχθεί ότι «οι πληθωριστικές εκρήξεις μπορούν να αποσταθεροποιήσουν» ολόκληρες κοινωνίες και πολιτικά συστήματα. Ειδικά αυτή η τελευταία εκτόξευση ήταν ιδιαιτέρως επικίνδυνη, γιατί οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν έχουν συνηθίσει σε υψηλό πληθωρισμό από τη δεκαετία του 1970 και η άνοδος των τιμών αφορά κυρίως βασικά αγαθά όπως τρόφιμα, στέγαση, ενέργεια και μεταφορές, απειλώντας το επίπεδο διαβίωσης.

Οι πολιτικοί

Στη Γερμανία, η οποία οδεύει έχει μπει σε μια πολιτική κρίση και οδεύει σε πρόωρες εκλογές αφότου ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς εγκατέλειψε τον τριμερή συνασπισμό του, σε κύριους πολιτικούς νικητές της πληθωριστικής έκρηξης αναδεικνύονται τα αντισυστημικά κόμματα αριστερά και δεξιά, με την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) και την αριστερή Συμμαχία Sahra Wagenknecht (BSW) να αναμένεται πως θα κερδίσουν το 25% του συνόλου των ψήφων.

Ενώ το 44% των Γερμανών ανησυχεί ότι μπορεί να μην μπορούν να συντηρήσουν οικονομικά το επίπεδο διαβίωσής τους, το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 75% και στο 77% για τους υποστηρικτές του BSW και του AfD αντίστοιχα, σύμφωνα με έρευνα της Infratest Dimap για λογαριασμό του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα ARD που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο.

Στον Καναδά, όπου θα διεξαχθούν ομοσπονδιακές εκλογές το επόμενο έτος, ο ηγέτης της συντηρητικής αντιπολίτευσης Πιερ Ποϊλιέβ χρησιμοποίησε την ακρίβεια ως όπλο κατά του πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό. Και παρόλο που ο πληθωρισμός είναι τώρα στον Καναδά μόλις 1,6%, η τακτική φαίνεται να δρέπει καρπούς: περίπου το 34% των Καναδών περιέγραψε την αύξηση του κόστους ως την πρώτη τους προτεραιότητα σε δημοσκόπηση της Leger τον Σεπτέμβριο. Μόνο ένας στους πέντε Καναδούς αναμένει βελτίωση των οικονομικών του τους επόμενους 12 μήνες, σύμφωνα με μια ξεχωριστή δημοσκόπηση του Angus Reid.

Επίσης, περίπου 9 στους 10 Βρετανούς που ρωτήθηκαν τον Σεπτέμβριο είπαν ότι η κρίση του κόστους ζωής ήταν «το πιο σημαντικό ζήτημα που αντιμετωπίζει το Ηνωμένο Βασίλειο», παρά το γεγονός ότι ο δομικός πληθωρισμός έπεσε στο χαμηλό τριετίας του 1,7%.