COP29: Οι χώρες υπόσχονται χρήματα που δεν ελέγχουν

Τις επόμενες δύο εβδομάδες, σχεδόν 200 χώρες που συμμετέχουν στις συνομιλίες των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα (COP29) στο Αζερμπαϊτζάν θα διαπραγματευτούν έναν νέο, πιθανότατα πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετήσιο οικονομικό στόχο για να βοηθήσουν τις φτωχότερες οικονομίες του κόσμου να απελευθερωθούν από τον άνθρακα και να προσαρμοστούν στις αυξανόμενες θερμοκρασίες. Αλλά παρόλο που τα έθνη υπόσχονται, πολλά από αυτά τα χρήματα δεν πρόκειται να προέλθουν από τις κυβερνήσεις.

Όπως γράφει το Bloomberg οι ανεπτυγμένες χώρες, που δεν έχουν αξιοσημείωτη ρευστότητα, διαμηνύουν ήδη από την έναρξη της συνόδου κορυφής της COP29 ότι ένα μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης που υπόσχονται θα πρέπει να προέλθει από πηγές εκτός του άμεσου ελέγχου τους. Αυτό περιλαμβάνει τον ιδιωτικό τομέα μέσω δανείων και άλλων «καινοτόμων» χρηματοδοτικών δομών.

Η περίπλοκη και δαπανηρή πρόταση για την ανάπτυξη περισσότερων ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων βρίσκει ήδη αντίθετα τα υπερχρεωμένα αναπτυσσόμενα έθνη, τα οποία πιέζουν για έναν πιο συγκεκριμένο στόχο που θα δίνει έμφαση στην παροχή κρατικών επιχορηγήσεων. Η στρατηγική εγείρει επίσης ένα θεμελιώδες ερώτημα: Πώς μπορούν τα έθνη να δεσμεύσουν τρίτα μέρη, τα οποία δεν αποτελούν μέρος της διαδικασίας του ΟΗΕ, να κινητοποιήσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια; Η απάντηση θα είναι κρίσιμη για τον καθορισμό της αξιοπιστίας οποιασδήποτε νέας δέσμευσης που θα δοθεί στο Μπακού φέτος.

COP29: Γιατί πρέπει η Ελλάδα να δίνει χρήματα σε άλλες χώρες;

Η διπλωματική ορολογία της COP29

Στη διπλωματική ορολογία του COP29, η κύρια εστίαση της συνόδου κορυφής είναι να συμφωνηθεί ένας Νέος Συλλογικός Ποσοτικοποιημένος Στόχος για τη χρηματοδότηση του κλίματος, ο οποίος θα αντικαταστήσει έναν προηγούμενο στόχο που υποσχόταν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από τα πλούσια έθνη στον αναπτυσσόμενο κόσμο μέχρι το 2020.  Ήδη εκφράζεται αρκετή δυσπιστία επί της διαδικασίας.

Οι ανεπτυγμένες χώρες σημείωσαν καθυστέρηση δύο ετών στην αρχική τους δέσμευση, και ορισμένοι αμφισβητούν εάν το ορόσημο των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως έχει όντως επιτευχθεί. Οι χώρες σε αυτή τη σύνοδο κορυφής θα διαπραγματευτούν έναν πολύ μεγαλύτερο στόχο – που επί του παρόντος τοποθετείται σε περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.

Στο τραπέζι υπάρχει μεγαλύτερος ρόλος για τα ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες όπως η Παγκόσμια Τράπεζα.

Από τα 116 δισεκατομμύρια δολάρια που συνεισέφεραν οι ανεπτυγμένες χώρες το 2022, το 63% προήλθε μέσω πολυμερών τραπεζών και ιδιωτικής χρηματοδότησης, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ.  Ένα άλλο κραυγαλέο πρόβλημα είναι ότι οι MDB, οι τράπεζες και οι επενδυτές δεν περιλαμβάνονται στα μέρη που διαπραγματεύονται στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα. Ούτε βρίσκονται υπό τον άμεσο έλεγχο της COP.

«Συχνά φαίνεται ότι το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών θα ήθελε να πει στις MDB τι να κάνουν, αλλά έχει πολύ μικρή δύναμη για να το πραγματοποιήσει», δήλωσε ο Chris Humphrey, ανώτερος ερευνητικός συνεργάτης στο think tank ODI Global και σύμβουλος του η G20 για την ενίσχυση της επενδυτικής ικανότητας MDB. «Αυτή είναι μια μακροχρόνια ένταση».

Πώς μπορούν να επηρεάσουν οι κυβερνήσεις

Οι χώρες μπορούν, σε διαφορετικό βαθμό, να επηρεάσουν τα MDB μέσω των αντίστοιχων μετοχών τους. Τα πλούσια έθνη θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να δεσμευτούν να πληρώσουν περισσότερα σε αυτά. Ωστόσο, τα MDB υπόκεινται στις δικές τους δομές διακυβέρνησης και έχουν άλλες χρηματοδοτικές προτεραιότητες πέρα ​​από την κλιματική αλλαγή, όπως η άμβλυνση της φτώχειας. Μια ομάδα των μεγαλύτερων MDB στον κόσμο υποσχέθηκε την Τρίτη 120 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια χρηματοδότηση για το κλίμα έως το 2030, αλλά τόνισε τους κεφαλαιακούς περιορισμούς που αντιμετωπίζουν για να προχωρήσουν περαιτέρω.

Υπάρχει επίσης ένα τεράστιο πιθανό εμπόδιο που δημιουργήθηκε από την επιστροφή του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος των περισσότερων μη ευρωπαϊκών MDB, συμπεριλαμβανομένης της Παγκόσμιας Τράπεζας, και οι μελλοντικές δεσμεύσεις για μια τέτοια χρηματοδοτική δραστηριότητα υπό την κυβέρνηση Τραμπ είναι σοβαρές αμφιβολίες.

Τα ιδιωτικά κεφάλαια στην COP29

Η COP έχει ακόμη λιγότερο έλεγχο στις ροές χρηματοδότησης των ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Μεγάλο μέρος της Wall Street πέρασε τον περασμένο χρόνο ανατρέποντας τις πράσινες δεσμεύσεις της ή στοιχηματίζοντας ενάντια στην καθαρή ενέργεια και την κλιματική τεχνολογία. Οι τραπεζίτες και οι επενδυτές έχουν επανειλημμένα ξεκαθαρίσει ότι θα βάζουν χρήματα μόνο όπου υπάρχει κέρδος.

Περιπλέκοντας περαιτέρω τα πράγματα, δεν υπάρχει καθολικά συμφωνημένο σύστημα για την παρακολούθηση της δημόσιας χρηματοδότησης για το κλίμα, πράγμα που σημαίνει ότι οι χώρες μπορούν ήδη να αμφισβητήσουν πότε ή αν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι χρηματοδότησης. Η προσθήκη περισσότερων ιδιωτικών οικονομικών στο μείγμα, ιδιαίτερα εάν δεν συνδέεται με δημόσια κεφάλαια που χρησιμοποιούνται για την απομάκρυνση του κινδύνου επενδύσεων, θα συσκοτίσει περαιτέρω την εικόνα.

Ο André Corrêa do Lago, γραμματέας για το κλίμα, την ενέργεια και το περιβάλλον στο Υπουργείο Εξωτερικών της Βραζιλίας, είναι πιο δύσπιστος. Είναι «προφανές» ότι ο ιδιωτικός τομέας και οι αναπτυξιακές τράπεζες έχουν να παίξουν ρόλο στη χρηματοδότηση του κλίματος, λέει, αλλά οι συνεισφορές τους πρέπει να μείνουν έξω από τη συζήτηση. Θα προτιμούσε οι χώρες να επικεντρωθούν σε αυτά που μπορούν να φέρουν στο τραπέζι, αντί να προσπαθούν να αποδείξουν ότι μπορούν να κινητοποιήσουν χρήματα από πηγές έξω από τις τσέπες τους.