COP29: Ποιος θα πληρώσει για την κλιματική αλλαγή; Σκληρές κόντρες στη σύνοδο του Μπακού

«Η αποτυχία δεν αποτελεί επιλογή». Με τα λόγια αυτά ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες θέλησε να περάσει το μήνυμα ότι τα φιλόδοξα σχέδια για τη χρηματοδότηση της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής στη σύνοδο COP29 στο Αζερμπαϊτζάν δεν ήταν μόνο σημαντικά, αλλά και επείγοντα.

Οι διαφωνίες όμως στη σύνοδο σε κορυφαία επίπεδα δείχνουν το πως τα διαφορετικά συμφέροντα ομάδων χωρών, από αναπτυσσόμενες μέχρι ανεπτυγμένες οικονομίες, μπορούν να σταθούν εμπόδιο στην ανάληψη κοινής δράσης.

Κλιματική αλλαγή: Η Μεσόγειος εκπέμπει SOS – Θερμαίνεται ταχύτερα από τον υπόλοιπο κόσμο

Μια από τις σημαντικότερες διαφωνίες αφορούσε το πώς θα χρηματοδοτηθούν οι νέοι στόχοι καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, ειδικά για τις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες καλούνται σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό να αντιμετωπίσουν τις ξαφνικές πλημμύρες, την ξηρασία, τις πυρκαγιές και άλλα φυσικά φαινόμενα που επιδεινώνονται συνεχώς από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Επίσης αγκάθι αποτέλεσε η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε άλλες μορφές ενέργειας. Τελικά έπεσε στο τραπέζι η πρόταση να υπάρξει χρηματοδότηση για το κλίμα από τις πλουσιότερες χώρες ύψους 250 δισ. δολ. το έτος έως το 2035, προκαλώντας την αντίδραση αναπτυσσόμενων οικονομιών που ήθελαν πολύ μεγαλύτερα ποσά. Οι αναπτυσσόμενες χώρες ήθελαν χρηματοδότηση τουλάχιστον 1,3 τρισ. δολ. τον χρόνο για την προστασία του κλίματος.

Σε μια προσπάθεια να αμβλύνουν την ένταση οι πλούσιες χώρες αύξησαν στα 300 δισ. δολ. την πρόταση, κυριολεκτικά στην παράταση που πήρε η σύνοδος το Σάββατο -η σύνοδος επρόκειτο να ολοκληρωθεί την Παρασκευή- προκειμένου να καταλήξουν σε μια συμφωνία οι σχεδόν 200 χώρες που συμμετέχουν. Σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του Reuters, μέχρι το απόγευμα του Σαββάτου δεν ήταν σαφές εάν η αναθεωρημένη προσφορά θα ήταν αρκετή για να οδηγήσει σε συμφωνία, αλλά οι διαπραγματευτές από αναπτυσσόμενες χώρες και νησιωτικά κράτη εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για μια διαδικασία που είπαν ότι δεν ήταν περιεκτική και αποχώρησαν προσωρινά από τις συνομιλίες.

Η συμμετοχή της Ελλάδας

Η Ελλάδα από την πλευρά της, μέσω των εκπροσώπων της κυβέρνησης που παρευρέθηκαν κάλεσε για διεθνή και περιφερειακή συνεργασία κατά της κλιματικής αλλαγής, ιδιαίτερα εν μέσω όλο και πιο συχνά εμφανιζομένων ακραίων καιρικών φαινομένων αλλά κι εν μέσω πολεμικών συρράξεων και σημαντικών πολιτικών αλλαγών στον πλανήτη.

Μία από τις πρώτες εκδηλώσεις του ελληνικού περιπτέρου στην COP29 παρουσιάστηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών, σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας. Το θέμα της εκδήλωσης ήταν «Η πορεία της Ελλάδας προς την πράσινη οικονομία και τη δράση για το κλίμα».

Αλλαγή προσδοκιών

Μια από τις βασικές αλλαγές στις προσδοκίες για τη σύνοδο ήλθε μετά τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ όπου ο νικητής Ντόναλντ Τραμπ έχει δημιουργήσει αμφιβολίες για το κατά πόσο η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, οι ΗΠΑ, θα τηρήσουν προηγούμενες δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση αυτής της κλιματικής αλλαγής.

Την ώρα που φάνηκε πως σημειώθηκε κάποια πρόοδος στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας για τα πρότυπα λειτουργίας σε μια παγκόσμια αγορά άνθρακα, υπήρξαν επίσης αναφορές γενικής δυσαρέσκειας με τον ρυθμό λήψης αποφάσεων – ιδιαίτερα σε σχέση με το πρόγραμμα χρηματοδότησης των προσπαθειών για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σχολίαζε η νομική και συμβουλευτική εταιρεία Travers Smith.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Πριν από την έναρξη της συνόδου COP29, η νίκη Τραμπ είχε πυροδοτήσει φόβους ότι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου θα απουσίαζε ξανά από τη Συμφωνία του Παρισιού και άλλες διεθνείς προσπάθειες για τη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Υπό την προηγούμενη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, οι ΗΠΑ είχαν ανακοινώσει ότι θα διέκοπταν τη συμμετοχή τους στη Συμφωνία του Παρισιού. Αν και αυτή η αποχώρηση τελικά ακυρώθηκε υπό τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ο Ντόναλντ Τραμπ ως νέος πρόεδρος έχει υποσχεθεί ξανά ότι θα βγάλει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού. Επίσης μπορεί να αποσύρει τις ΗΠΑ από την επονομαζόμενη Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (“UNFCCC”) – κάτι που θα μπορούσε να έχει περισσότερες αρνητικές συνέπειες για τις διεθνείς προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, σχολίαζε η νομική εταιρεία.

Ως ένας από τους μεγαλύτερους παγκόσμιους φορείς εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, οι ΗΠΑ διαδραματίζουν αναπόσπαστο ρόλο στις διπλωματικές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και, ενώ οι ΗΠΑ είχαν στείλει εκπροσώπους στο COP29, αυτοί οι εκπρόσωποι περιορίζονταν από τη γνώση ότι τυχόν νέες δεσμεύσεις τώρα είναι πιθανόν να υπονομευθούν από την επόμενη διοίκηση, αναφέρεται.

Σε κάποιο βαθμό, ο αντίκτυπος της πιθανής δεύτερης αποχώρησης των ΗΠΑ από τις συμφωνίες για το κλίμα έχει γίνει ήδη αισθητός στους διπλωματικούς κύκλους, με την Αργεντινή να ανακοινώνει κατά την πρώτη εβδομάδα της COP29 ότι θα μπορούσε επίσης να αποσυρθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού . Κι άλλοι συμμετέχοντες στη Συμφωνία του Παρισιού αναγνώρισαν ότι η έλλειψη ισχυρής παρουσίας των ΗΠΑ στις διαπραγματεύσεις αποτελούσε τροχοπέδη στις προσπάθειες.