ΚΑΠ: Τα στρατηγικά σχέδια και η επίτευξη των κλιματικών στόχων

Τη δυνατότητα που παρέχουν 19 στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ για την περίοδο 2023-27 ώστε να μετριαστούν οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής εξετάζει μελέτη, που δημοσίευσε η Κομισιόν.

Σύμφωνα με την μελέτη, τα εν λόγω σχέδια έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη των κλιματικών στόχων στον τομέα της γης, με εκτιμώμενο δυναμικό μετριασμού έως και 31 εκατομμύρια τόνους CO2e ετησίως, κυρίως μέσω της δέσμευσης άνθρακα και της μείωσης των εκπομπών από το έδαφος.

ΚΑΠ: Πώς επηρεάζουν τους αγρότες οι «πράσινες» επιταγές – Αποκαλυπτική έκθεση [γραφήματα]

Η αμειψισπορά ή η διαφοροποίηση των καλλιεργειών, η επέκταση των καλυπτικών καλλιεργειών και η μετατροπή σε βιολογική γεωργία είναι οι τρεις γεωργικές πρακτικές που συμβάλλουν περισσότερο στο εκτιμώμενο δυναμικό μετριασμού (συνολικά 78%). Όσον αφορά τα μέσα της ΚΑΠ, τα οικολογικά καθεστώτα αντιπροσωπεύουν το 38% του εκτιμώμενου δυναμικού μετριασμού και οι περιβαλλοντικές και κλιματικές δεσμεύσεις στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης το 30%.

Η στήριξη για τη διατήρηση της βιολογικής γεωργίας αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ (54%) του εκτιμώμενου δυναμικού προστασίας, ακολουθούμενη από τη διατήρηση (ή διαχείριση) των δασών (22%) και την προστασία των βοσκοτόπων (18%)

Η ανάλυση υποδεικνύει περαιτέρω μια δυνητική θετική συμβολή στην προστασία των υφιστάμενων καταβοθρών άνθρακα ύψους 29 εκατομμυρίων τόνων CO2e ετησίως σε όλα τα 19 στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ που καλύπτει η μελέτη. Η στήριξη για τη διατήρηση της βιολογικής γεωργίας αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ (54%) του εκτιμώμενου δυναμικού προστασίας, ακολουθούμενη από τη διατήρηση (ή διαχείριση) των δασών (22%) και την προστασία των βοσκοτόπων (18%).

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι δυνατότητες μετριασμού και προστασίας εκτιμώνται σε ετήσια βάση, ώστε να μπορούν να υλοποιούνται κάθε χρόνο από το 2023 έως το 2027. Το κατά πόσο τα εν λόγω δυναμικά θα αξιοποιηθούν πλήρως για τους στους κλιματικούς στόχους για το 2030, θα εξαρτηθεί από την τελική απορρόφηση των μέτρων, σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού της ΚΑΠ.

Η ανάλυση που προκύπτει θέτει ένα σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη μιας περαιτέρω βελτιωμένης μεθοδολογίας με τη χρήση δεδομένων των κρατών μελών σχετικά με την πραγματική απορρόφηση των μέτρων και ακριβέστερων συντελεστών μετριασμού για τις υποστηριζόμενες γεωργικές πρακτικές. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να συμβάλει στη μείωση του σημερινού υψηλού επιπέδου αβεβαιότητας στην εθνική απογραφή των εκπομπών και των απορροφήσεων στον τομέα της γης.

Ο «πράσινος» προϋπολογισμός

Η έκθεση προόδου για τη δράση για το κλίμα 2024 που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Οκτώβριο του 2024 έδειξε ότι οι γεωργικές εκπομπές μειώθηκαν κατά 2% μεταξύ 2022 και 2023, ενώ παράλληλα διατηρήθηκε ή αυξήθηκε η παραγωγή της για να εξασφαλιστεί η επισιτιστική ασφάλεια για όλους τους πολίτες της ΕΕ.

Τα στρατηγικά σχέδια κατανέμουν το 32% του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ σε εθελοντικές δράσεις που προωθούν τους στόχους για το περιβάλλον, το κλίμα και την καλή διαβίωση των ζώων. Το 35% των γεωργικών εκτάσεων της ΕΕ θα πρέπει να επωφεληθεί από δράσεις τόσο για τη δέσμευση άνθρακα όσο και για τη μείωση των εκπομπών οξειδίου του αζώτου.

Υπάρχει επίσης πρόοδος στην προστασία της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων, με σημαντικές προσπάθειες για την προστασία του εδάφους, με εθελοντικές πρακτικές που καλύπτουν το 47% των γεωργικών εκτάσεων της ΕΕ. Πέρα από την ΚΑΠ, πολλά ταμεία της ΕΕ, όπως το LIFE, το Horizon Europe (ιδίως η αποστολή Soil) και τα Ταμεία Συνοχής είναι διαθέσιμα για την ενθάρρυνση της απομάκρυνσης άνθρακα.

Η συμβολή των ΣΣ ΚΑΠ

Η ΕΕ φιλοδοξεί να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Όλοι οι τομείς πρέπει να διαδραματίσουν το ρόλο τους, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας και του τομέα της γης, μειώνοντας τις εκπομπές και συμβάλλοντας στην αύξηση της αποθήκης άνθρακα της ΕΕ (στα εδάφη, στα χαρακτηριστικά του τοπίου κ.λπ.).

Στην πορεία προς το 2050, είναι ζωτικής σημασίας να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος των πολιτικών, ώστε τα κράτη μέλη να είναι σε θέση να προγραμματίσουν κατάλληλα μέτρα που θα τα οδηγήσουν σταθερά στην επίτευξη των κλιματικών τους στόχων.

Η μελέτη που δημοσιεύεται σήμερα αναλύει τη δυνητική συμβολή 19 στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ, που καλύπτουν 18 κράτη μέλη, στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG), στην ενίσχυση της απομάκρυνσης άνθρακα και στη διατήρηση των υφιστάμενων αποθεμάτων άνθρακα. Για πρώτη φορά διαπιστώνεται η σύνδεση μεταξύ των μέσων που σχεδιάζονται στα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ από τα κράτη μέλη και του δυναμικού μετριασμού τους σε επίπεδο ΕΕ, αλλά δεν λαμβάνεται υπόψη η συμβολή άλλων πολιτικών και μέτρων που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη πέραν των στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ, καθώς και το δυναμικό μετριασμού και προστασίας τους.

Τα 18 κράτη μέλη καλύπτουν συνολικά το 92% της ευρωπαϊκής γεωργικής έκτασης και καλύπτουν περίπου το 95% των εκτιμώμενων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ από τη γεωργία. Τα κράτη μέλη που καλύπτονται είναι η Αυστρία, το Βέλγιο, η Τσεχία, η Δανία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Λετονία, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Ισπανία και η Σουηδία.

Οι 31 εκατομμύρια τόνοι ετήσιας εκτιμώμενης δυνητικής συνεισφοράς των 19 στρατηγικών σχεδίων της ΚΑΠ κατανέμονται μεταξύ 9 εκατομμυρίων τόνων μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και 22 εκατομμυρίων τόνων ενισχυμένης δέσμευσης άνθρακα ετησίως.