Προϋπολογισμός: Τα αγκάθια, οι παγίδες αλλά και τα θετικά μέτρα

Κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, όπου κατατίθεται ο κρατικός προϋπολογισμός στη Βουλή προκειμένου να ψηφιστεί στα μέσα Δεκεμβρίου, διαβάζοντας τις σελίδες της εισηγητικής έκθεσης, διαπιστώνει κανείς αρκετά «αγκάθια» και «παγίδες» για την υλοποίησή του, ενώ η εκάστοτε κυβέρνηση, ανάλογα τις συνθήκες και τα δημοσιονομικά περιθώρια που υπάρχουν, προχωράει σε στοχευμένες παροχές, θετικές προβλέψεις αλλά και αισιόδοξα μηνύματα.

Προϋπολογισμός: Στο 2,2% η ανάπτυξη φέτος και 2,3% το 2025 – Τα μέτρα στήριξης [πίνακας]

Προϋπολογισμός: Το ύψος των φορολογικών σελίδων

Σε κάθε περίπτωση όμως, στις 228 σελίδες της εισηγητικής έκθεσης του προϋπολογισμού, υπάρχει ένας πίνακας που κερδίζει περισσότερο το ενδιαφέρον και δεν είναι άλλος από εκείνον που περιλαμβάνει αναλυτικά την προέλευση και το ύψος των φορολογικών εσόδων και μέσω αυτού του πίνακα μπορεί να διαπιστώσει κανείς ποιος καλείται να πληρώσει το «μάρμαρο» των πλεονασμάτων αλλά και των όποιων παροχών.

Μάλιστα πολλές φορές εκείνοι που φαίνεται να είναι οι ευνοημένοι διαφόρων μέτρων που περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό είναι και οι ίδιοι που θα πληρώσουν συνολικά τους περισσότερους φόρους.

Η αβεβαιότητα

Την ίδια στιγμή, οι όποιες θετικές προβλέψεις για διάφορα σημαντικά πεδία της οικονομίας βασίζονται σε συγκεκριμένα δεδομένα που μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανατραπούν λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί σε διεθνές επίπεδο από τις γεωπολιτικές εξελίξεις λόγω των πολέμων που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Ουκρανία και τη μέση Ανατολή.

Η κυβέρνηση καλείται να πετύχει τους στόχους του προϋπολογισμού του 2025 βάσει των νέων αυστηρότερων κανόνων που έχει θέσει η Κομισιόν

Επίσης, κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι η κυβέρνηση καλείται να πετύχει τους στόχους του προϋπολογισμού του 2025 βάσει των νέων αυστηρότερων κανόνων που έχει θέσει η Κομισιόν στο πλαίσιο της οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα μέτρα της ΔΕΘ

Ο νέος προϋπολογισμός περιλαμβάνει όλα τα θετικά μέτρα που είχε εξαγγείλει πρόσφατα ο πρωθυπουργός από το βήμα της 88ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης και ισορροπεί ανάμεσα στη καλή εικόνα που εμφανίζει τα τελευταία χρόνια η ελληνική οικονομία και στις γεωπολιτικές εξελίξεις που ανά πάσα στιγμή μπορούν να φέρουν τα πάνω κάτω στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, των καυσίμων, τον πληθωρισμό.

Τα αγκάθια

Κατά συνέπεια ένα από τα μεγαλύτερα αγκάθια του εφετινού προϋπολογισμού είναι τα πρόσθετα δημοσιονομικά κόστη που μπορεί να προκύψουν αν χρειαστεί η κυβέρνηση να καλύψει με έκτακτα μέτρα τις αυξημένες τιμές στα καύσιμα και το ρεύμα. Άλλωστε κάτι τέτοιο αναμένεται να συμβεί το Δεκέμβριο που οι τιμές στην ενέργεια θα είναι σημαντικά αυξημένες σε σύγκριση με τον τρέχοντα μήνα.

Επίσης, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το κόστος από μία νέα φυσική καταστροφή που μπορεί να προκύψει λόγω πλημμυρών, πυρκαγιών ή άλλων φαινομένων.

Την ίδια στιγμή, αν οι τιμές των καυσίμων και γενικότερα της ενέργειας ανέβουν σε πολύ υψηλά επίπεδα τότε ο πληθωρισμός θα ξεφύγει και πάλι με αντίστοιχα σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην οικονομία όσο και στην τσέπη των νοικοκυριών.

Το πετρέλαιο

Σημειώνεται ότι για τη τιμή του πετρελαίου, η επίταση των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή αυξάνει σημαντικά την αβεβαιότητα στις αγορές. Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, καθοδικές πιέσεις στις τιμές πετρελαίου εκτιμάται ότι θα ασκηθούν από τη μειωμένη ζήτηση πετρελαίου και τη σταδιακή αύξηση της παραγωγής τόσο στις χώρες OPEC+ όσο και στις χώρες εκτός OPEC+.

Τα έσοδα από φόρους αναμένεται να ανέλθουν το επόμενο έτος στα 69,2 δισ. ευρώ, έναντι 66,7 δισ. ευρώ που προβλέπεται να είναι οι συνολικές εισπράξεις φόρων στα τέλη του 2024.

Σύμφωνα με τις οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Νοεμβρίου 2024, η μέση τιμή πετρελαίου Brent από 82,5 δολάρια το βαρέλι το 2023 αναμένεται να μειωθεί κατά 2,1% το 2024 και περαιτέρω κατά 9,4% το 2025 και να διαμορφωθεί σε 80,7 και 73,1 δολάρια το βαρέλι τα έτη 2024 και 2025, αντίστοιχα.

Ωστόσο, όπως παραδέχονται οι συντάκτες της εισηγητικής έκθεσης, οι εν λόγω προβλέψεις ενέχουν σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας με βάση τις πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία αλλά και την πιθανότητα περαιτέρω εξάπλωσης του πολέμου στη μέση Ανατολή.

Αν συμβεί κάτι τέτοιο διεθνείς αναλυτές προσδιορίζουν την τιμή του πετρελαίου πολύ πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι. Μία παγίδα που κανείς δεν μπορείς να αγνοήσει.

Τα έσοδα από φόρους

Πάντως, με τα τωρινά δεδομένα, τα έσοδα από φόρους αναμένεται να ανέλθουν το επόμενο έτος στα 69,2 δισ. ευρώ, έναντι 66,7 δισ. ευρώ που προβλέπεται να είναι οι συνολικές εισπράξεις φόρων στα τέλη του 2024. Αυτό σημαίνει ότι σε ετήσια βάση τα έσοδα από φόρους θα αυξηθούν κατά 3,7%.

Ως βασικός λόγος της αύξησης αυτής είναι η προβλεπόμενη μεγέθυνσης της οικονομίας, όπως αντικατοπτρίζεται στις μακροοικονομικές προβλέψεις αλλά και η περαιτέρω περιστολή της φοροδιαφυγής.

Tax words and calculator stacked coins on invoice bill paper for time tax filling paid debt payment at office business finances

Αξίζει να τονιστεί ότι στο προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2025 που είχε κατατεθεί στη Βουλή στις αρχές Οκτωβρίου, το συνολικό ύψος των φορολογικών εσόδων για το 2025 ανήρχετο σε 68,7 δισ. ευρώ, δηλαδή 500 εκατομμύρια ευρώ λιγότερα σε σύγκριση με αυτά που περιλαμβάνονται στο τελικό σχέδιο.

Στο υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν ότι μετά τα μέτρα που έχουν λάβει κατά της φοροδιαφυγής, την καθολική εφαρμογή του Mydata και τις διασυνδέσεις των pos με τις ταμειακές μηχανές, ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός αποδίδει πολύ καλύτερα από τα αρχικώς αναμενόμενα χωρίς να υφίσταται καμία αύξηση των φορολογικών συντελεστών.

Οι έμμεσοι φόροι

Τα έσοδα από φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών (αθροιστικά ΦΠΑ και ΕΦΚ) προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 38 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,6 δισ. ευρώ ή 4,4% έναντι του 2024. Ειδικότερα τα έσοδα από ΦΠΑ αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 26,7 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1,4 δισ. ευρώ έναντι του 2024 και οι ΕΦΚ προβλέπονται στο ποσό των 7,27 δισ. ευρώ και είναι αυξημένοι κατά 47 εκατ. ευρώ έναντι του 2024 ή 0,65%.

Τα ακίνητα

Τα έσοδα από τους τακτικούς φόρους ακίνητης περιουσίας δηλαδή τον ΕΝΦΙΑ αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 2,39 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 39 εκατ. ευρώ έναντι του 2024, κυρίως λόγω της μείωσης του ΕΝΦΙΑ κατά 20% (αντί για 10% που ισχύει σήμερα) στους ιδιοκτήτες – φυσικά πρόσωπα που θα ασφαλίσουν τις κατοικίες τους, με φορολογητέα αξία έως 500.000 ευρώ, για φυσικές καταστροφές.

Ο φόρος εισοδήματος

Τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος αναμένεται να ανέλθουν στο ποσό των 25,2 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 1 δισ. ευρώ ή 4,1% έναντι του 2024.

Ειδικότερα, ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων προβλέπεται να διαμορφωθεί στο ποσό των 15,24 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 881 εκατ. ευρώ ή 6,1% έναντι του 2024, ως απόρροια της μεγέθυνσης της οικονομίας και της αναμενόμενης νέας αύξησης του κατώτατου μισθού και ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων προβλέπεται να ανέλθει στο ποσό των 7,97 δισ. ευρώ, αυξημένος κατά 120 εκατ. ευρώ ή 1,5% έναντι του 2024.

Ο ρυθμός ανάπτυξης

Ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας αναμένεται να ανέλθει σε 2,2% το 2024 και 2,3% το 2025 με το ΑΕΠ σε ονομαστικούς όρους να αυξάνεται το 2025 σε σύγκριση με φέτος κατά 10 δισ. ευρώ, ενώ ο πληθωρισμός θα μειωθεί το 2025 στο 2,1%, από 2,7% που εκτιμάται ότι θα κλείσει εφέτος.

Την ίδια στιγμή οι επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν κατά 6,7% το 2024 και 8,4% το 2025 και το ποσοστό ανεργίας να μειωθεί από 10,3% το 2024 σε 9,7% το 2025.

Σημαντική αποκλιμάκωση αναμένεται να συμβεί στο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ καθώς το 2024 θα διαμορφωθεί σε 154% και το 2025 θα μειωθεί σε 147,5% το 2025 (χαμηλότερα κατά 1,6 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση το προσχέδιο Οκτωβρίου).

Πάντως σε απόλυτους αριθμούς το δημόσιο χρέος θα είναι στο ίδιο ύψος με αυτό του 2024 καθώς θα παραμείνει στα 365 δισ. ευρώ.

Αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις

Για τον κατώτατο μισθό αναμένεται αύξηση τον Απρίλιο του 2025 περίπου 40 ευρώ για να διαμορφωθεί από 830 ευρώ σε 870 ευρώ και στο τέλος του 2027 να έχει φθάσει στην προεκλογική δέσμευση της κυβέρνησης στα 950 ευρώ, ενώ από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες για τους εργαζόμενους και άλλο τόσο για τους εργοδότες οι μισθωτοί θα δουν αυξήσεις 4,15 ευρώ μεικτά αν αμείβονται με τον κατώτατο μισθό των 830 ευρώ, 5 ευρώ αν αμείβονται με 1.000 ευρώ, 6 ευρώ αν αμείβονται με 1.200 ευρώ, 7,5 ευρώ για μισθό 1.500 ευρώ και 10 ευρώ αύξηση για μισθό 2.000 ευρώ.

Οι συνταξιούχοι που θα δουν στην τσέπη τους την αύξηση του 2,4% είναι περίπου 1,9 εκατομμύρια και οι οποίοι δεν έχουν προσωπική διαφορά

Οι συντάξεις αναμένεται να αυξηθούν από το νέο έτος κατά 2,4% (θα φανεί στις πληρωμές των συντάξεων στα τέλη Δεκεμβρίου) και μέσω της αύξησης αυτής θα αυξηθούν και οι φόροι που θα εισπράξει το κράτος. Συνολικά οι αυξήσεις στις συντάξεις θα έχουν δημοσιονομικό κόστος 398 εκατ. ευρώ, ενώ οι συνταξιούχοι που θα δουν στην τσέπη τους την αύξηση του 2,4% είναι περίπου 1,9 εκατομμύρια και οι οποίοι δεν έχουν προσωπική διαφορά.

Το κόστος της παρέμβασης στους μισθούς

Όσον αφορά στους μισθούς του Δημοσίου από τον Απρίλιο του 2025 θα πραγματοποιηθεί νέα αύξηση στις βασικές απολαβές στο σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων καθώς ο εισαγωγικός μισθός δεν θα υπολείπεται του επιπέδου του κατώτατου μισθού του ιδιωτικού τομέα.

 Ο βασικός μισθός στο δημόσιο τομέα ανέρχεται σε 850 ευρώ (20 ευρώ υψηλότερα από τον ιδιωτικό),

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, το μεικτό κόστος της νέας παρέμβασης για το 2025 σε αυτή τη φάση εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε περίπου 143 εκατ. ευρώ καθώς, όπως σημειώνεται, το τελικό κόστος για τον προϋπολογισμού και φυσικά η αύξηση των εισαγωγικών μισθών στο Δημόσιο τομέα θα εξαρτηθεί από την τελική αύξηση του κατώτατου μισθού στον ιδιωτικό τομέα.

Βάσει της νέας αύξησης που δρομολογείται στον κατώτατο μισθό προβλέπεται οριζόντια αύξηση στα μισθολογικά κλιμάκια όλων των δημοσίων υπαλλήλων από την 1/4/2025 περίπου 20 ευρώ. Αυτό γιατί σήμερα ο βασικός μισθός στο δημόσιο τομέα ανέρχεται σε 850 ευρώ (20 ευρώ υψηλότερα από τον ιδιωτικό), αλλά από 1η Απριλίου 2025 εφόσον ο κατώτατος αυξηθεί στα 870 ευρώ θα υπολείπεται κατά 20 ευρώ και η διαφορά αυτή θα καλυφθεί με τη μορφή αύξησης.