EBRD: Ο προστατευτισμός στη βιομηχανία επιστρέφει «εκδικητικά»

Το κώδωνα του κινδύνου για το παγκόσμιο εμπόριο κρούει στην ετήσια έκθεσή της η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD). Η EBRD αναφέρει ότι η παγκόσμια αναζωπύρωση των βιομηχανικών πολιτικών που στοχεύουν στην ενίσχυση ή την προστασία των εγχώριων συμφερόντων απειλεί τη διεθνή συνεργασία και θα μπορούσε να βλάψει ιδιαίτερα τις φτωχότερες χώρες.

Η ετήσια έκθεση μετάβασης, η οποία εξετάζει φέτος τα δεδομένα που επηρεάζουν το εμπόριο για 140 χώρες, διαπιστώνει μια «αξιοσημείωτη παγκόσμια αναζωπύρωση» στις στρατηγικές παρεμβάσεις που έχουν σχεδιαστεί για να διαμορφώσουν τις οικονομίες των χωρών.

«Η βιομηχανική πολιτική επιστρέφει εκδικητικά», δήλωσε σε συνέντευξή της η Beata Javorcik, επικεφαλής οικονομολόγος της EBRD. «Επιστρέφει σε πλούσιες χώρες καθώς και σε αναδυόμενες αγορές».

Πάτησε τη σκανδάλη ο Τραμπ: Οι πρώτοι δασμοί σε Κίνα, Μεξικό και Καναδά

Τέτοιες πολιτικές συχνά περιλαμβάνουν κρατικές επιχορηγήσεις ή δάνεια ή επιδοτήσεις για την τοπική βιομηχανία. Το 90% των προηγμένων οικονομιών και περιοχών της EBRD κάνουν διακρίσεις σε βάρος των ξένων συμφερόντων υπέρ των εγχώριων.

Η εν λόγω έκθεση είναι η πρώτη που συντάσσεται με τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης

Η έκθεση διαπίστωσε ότι τέτοιες πολιτικές αυξήθηκαν ραγδαία από το 2019 λόγω παραγόντων όπως η τόνωση της πράσινης μετάβασης, ακολουθώντας το προβάδισμα μεγάλων οικονομιών όπως η Κίνα ή οι Ηνωμένες Πολιτείες, και επειδή οι πολίτες υποστηρίζουν όλο και περισσότερο έναν μεγαλύτερο κρατικό ρόλο στην οικονομία. Τονίζει επίσης ότι, ενώ τέτοιες πολιτικές μπορεί να είναι αποτελεσματικές, όταν δεν γίνεται προσεκτική διαχείρισή τους, κινδυνεύουν να υπονομεύσουν τους ίσους όρους ανταγωνισμού.

«Αυτό σημαίνει ότι η βιομηχανική πολιτική μπορεί να γίνει μια δύναμη που θα ωθήσει τον κόσμο προς τον κατακερματισμό», δήλωσε η Javorcik.

Η εν λόγω έκθεση είναι η πρώτη που συντάσσεται με τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης, την οποία οι ερευνητές χρησιμοποίησαν για να συγκρατήσουν δεδομένα από τη βάση δεδομένων Global Trade Alert.

Οι προειδοποιήσεις της EBRD

«Για τις αναδυόμενες οικονομίες που θέλουν να κλιμακώσουν τη χρήση των βιομηχανικών πολιτικών, η γρήγορη μάθηση και η σωστή λήψη των λεπτομερειών είναι κρίσιμες. Τα λάθη μπορούν να οδηγήσουν σε σπατάλη δημοσίων πόρων και να προκαλέσουν οικονομικές στρεβλώσεις, οι οποίες θα επιβαρύνουν σοβαρά τα ήδη επιβαρυμένα δημόσια οικονομικά και θα επηρεάσουν αρνητικά την ανάπτυξη», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος της EBRD Beata Javorcik .

Και πρόσθεσε: «Το να πετύχεις μια βιομηχανική πολιτική είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις. Η σαφής άρθρωση των στόχων κάθε πολιτικής, η θέσπιση μιας ιεραρχίας στόχων, η ενσωμάτωση ενός μηχανισμού αξιολόγησης και ο καθορισμός μιας ημερομηνίας λήξης είναι καίριας σημασίας».

Το κεντρικό θέμα της έκθεσης

Κεντρικό θέμα της νέας έκθεσης είναι η πρόκληση της εξισορρόπησης πολλαπλών και δυνητικά συγκρουόμενων στόχων στα πλαίσια της βιομηχανικής πολιτικής. Για παράδειγμα, ο στόχος της επιτάχυνσης της μετάβασης σε μια πράσινη οικονομία μπορεί να μην ταιριάζει εύκολα με την προστασία των θέσεων εργασίας ή την εξασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού. Αν οι κυβερνήσεις δεν συντονίσουν και ιεραρχήσουν σωστά τους στόχους τους, αυτές οι βιομηχανικές πολιτικές μπορούν να αλληλοεξουδετερωθούν και να δημιουργήσουν οικονομικές στρεβλώσεις.

Οι βιομηχανικές πολιτικές που βασίζονται στον τόπο, όπως η δημιουργία ειδικών οικονομικών ζωνών (ΕΟΖ), συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται παγκοσμίως

Η έκθεση δείχνει ότι το 80 με 90 τοις εκατό των βιομηχανικών πολιτικών ευνοούν τα εγχώρια συμφέροντα και κάνουν και πάλι διακρίσεις στα ξένα, απειλώντας την πολυμερή συνεργασία. Οι περισσότερες πολιτικές τείνουν να έχουν πολλαπλούς στόχους και σχετικά λίγες έχουν ημερομηνία λήξης.

Η δημοσίευση καταγράφει επίσης διαρθρωτικές αλλαγές που έχουν σημειωθεί στις περιοχές της EBRD. Η ανάπτυξη του τομέα των υπηρεσιών και η ψηφιακή επανάσταση συνέβαλαν στον μετασχηματισμό του οικονομικού τοπίου στις χώρες λειτουργίας της. Αρκετές μετακομμουνιστικές οικονομίες της EBRD έχουν γίνει ηγέτες στις εξαγωγές τεχνολογίας πληροφοριών, αλλά άλλες πρέπει να βελτιώσουν τις υποδομές, τις δεξιότητες και τους θεσμούς τους προκειμένου να ανταγωνιστούν. Η απελευθέρωση του εμπορίου υπηρεσιών και η δημιουργία στοχευμένων βιομηχανικών πολιτικών μπορούν να υποστηρίξουν αυτή τη στροφή, αλλά μόνο εάν υπάρχουν ισχυρά οικονομικά θεμέλια.

Οι ειδικές οικονομικές ζώνες στην EBRD

Οι βιομηχανικές πολιτικές που βασίζονται στον τόπο, όπως η δημιουργία ειδικών οικονομικών ζωνών (ΕΟΖ), συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται παγκοσμίως, με περισσότερες από 1.100 ΕΟΖ να έχουν δημιουργηθεί στις οικονομίες της ΕΤΑΑ έως το 2020. Αυτές οι ζώνες στοχεύουν στην προσέλκυση επενδύσεων, την τόνωση της ανάπτυξης και τη μείωση των περιφερειακών εισοδηματικών ανισοτήτων.

Ενώ ορισμένες ΕΟΖ  έφεραν ισχυρά οικονομικά αποτελέσματα, η έκθεση σημειώνει ότι η πρόβλεψη της επιτυχίας τους παραμένει δύσκολη. Οι εμπειρίες ποικίλλουν σημαντικά, με την επιτυχία να εξαρτάται από παράγοντες όπως η εγγύτητα σε βασικές υποδομές και η ισχύς της τοπικής διακυβέρνησης.

Η νέα έρευνα επισημαίνει επίσης την αύξηση της άμεσης κρατικής στήριξης για επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα στις οικονομίες της EBRD. Η άμεση κρατική βοήθεια λαμβάνει διάφορες μορφές, συμπεριλαμβανομένων επιχορηγήσεων σε είδος και οικονομικών επιδοτήσεων, επιδοτήσεων παραγωγής και πληρωμών τόκων, δανείων, εγγυήσεων δανείων, φορολογικών ελαφρύνσεων και εισφορών μετοχικού κεφαλαίου. Ωστόσο, αυτή η βοήθεια σπάνια προσαρμόζεται στα ειδικά χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων που στοχεύει, όπως το δυναμικό ανάπτυξής τους και την ικανότητά τους να καινοτομούν.