Εργάσιμες για τα Εμπορικά Καταστήματα Κυριακές και η απασχόληση των εμποροϋπαλλήλων κατά τις Κυριακές αυτές

1. Εισαγωγή

Λόγω της τροποποίησης του νόμου που επιτρέπει την προαιρετική λειτουργία εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές και ειδικότερα την Κυριακή μετά την Black Friday ή αλλιώς Μαύρη Παρασκευή, η οποία oρίζεται συνήθως την τέταρτη Παρασκευή του Νοεμβρίου, αλλά πάντα ακολουθεί την ημέρα των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ (28/11). Φέτος  η Black Friday  είναι η Παρασκευή, 29 Νοεμβρίου 2024.

Θα αναφερθούμε και στις υπόλοιπες Κυριακές που επιτρέπεται προαιρετικά η λειτουργία των εμπορικών επιχειρήσεων

2. Θεσμικό πλαίσιο

Με διάταξη (άρθρο 39) του Νόμου 5157/2024 (ΦΕΚ 187, τεύχος Α΄ της 15.11.2024), επέρχονται τροποποιήσεις στο άρθρο 16 του Ν. 4177/2013, και συγκεκριμένα στην τελευταία τροποποίησή του με  το άρθρο 19 του Ν. 5019/2023 και το άρθρο 113 Ν. 5039/2023.

Ειδικότερα:

Για την δεύτερη Κυριακή της περ. ε, ορίζεται ότι εργάσιμη είναι όχι η τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου, αλλά η Κυριακή που ακολουθεί την τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου (η Κυριακή εφέτος συμπίπτει με Δεκέμβριο ήτοι 1^η Δεκεμβρίου 2024).

3. Προαιρετική λειτουργία εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές

Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις των άρθρων 15Α και 16 του Ν.4177/2013, όπως τροποποιήθηκαν και ισχύουν, επιτρέπεται η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις εξής Κυριακές:

• Την πρώτη Κυριακή κατά την έναρξη της χρονικής περιόδου που έχει ορισθεί ως περίοδος χειμερινών εκπτώσεων (από τη δεύτερη Δευτέρα του Ιανουαρίου μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου),
• τη δεύτερη Κυριακή κατά την έναρξη της χρονικής περιόδου που έχει ορισθεί ως περίοδος χειμερινών εκπτώσεων (από τη δεύτερη Δευτέρα του Ιανουαρίου μέχρι το τέλος του Φεβρουαρίου),
• την πρώτη Κυριακή κατά την έναρξη της χρονικής περιόδου που έχει ορισθεί ως περίοδος θερινών εκπτώσεων (από τη δεύτερη Δευτέρα του Ιουλίου μέχρι το τέλος του Αυγούστου),
• την η Κυριακή που ακολουθεί την τελευταία Παρασκευήτου Νοεμβρίου ήτοι 1^η Δεκεμβρίου 2024,
• τις δύο (2) Κυριακές πριν από την ημέρα των Χριστουγέννων,
• την Κυριακή των Βαΐων και
• την τελευταία Κυριακή κάθε έτους, φέτος 29.12.2024.

Αν οι ως άνω Κυριακές συμπίπτουν με επίσημη αργία της παρ. 1 του άρθρου 15Α του Ν.4177/2013, όπως ισχύει, ήτοι:

• α) την πρώτη ημέρα του έτους (Πρωτοχρονιά),
• β) την ημέρα της εορτής των Θεοφανείων (6η Ιανουαρίου),
• γ) την Καθαρά Δευτέρα (κινητή εορτή), εκτός από τα καταστήματα τροφίμων,
• δ) την ημέρα του εορτασμού της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 (25η Μαρτίου),
• ε) την Κυριακή και τη Δευτέρα του Πάσχα (κινητή εορτή),
• στ) την ημέρα του εορτασμού της Εργατικής Πρωτομαγιάς (1η Μαΐου),
• ζ) την ημέρα του εορτασμού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15η Αυγούστου),
• η) την ημέρα του εορτασμού της επετείου του «Όχι» και της έναρξης του Ελληνοϊταλικού Πολέμου του 1940 στο πλαίσιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (28η Οκτωβρίου),
• θ) την ημέρα των Χριστουγέννων και την επομένη της (25η και 26η Δεκεμβρίου) και
• ι) την Κυριακή κατά την οποία διεξάγονται εθνικές εκλογές.

η προαιρετική λειτουργία μεταφέρεται την αμέσως επόμενη Κυριακή που δεν συμπίπτει με επίσημη αργία.

4. Αναπληρωματική ανάπαυση για την απασχόληση κατά τις Κυριακές

4.1. Ορίζεται ότι η αναπληρωματική ανάπαυση για την απασχόληση κατά τις Κυριακές (άνω των 5 ωρών) χορηγείται υποχρεωτικώς κατά την εβδομάδα που ακολουθεί την εργάσιμη Κυριακή.

4.2. Υπενθυμίζουμε ότι, το Υπουργείο Εργασίας με την Διευκρινιστική Εγκύκλιό του 109254/12.12.2023 έχει εκφράσει αντίθετη άποψη και προβλέπει ότι η χορήγηση της εναλλακτικής ημέρας ανάπαυσης πρέπει να γίνει κατά την ίδια εβδομάδα) ως προς την αναπληρωματική ανάπαυση.

Επεξηγηματικά, αναφέρεται ότι, ως εβδομάδα νοείται «η χρονική περίοδος επτά ημερών με έναρξη την 00:01 ώρα της Δευτέρας και λήξη την 24:00 της επόμενης Κυριακής» (παρ. 7 του άρθρου 2 του Π.Δ. 88/1999).

Ειδικότερα η εν λόγω εγκύκλιος ορίζει «…… διευκρινίζεται ότι με βάση τις ισχύουσες διατάζεις η εβδομαδιαία ανάπαυση, δέον είναι να χορηγείται σε μια άλλη μέρα της ίδιας εβδομάδας.»

4.3. Το έγκριτο ΔΕΛΤΙΟ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ (ΔΕΝ) σε σχετική Σημείωση του επί της εν λόγω εγκυκλίου έχει εκφράσει και εξηγήσει την αντίθετη θέση του από αυτή του Υπουργείου, σχετικά με την αποκλειστική εφαρμογή, και για τις εργάσιμες Κυριακές των Χριστουγέννων στα Εμπορικά Καταστήματα, της ειδικής διατάξεως του άρθρου 10 του ΒΔ 748/1966 περί χορηγήσεως αναπληρωματικής αναπαύσεως κατά την εβδομάδα που ακολουθεί την Κυριακή.

4.4. Επισημαίνεται ότι, σε περίπτωση προαιρετικής λειτουργίας εμπορικού καταστήματος τις Κυριακές, σύμφωνα με το ισχύον πλαίσιο του άρθρου 137 του Ν.5039/2023, σε συνδυασμό με την παρ. 1 του άρθρου 10 του Β.Δ. 748/66, και απασχόλησης μισθωτού εμποροϋπαλλήλου κατά τις εν λόγω Κυριακές:

• πέραν των πέντε (5) ωρών, σε κάθε περίπτωση, χορηγείται επί πλέον υποχρεωτικά μία (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας (κατά την γνώμη μας και την άποψη του ΔΕΝ την επόμενη εβδομάδα, βλ. παραπάνω 4.3.) τόσο επί πενθήμερης, όσο και επί εξαήμερης απασχόλησης,
• μέχρι πέντε (5) ώρες επί πενθήμερης απασχόλησης χορηγείται προαιρετικά, εφόσον ζητηθεί, ισόχρονη ανάπαυση σε άλλη ημέρα της επόμενης εβδομάδας. Σε περίπτωση που δεν χορηγηθεί ισόχρονη ανάπαυση, εκτός από την προσαύξηση που προβλέπεται για απασχόληση σε ημέρα Κυριακή ύψους 75%, οφείλεται και αμοιβή ίση με τόσα ωρομίσθια όσες οι ώρες απασχόλησης του μισθωτού και
• επί εξαήμερης απασχόλησης, ανεξαρτήτως ωρών εργασίας, χορηγείται υποχρεωτικά μία (1) ημέρα ανάπαυσης σε άλλη ημέρα της ίδιας εβδομάδας για να διασφαλισθεί η 24ωρη εβδομαδιαία ανάπαυση του μισθωτού όπως αυτή προβλέπεται από το άρθρο 5 του ΠΔ 88/99.

5. Ωράριο εμπορικών καταστημάτων και καταστημάτων παροχής υπηρεσιών στον καταναλωτή

Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της παρ.1 του άρθρου 15Α του Ν.4177/2013, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με το άρθρο 137 του Ν.5039/2023, τα εμπορικά καταστήματα και τα καταστήματα παροχής υπηρεσιών σε καταναλωτές επιτρέπεται να λειτουργούν, τηρούμενης της εργατικής νομοθεσίας, από τις 6:00 έως τις 21:00, από τη Δευτέρα έως και το Σάββατο και τις Κυριακές από τις 11:00 έως τις 20:00, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 16 του Ν.4177/2013, εκτός από τις εξής ημέρες:

α) την πρώτη ημέρα του έτους (Πρωτοχρονιά),

β) την 6η Ιανουαρίου ημέρα της εορτής των Θεοφανείων,

γ) την Καθαρά Δευτέρα (κινητή εορτή), εκτός από τα καταστήματα τροφίμων,

δ) την 25η Μαρτίου,

ε) την Κυριακή και τη Δευτέρα του Πάσχα (κινητή εορτή),

στ) την 1η Μαΐου, ημέρα του εορτασμού της Εργατικής Πρωτομαγιάς,

ζ) την 15η Αυγούστου,

η) την 28η Οκτωβρίου,

θ) την 25η Δεκεμβρίου ημέρα των Χριστουγέννων και την επομένη της 26η Δεκεμβρίου και

ι) την Κυριακή κατά την οποία διεξάγονται εθνικές εκλογές.

6. Κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης ωραρίου εμπορικού καταστήματος

Η λειτουργία εμπορικού καταστήματος πέραν του ωραρίου λειτουργίας, συνιστά γενική παράβαση που χαρακτηρίζεται υψηλή και επισύρει πρόστιμο από 1.000,00 έως 4.000,00 €, ανεξάρτητα από τον αριθμό των θιγομένων εργαζόμενων [Υ.Α. 80016 (ΦΕΚ Β΄ 4629/1-9-2022)].

7. Εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών σε καταναλωτές που επιτρέπεται να λειτουργούν, όλες τις ώρες της ημέρας και όλες τις ημέρες της εβδομάδας

7.1. Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις της παρ.2 του άρθρου 15Α του Ν.4177/2013, που προστέθηκε με το άρθρο 18 του Ν.5019/2023, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει 3, τα εμπορικά καταστήματα και καταστήματα παροχής υπηρεσιών σε καταναλωτές που επιτρέπεται να λειτουργούν, τηρούμενης της εργατικής νομοθεσίας, όλες τις ώρες της ημέρας και όλες τις ημέρες της εβδομάδας, είναι τα εξής:

α) καταστήματα εστίασης παντός είδους,

β) κυλικεία, καντίνες, κάβες, καταστήματα λιανικής πώλησης ξηρών καρπών, μικρές αγορές («mini markets») συνεχούς λειτουργίας,

γ) φωτογραφεία,

δ) καταστήματα παροχής υπηρεσιών διασκέδασης παντός είδους,

ε) ξενοδοχεία,

στ) ζαχαροπλαστεία, γαλακτοπωλεία και συναφή καταστήματα,

ζ) ανθοπωλεία,

η) πρατήρια υγρών καυσίμων,

θ) περίπτερα,

ι) καταστήματα και εγκαταστάσεις που λειτουργούν στους χώρους των Κεντρικών Αγορών,

ια) καταστήματα που κατατάσσονται στις πολύ μικρές οντότητες, σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 3 του άρθρου 2 του Ν. 4308/2014 (ΦΕΚ Α΄ 251), σε δημοτικά διαμερίσματα με μόνιμο πληθυσμό μικρότερο από πέντε χιλιάδες (5.000) κατοίκους και

ιβ) γραφεία τελετών.

7.2. Ακόμα, με τις ρυθμίσεις της παρ.3 του άρθρου 15Α του Ν.4177/2013, που προστέθηκε με το άρθρο 18 του Ν.5019/2023, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, στις περιοχές τουριστικού ή πολιτιστικού ενδιαφέροντος όπου παρουσιάζεται αυξημένη πληθυσμιακή επιβάρυνση, επιτρέπεται, επιπλέον, με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, που εκδίδεται μετά από πρόταση του Δήμου ή των Δήμων στους οποίους υπάγεται διοικητικά η περιοχή, ή του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής για περιοχές που ανήκουν σε χερσαία ζώνη λιμένα ή του Υπουργού Τουρισμού για περιοχές που ανήκουν στην χερσαία ζώνη τουριστικού λιμένα, η λειτουργία όλες τις ώρες και τις ημέρες της εβδομάδας, των εξής καταστημάτων:

α) αρτοποιεία,

β) οπωροπωλεία και καταστήματα μαναβικής,

γ) κρεοπωλεία,

δ) ιχθυοπωλεία,

ε) υπεραγορές (super-markets) και

στ) καταστήματα που κατατάσσονται στις πολύ μικρές οντότητες, σύμφωνα με τις παρ. 2 και 3 του άρθρου 2 του Ν. 4308/2014.

8. Πρόσθετη αμοιβή της Κυριακής

8.1. Η πρόσθετη αμοιβή της Κυριακής υπολογίζεται επί των νομίμων αποδοχών

Σε κάθε περίπτωση, όπως ρητά αναφέρει το άρθρο 2 του N.Δ. 3755/1957, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, οι εργαζόμενοι που θα απασχοληθούν νομίμως κατά την Kυριακή δικαιούνται και την προβλεπόμενη, βάσει των αριθμ. 8900/1946 και 25825/1951 ΚΥΑ των Υπουργείων Εργασίας και Οικονομικών, πρόσθετη αμοιβή η οποία ανέρχεται στο 75% του 1/25 του νομίμου μηνιαίου μισθού ή του νομίμου ημερομισθίου.

Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι, η προσαύξηση 75% της αμοιβής των μισθωτών για την εργασία που παρέχουν κατά τις Κυριακές και αργίες, υπολογίζεται πάντοτε επί των υποχρεωτικώς θεσπισμένων ελάχιστων ορίων των αποδοχών τους.

Εάν υπολείπεται του ωραρίου των 6,67 ωρών, μειώνεται ανάλογα και αν υπερβαίνει αυτό αυξάνεται ανάλογα.

Έτσι, ο υπολογισμός της αμοιβής του μισθωτού από την αιτία αυτή, ήτοι την εργασία κατά τις ημέρες των Κυριακών και μη εργασίμων εορτών, μπορεί να γίνει με βάση την ωριαία απασχόληση μέσα στα χρονικά όρια των ημερών αυτών.

Στην περίπτωση που στο χρονικό διάστημα της Κυριακής (από 00:00 ώρα της Κυριακής έως 24:00 της ίδιας ημέρας) εμπίπτουν ορισμένες ώρες εργασίας των μισθωτών, η προσαύξηση 75% υπολογίζεται μόνο για τις ώρες αυτές.

Σε περίπτωση δε που στερείται και την εβδομαδιαία ανάπαυση, ο εργαζόμενος αυτός δικαιούται και το 1/25 του καταβαλλόμενου μισθού του ως αποζημίωση του αδικαιολόγητου πλουτισμού, δηλαδή καθετί που ο εργοδότης θα κατέβαλε στον ίδιο εργαζόμενο αν εργαζόταν σε ημέρα μη αναπαύσεως, χωρίς την προσαύξηση της υπερεργασίας άλλων ημερών και της αναλογίας επιδομάτων αδείας και εορτών (Εφετείο Αθηνών 1322/2012).

8.2. Παράδειγμα

Εργαζόμενος με μηνιαίο μισθό 1.000€, νόμιμο μισθό 830€ εργαστεί την Κυριακή 1.12.2024 το παρακάτω ωράριο 16:00 έως 24:00 και έλαβε ημέρα ανάπαυσης τότε έχουμε:

Σε κάθε περίπτωση, η απασχόληση κατά την Κυριακή ή άλλη ημέρα αργίας, ως και η νυχτερινή εργασία συνεπάγεται την καταβολή της νόμιμης προσαύξησης. Η προσαύξηση 75% λόγω απασχολήσεως κατά Κυριακή αποτελεί μισθό και όχι αποζημίωση και υπόκειται σε 5ετή παραγραφή (Άρειος Πάγος 1184/1974).

Στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ υποβάλλεται κανονικά ΔΗΛΩΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΧΡΟΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, με ΕΡΓΑΣΙΑ την ΚΥΡΙΑΚΗ και ΑΝΑΠΑΥΣΗ την ημέρα ΡΕΠΟ..

Παλαιολόγος Ι. Λιάζος

Οικονομολόγος Σύμβουλος Εργασιακών & Ασφαλιστικών