Economist: Η στρατιωτική «μαύρη τρύπα» της Ευρώπης

Τη σημασία των αμυντικών δαπανών για την Ευρώπη και τις δυσκολίες που αντιμετωπίσει για να καταφέρει να τιθασεύσει τον επερχόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αναδεικνύει σε ανάλυσή του ο Economist.

Ο νέος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, προειδοποίησε ότι ο στόχος του 2% των δαπανών είναι πλέον παρωχημένος: δεν είναι αρκετό ούτε για να εντυπωσιάσει τον Τραμπ, ούτε για να αποτρέψει τον Βλαντιμίρ Πούτιν σε περίπτωση που η Ευρώπη αναγκαστεί να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την ασφάλειά της.

Μπορεί να αμυνθεί η Ευρώπη χωρίς το ΝΑΤΟ; – Τα σενάρια σε βιομηχανία και δαπάνες από την εκλογή Τραμπ [γραφήματα]

Εάν ο Τραμπ περικόψει τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία για να την οδηγήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η Ευρώπη θα πρέπει να συνεισφέρει πολύ περισσότερη χρηματοδότηση και οπλισμό, ενώ θα δυσκολεύεται να αναπληρώσει τα δικά της αποθέματα.

Αυξάνουν τις αμυντικές δαπάνες οι ευρωπαϊκές χώρες

Η Πολωνία δίνει το ρυθμό, με τη φιλοδοξία να δαπανήσει το 5% του ΑΕΠ για την άμυνα το επόμενο έτος- και τα τρία κράτη της Βαλτικής βρίσκονται σε πορεία να δαπανήσουν πάνω από 3%. Ο Ρούτε δεν έχει θέσει μέχρι στιγμής νέο στόχο. Πιστεύει ότι μπορεί να έχει περισσότερο νόημα να δοθούν σε συγκεκριμένες χώρες «στόχοι δυνατοτήτων».

Αλλά αν υποθέσουμε ότι ο Τραμπ δεχτεί να παραστεί στην επόμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, στη Χάγη τον Ιούνιο, μπορεί να χρειαστεί μια δέσμευση για την επίτευξη του 3%, ανέφερε ένας αξιωματούχος στην Πράγα, μιλώντας στον Economist.

Πηγή: The Economist

Ο Μπάστιαν Γκίγκεριχ, γενικός διευθυντής του IISS, λέει ότι το 3% είναι εύκολο για όλους να το καταλάβουν. Για να το επιτύχει, η Ευρώπη θα πρέπει να αυξήσει τις ετήσιες δαπάνες της κατά 280 δισ. δολάρια σε τρέχουσες τιμές. Σε πρακτικούς όρους, η Γερμανία, για παράδειγμα, θα πρέπει να βρει επιπλέον 40 δισ. δολάρια ετησίως, περίπου.

Παρά τον ανταγωνισμό του Τραμπ προς το ΝΑΤΟ, οι υποψήφιοί του για υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο και ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, Μάικ Γουόλτς, αντιλαμβάνονται την αξία της συμμαχίας, λέει ο Βρετανός ακαδημαϊκός και ειδικός σε θέματα στρατηγικής, Σερ Λόρενς Φρίντμαν.

Πολλές χώρες μέλη δυσκολεύονται να στρατολογήσουν για το ενδεχόμενο πολέμου υψηλής έντασης, επισημαίνει ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. Αρκετές χώρες που κατάργησαν τη στράτευση μετά τον ψυχρό πόλεμο εξετάζουν το ενδεχόμενο να την επαναφέρουν σε κάποια μορφή. Δεκαετίες παραμέλησης μετά τον ψυχρό πόλεμο έχουν αφήσει τόσο το προσωπικό όσο και τα επίπεδα εξοπλισμού σοβαρά εξαντλημένα. Η Ευρώπη θα χρειαστεί σταθερά υψηλότερα επίπεδα χρηματοδότησης και μια πιο ανθεκτική αμυντική-βιομηχανική βάση για να αποκαταστήσει τη ζημία.

Economist: Πού θα βρεθούν τα χρήματα

Δεν είναι σαφές από πού θα βρεθούν όλα τα χρήματα γι’ αυτό, πόσο μάλλον η πολιτική βούληση, καθώς θα πρέπει να γίνει εις βάρος κοινωνικών προγραμμάτων που είναι πολύ πιο δημοφιλή στους ψηφοφόρους. Οι μεγάλες αμυντικές δαπάνες, όπως η Βρετανία και η Γαλλία, έχουν νέες κυβερνήσεις που προσπαθούν να μειώσουν και τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα.

Το συνταγματικό φρένο χρέους της Γερμανίας περιορίζει την υποστήριξή της προς την Ουκρανία (αν και το ερώτημα για το πώς θα βρεθεί τρόπος να παρακαμφθεί αυτό το φρένο συζητείται στην προεκλογική εκστρατεία ενόψει των εκλογών στις αρχές του επόμενου έτους).

Αυτό έχει δημιουργήσει πίεση στην ΕΕ να μειώσει τη δημοσιονομική χαλαρότητα για τις χώρες μέλη που θέλουν να δανειστούν για να ενισχύσουν τις ένοπλες δυνάμεις τους. Η ιδέα θα ήταν να αποφανθεί ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια κρίση ασφαλείας παρόμοια με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης των σοβιετικών χωρών.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση στις 11 Νοεμβρίου, επιτρέποντας να δαπανηθούν ορισμένα «κονδύλια συνοχής» από τον επταετή κοινό προϋπολογισμό της, ύψους ενδεχομένως έως και 130 δισ. ευρώ (137 δισ. δολάρια), σε προγράμματα που σχετίζονται με τον στρατό.

Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, τις επόμενες εβδομάδες οι κυβερνήσεις των κρατών μελών θα ενημερωθούν ότι τα χρήματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη των αμυντικών βιομηχανιών τους και για επενδύσεις σε έργα βελτίωσης των στρατιωτικών υποδομών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η «Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση»

Η επανεκλεγείσα για δεύτερη θητεία πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει θέσει ως προτεραιότητα την οικοδόμηση μιας «Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης». Έχει διορίσει πολιτικούς από δύο κράτη πρώτης γραμμής για θέσεις-κλειδιά.

Η Κάγια Κάλας, πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας, πρόκειται να γίνει η κορυφαία διπλωμάτης της ΕΕ από την 1η Δεκεμβρίου- ο Άντριους Κουμπίλιους, πρώην πρωθυπουργός της Λιθουανίας, επιλέχθηκε ως ο πρώτος επίτροπος άμυνας της ΕΕ. Το κύριο επίκεντρο του έργου του Κουμπίλιους θα είναι ο συντονισμός των αμυντικών προμηθειών και η συμβολή στην καθοδήγηση της κατακερματισμένης ευρωπαϊκής βιομηχανίας προς τη δημιουργία κοινών προγραμμάτων που θα αποκόπτουν τις άσκοπες επικαλύψεις και θα επενδύουν σε νέες ικανότητες.

Το ΝΑΤΟ έχει στο παρελθόν αντιμετωπίσει με καχυποψία τις φιλοδοξίες της ΕΕ να εισχωρήσει στο έδαφός του. Ο ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ λέει: «Εάν η ΕΕ μπορεί να κινητοποιήσει χρήματα και να αυξήσει τη στρατιωτική και βιομηχανική της ικανότητα, αυτό θα είναι σπουδαίο».  Αλλά προειδοποιεί ότι η ΕΕ πρέπει να αποφύγει τον προστατευτισμό.

Μια ανταγωνιστική αμυντική αγορά πρέπει να περιλαμβάνει μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Βρετανία, η Νορβηγία και η Τουρκία -για να μην αναφέρουμε την Αμερική- που δεν ανήκουν στην ΕΕ. Αυτή την εβδομάδα αναφέρθηκε ότι η Γαλλία εγκατέλειψε τη μακροχρόνια αντίθεσή της στην παροχή κινήτρων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία σε επιχειρήσεις εκτός ΕΕ.