Αντόνιο Κόστα: Οι «συμπληγάδες» του νέου προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

Ο Αντόνιο Κόστα, ο νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, έχει μπροστά του ένα τιτάνιο έργο. Ο 63χρονος αναλαμβάνει τη θέση του ως ένα από τα δύο πιο υψηλόβαθμα στελέχη του μπλοκ σε μια επικίνδυνη στιγμή για την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τον ρωσικό στρατό να απειλεί τα ανατολικά σύνορά της, τις εταιρείες της να υπολείπονται των αμερικανικών και κινεζικών ανταγωνιστών τους και έναν εχθρικό εκλεγμένο πρόεδρο που πρόκειται να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, αναφέρει το Bloomberg.

Για χρόνια, οι προσπάθειες να στηριχθεί η ΕΕ παρεμποδίζονταν από την εσωτερική της δυσλειτουργία: Ο τρικομματικός συνασπισμός της Γερμανίας κατέρρευσε τον Νοέμβριο μετά από μήνες παράλυσης, η κυβέρνηση του Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία επιβιώνει μόνο χάρη στην υποστήριξη της ακροδεξιάς, και οι φιλοκρεμλινικοί ηγέτες στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία εμποδίζουν τις προσπάθειες να βοηθηθεί η Ουκρανία.

Γιατί η Κομισιόν σχεδιάζει περικοπές προσωπικού στις πρεσβείες της σε όλο τον κόσμο;

«Όλοι κατανοούν τις προκλήσεις και ότι χρειαζόμαστε μια κοινή προσέγγιση», δήλωσε σε συνέντευξη που παραχώρησε τον Νοέμβριο από το προσωρινό του γραφείο στις Βρυξέλλες. «Πριν από πέντε χρόνια ο καθένας ήταν οχυρωμένος στις δικές του θέσεις, τώρα οι άνθρωποι είναι ανοιχτόμυαλοι».

Οι πρώτες προτεραιότητες του Αντόνιο Κόστα

Ο ρόλος του υπήρξε επίσης πηγή προβλημάτων. Η μακροχρόνια διαμάχη του προκατόχου του Σαρλ Μισέλ με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ήταν το χειρότερα κρυμμένο μυστικό στις Βρυξέλλες.

Στις παγκόσμιες συνόδους κορυφής, όπως η G20, ο Μισέλ και η φον ντερ Λάιεν είχαν συχνά ανταγωνιστικά προγράμματα, μπερδεύοντας και εκνευρίζοντας τους ηγέτες από τους οποίους ο καθένας, ξεχωριστά, προσπαθούσε να κερδίσει υποστήριξη για τις θέσεις της ΕΕ. Έτσι, η πρώτη δουλειά του Κόστα είναι απλώς να αποκαταστήσει την τάξη, αναφέρει το Bloomberg.

Η φον ντερ Λάιεν ξεκινά τη δεύτερη πενταετή θητεία της στην Επιτροπή, την ώρα που ο Κόστα αναλαμβάνει τη θέση του στο Συμβούλιο και, ιδιωτικά, και οι δύο δεσμεύονται να συντονίσουν τις επισκέψεις τους στο εξωτερικό και τις ατζέντες των συνόδων κορυφής, ενώ καθιέρωσαν τακτικές συναντήσεις κάθε δύο εβδομάδες.

Παρόλα αυτά, ορισμένοι αξιωματούχοι λένε ότι ο Κόστα θα έχει πολύ δουλειά για να γίνει ένα αποτελεσματικό αντίβαρο και εταίρος της φον ντερ Λάιεν, η οποία έχει ιστορικό στο να ξεπερνά τα όρια της επίσημης αρμοδιότητάς της, κρατώντας ενίοτε τους εθνικούς ηγέτες στο σκοτάδι πριν τους επιβάλει σημαντικές αποφάσεις προκειμένου να τους αναγκάσει να αποδεχθούν τα σχέδιά της.

Ο Αντόνιο Κόστα μίλησε με τον Μισέλ, τον Ντόναλντ Τουσκ και τον Χέρμαν φον Ρομπόι, τους τρεις προκατόχους του σε έναν ρόλο που δημιουργήθηκε το 2010, για το πώς προσπάθησαν να διαχειριστούν τις εντάσεις που απορρέουν από τη διαιρεμένη ηγετική δομή της ΕΕ.

Τι αναμένεται από τον Κόστα

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία, η φον ντερ Λάιεν και η Επιτροπή καθόριζαν σταθερά την ατζέντα. Αυτό όμως έβλαψε τις σχέσεις με τους εθνικούς ηγέτες. Η ΕΕ λειτουργεί καλύτερα όταν ο πρόεδρος του Συμβουλίου είναι ένας αποτελεσματικός εταίρος που μπορεί να κινητοποιήσει την υποστήριξη των κρατών μελών, δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος στο Bloomberg.

Η ομάδα της φον ντερ Λάιεν, επίσης, γνωρίζει ότι έχει ένα ζήτημα που ο Κόστα μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπισή του.

Η διοργάνωση αποτελεσματικών συναντήσεων θα ήταν μια αρχή, σύμφωνα με έναν υψηλόβαθμο αξιωματούχο. Ο Μισέλ δυσκολεύθηκε να επιβάλει τάξη στους ηγέτες και επέτρεψε σε μικρές ομάδες να συναντηθούν κατ’ ιδίαν, αφήνοντας τους άλλους να περιμένουν, γεγονός που δημιούργησε κακό αίμα.

Από τότε που επιβεβαιώθηκε ο διορισμός του τον Ιούνιο, ο Κόστα περιοδεύει σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για να διαπιστώσει από πρώτο χέρι πόσο μακριά είναι διατεθειμένοι να φτάσουν οι ηγέτες για να αναζωογονήσουν την παραπαίουσα ανταγωνιστικότητα του μπλοκ και την παραμελημένη από καιρό άμυνά του.

Οι συναντήσεις με τον Μακρόν, τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς και σχεδόν όλους τους 25 συναδέλφους τους επιβεβαίωσαν για τον Κόστα αυτό που θα υποψιαζόταν όποιος παρακολουθούσε τις συζητήσεις για τη δημόσια πολιτική της ΕΕ, σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματούχο που ενημερώθηκε για τις συζητήσεις αυτές, ότι θα είναι πολύ, πολύ δύσκολο.

Ωστόσο, απεσταλμένοι της ΕΕ και έμπειροι αξιωματούχοι λένε ότι ο Κόστα θα μπορούσε να είναι το πρόσωπο που θα μπορούσε να αποκαταστήσει την αίσθηση ενότητας και εμπιστοσύνης.

Σημειώνουν ότι ο άνετος χαρακτήρας του έχει βοηθήσει να οικοδομήσει καλές σχέσεις με τους ηγέτες όλου του πολιτικού φάσματος. Ακόμη και ο αντιφιλελεύθερος Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν τον υποστήριξε και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούν να πουν ούτε η φον ντερ Λάιεν ούτε η Κάγια Κάλας, η νέα επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.

Οι προσπάθειές του να κερδίσει την υποστήριξη των ηγετών για νέες επενδύσεις στην ανταγωνιστικότητα και την άμυνα, καθώς και για την πράσινη μετάβαση, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προσκρούσουν στις διαπραγματεύσεις για τον επόμενο επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ, ύψους 1 τρισ. ευρώ.

Αρκετές χώρες της ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες παραδοσιακά αντιτίθενται στην αύξηση των ελλειμμάτων όμως, έχουν μαλακώσει σημαντικά τις θέσεις τους μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, επισημαίνει ο Κόστα και αυτό θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια συνολική συμφωνία.