Γαλλία: Θα παρέμβει η ΕΚΤ να στηρίξει τη χώρα;… Όχι

Η πολιτική αναταραχή στη Γαλλία έχει τροφοδοτήσει τις εκτιμήσεις και τις εικασίες ότι η Ευρώπη μπορεί να είναι έτοιμη να επιστρέψει στις παλιές κακές μέρες της κρίσης του δημόσιου χρέους. Ακόμη και η ίδια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει παραδεχτεί το σενάριο αυτό.

Κεντρικό θέμα των συζητήσεων λοιπόν είναι εάν η ΕΚΤ θα ενεργοποιήσει το πιο πρόσφατο εργαλείο κρίσης — το μη δοκιμασμένο «Μέσο προστασίας μετάδοσης», ή TPI — για να διατηρήσει χαμηλό το κόστος δανεισμού της Γαλλίας.

Γαλλία: Πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Μπαρνιέ – Στο χείλος του γκρεμού η γαλλική κυβέρνηση

Ωστόσο, κατά την εκτίμηση του Politico, ο πήχης για τις παρεμβάσεις της ΕΚΤ φαίνεται να είναι υψηλός και οι προϋποθέσεις για αυτές σίγουρα δεν έχουν ακόμη δημιουργηθεί.

Με τα πολιτικά γεγονότα όμως να κινούνται γρήγορα και τις αγορές ακόμη πιο γρήγορα, είναι καιρός για μια γρήγορη υπενθύμιση του τι θα μπορούσε να κάνει το TPI, γιατί υπάρχει και πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί.

Τι είναι το TPI…

Η ΕΚΤ δημιούργησε το TPI το 2022, για να προλάβει τον κίνδυνο οι χρηματοπιστωτικές αγορές να αποτυπώνουν και πάλι τον κίνδυνο διάλυσης της ευρωζώνης υπό την πίεση του πρώτου σημαντικού κύκλου σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής από το 2008.

Το εργαλείο επιτρέπει στην ΕΚΤ —υπό ορισμένες προϋποθέσεις— να αγοράζει κρατικά ομόλογα μεμονωμένων κρατών μελών για να κρατήσει χαμηλό το κόστος δανεισμού, διασφαλίζοντας έτσι ότι η ευρωζώνη δεν θα καταλήξει με επιτόκια δανείων και καταθέσεων που ποικίλλουν σημαντικά στην περιοχή. Αυτός ο στόχος αναφέρεται ως η ομαλή ή ομοιόμορφη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής.

Την εποχή της δημιουργίας του TPI, το ασφάλιστρο κινδύνου ή το «spread» που συνδέεται με τα 10ετή ιταλικά ομόλογα αναφοράς —δηλαδή, η πρόσθετη απόδοση που ζητούσαν οι επενδυτές για να κατέχουν ιταλικό χρέος αντί για μια ασφαλέστερη πίστωση όπως η Γερμανία— είχε αυξηθεί 2 ποσοστιαίες μονάδες. Ακόμα κι έτσι, η ΕΚΤ απέφυγε να παρέμβει.

Είμαστε εκεί;

Όχι ακόμη, κατά το Politico. Σήμερα, το spread του δείκτη αναφοράς του 10ετούς της Γαλλίας σε σχέση με το αντίστοιχο Bund είναι 85-87 μονάδες, πολύ κάτω από το επίπεδο που είχε προηγουμένως η Ιταλία, πόσο μάλλον από χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, όταν έπρεπε να διασωθούν πριν από 14 χρόνια.

Αυτό υποδηλώνει ότι τα επίσημα επιτόκια εξακολουθούν να «μεταδίδουν» το σήμα τους πιο ομοιόμορφα από ό,τι τότε.

Αλλά το TPI δεν αφορά μόνο απόλυτα ή ακόμα και σχετικά επίπεδα αποδόσεων ομολόγων. Έχει να κάνει με το πόσο γρήγορα κινούνται και αν η ΕΚΤ θεωρεί τέτοιες κινήσεις δικαιολογημένες. Η κεντρική τράπεζα είπε ότι θα χρησιμοποιήσει το TPI «για να αντιμετωπίσει την αδικαιολόγητη, άτακτη δυναμική της αγοράς».

Μέχρι στιγμής, η δυναμική της αγοράς δεν ήταν ούτε αδικαιολόγητη ούτε άτακτη: τα spread διευρύνθηκαν απότομα τον Ιούνιο καθώς ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έχασε τον έλεγχο του γαλλικού κοινοβουλίου από κόμματα που αντιτίθενται στις δημοσιονομικές πολιτικές του, μεταξύ άλλων.

Έκτοτε κυμάνθηκαν σε στενό εύρος, καθώς η αγορά περίμενε να δει εάν ο πρωθυπουργός Μισέλ Μπαρνιέ θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να προωθήσει έναν προϋπολογισμό για το επόμενο έτος που θα μείωνε το έλλειμμα κατά ένα ποσό αποδεκτό για τις Βρυξέλλες. Αλλά καθώς πλησιάζει η στιγμή της αλήθειας, το στρες έχει αυξηθεί και ώθησε το spread μεταξύ Bund-OAT στις 90 μονάδες βάσης, το μεγαλύτερο από το 2012.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις τότε;

Οι όροι της ΕΚΤ είναι λίγο πολύπλοκοι. Ωστόσο, με απλά λόγια, η ΕΚΤ θα βοηθά μόνο όσους «παίζουν» με τους κανόνες της ΕΕ. Δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουν πειθαρχική διαδικασία από την Επιτροπή για υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα, ούτε να έχουν μεγάλα ελλείμματα εξωτερικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Το πιο σημαντικό, δεν πρέπει να βρίσκονται σε έναν δρόμο που κανονικά θα κατέληγε στην κατάρρευση της κυβέρνησης υπό το βάρος του χρέους της.

Επίσης, δεν υπάρχει άλλος λόγος. Καθώς είναι ένα μέσο νομισματικής πολιτικής, η ΕΚΤ έχει αποκλειστική νομική αρμοδιότητα στη χρήση του TPI. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, θα περίμενε κανείς ότι η επικοινωνία μεταξύ Φρανκφούρτης και Βρυξελλών — και μεταξύ της Φρανκφούρτης και των εθνικών πρωτευουσών — θα ενταθεί εάν τα πράγματα γίνουν πιο δύσκολα.

Παίζει η Γαλλία με τους κανόνες;

Όχι πολύ. Υπόκειται σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος της ΕΕ και οι αγορές χάνουν την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητά της να εφαρμόσει «υγείς και βιώσιμες μακροοικονομικές πολιτικές».

Το δημοσιονομικό της έλλειμμα πρόκειται να διευρυνθεί σε πάνω από 6% του ΑΕΠ φέτος και οι προσπάθειες του Μπαρνιέ να το θέσει σε πιο σταθερή βάση ματαιώνονται από την πλειοψηφία της αντιπολίτευσης που δεν έχει παρουσιάσει ένα αξιόπιστο εναλλακτικό σχέδιο.

Υπάρχει κάποια ευελιξία;

Η ΕΚΤ φρόντισε να μην δέσει τα χέρια της κατά τον σχεδιασμό του TPI, λέγοντας ότι τα κριτήριά του θα χρησιμεύουν μόνο ως «συμβολή» στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου.

Ο επικεφαλής της ιταλικής κεντρικής τράπεζας Φάμπιο Πανέτα δήλωσε ενόψει των γαλλικών εκλογών αυτό το καλοκαίρι ότι η ΕΚΤ θα πρέπει να είναι «έτοιμη να αντιμετωπίσει τις συνέπειες» των κραδασμών που προκαλούνται από «αύξηση της πολιτικής αβεβαιότητας εντός των χωρών».

Ωστόσο, άλλοι είναι σαφώς λιγότερο έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε περιθώριο. «Αυτό που συμβαίνει με μεμονωμένα κρατικά ομόλογα είναι συνήθως μια αντανάκλαση του τι μπορεί να συμβαίνει πολιτικά στη χώρα την ίδια ώρα», δήλωσε ο επικεφαλής της Bundesbank, Joachim Nagel. Τα ευρύτερα spreads που προκύπτουν σε ένα τέτοιο πλαίσιο «δεν θα ήταν ένα ζήτημα που θα μας δικαιολογούσε να συμπεράνουμε ότι η μετάδοση της νομισματικής πολιτικής έχει διαταραχθεί».

Οι αναλυτές δεν αναμένουν από την ΕΚΤ να πατήσει αμέσως τη σκανδάλη. «Αν κοιτάξετε τα κριτήρια, η Γαλλία δεν πληροί πολλά από αυτά», δήλωσε ο Bas van Geffen, της Rabobank. Ομοίως, η Barclays ανέφερε σε σημείωμα προς τους πελάτες ότι δεν αναμένει από την ΕΚΤ να ξεκινήσει το TPI ακόμη και αν καταρρεύσει η κυβέρνηση.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics για την Ευρώπη, Andrew Kenningham, δήλωσε ότι «δεν θα απέκλειε εντελώς τη χρήση του TPI για τη Γαλλία, αλλά μόνο σε ένα ακραίο περιβάλλον και μόνο εάν η γαλλική κυβέρνηση εμφανιζόταν πιο σταθερή και υπογράψει τη διορθωτική δημοσιονομική πολιτική».

Τι γίνεται με τις παράπλευρες ζημιές;

Ωστόσο, ο Kenningham τόνισε ότι «σε αυτό το στάδιο» πιστεύει ότι η ΕΚΤ είναι «πολύ πιο πιθανό να χρησιμοποιήσει το TPI για να υποστηρίξει άλλες χώρες που έχουν πληγεί από τη μετάδοση από τη Γαλλία παρά για να βοηθήσει την ίδια τη Γαλλία».

Με άλλα λόγια, η ΕΚΤ θα μπορούσε να παρέμβει εάν μια κλιμάκωση των εντάσεων στη Γαλλία αυξήσει το κόστος δανεισμού εκείνων που τηρούν τους κανόνες της Επιτροπής.

Αλλά μέχρι στιγμής δεν συντρέχει κάποιος λόγος. Η απόδοση του 10ετούς ομολόγου της Γαλλίας κινείται ανοδικά, ενώ αυτά της Ιταλίας, της Πορτογαλίας και της Ελλάδας πτωτικά.